Κύριε Δήμαρχε,

Αποτελεί ξεχωριστή τιμή για μένα η αναγόρευσή μου, υπό την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, σ’ Επίτιμο Δημότη Μαρωνείας-Σαπών. Ευρισκόμενος σήμερα κοντά σας, κοντά σε υπερήφανους Ακρίτες της Ελληνικής Θράκης, αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση για την επίσκεψή μου στον Τόπο σας, με την πανάρχαια και ένδοξη Ιστορία. Η ομορφιά του τοπίου είναι επίσης μαγευτική σε αυτό το κομμάτι της Ελλάδας, και τούτο το διαπιστώνει αμέσως ο κάθε επισκέπτης του.

Ι. Επιτρέψατε μου, όμως, να πω, έστω κατ’ ανάγκην συνοπτικά και αποσπασματικά, λίγα λόγια για την Ιστορία αυτής της Γης και των κατοίκων της.

A. Ξεκινώντας από την Μαρώνεια, φέρνω στον νου τους ακόλουθους σταθμούς της διαχρονικής και ένδοξης πορείας της:

1. Η Μαρώνεια την εποχή του Ομήρου ήταν η πατρίδα του Μάρωνα, ιερέα του Απόλλωνα. Υπήρξε η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη απ’ όλες τις αρχαίες Ελληνικές αποικίες των παραλίων της Δυτικής Θράκης, με συνεχή ακμή σε όλη τη διάρκεια της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας.

2. Ο σημερινός οικισμός, που βρίσκεται σε πλαγιά του Ισμάρου, μεταφέρθηκε εκεί τον 17ο αιώνα λόγω των πειρατικών επιδρομών. Ως τότε, η Μαρώνεια ήταν παραθαλάσσια.

3. Η θέση της Βυζαντινής Μαρώνειας βρίσκεται στο λιμάνι του Αγίου Χαραλάμπους, ο οποίος είναι γνωστός και ως Παληόχωρα.

4. Τέλος, κατά την Επανάσταση του 1821, οι Μαρωνίτες συμμετείχαν ενθουσιωδώς στον ξεσηκωμό του Έθνους, με πρωτεργάτες όπως ο Παναγιώτης Μηχανίδης και ο Φιλικός Γεώργιος Γεβίδης, ενώ στις προσωπικότητες που ανέδειξε ο Τόπος σας κυρίαρχη θέση κατέχουν, επίσης, ο Νικήτας Ευγενειανός, Βυζαντινός λόγιος που διετέλεσε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης τον 13ο αιώνα, και ο Μιχαήλ (Θουκυδίδης) Κωνσταντινίδης, που έγινε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής.

Β. Όσο για τις Σάπες, οφείλω να υπογραμμίσω τ’ ακόλουθα:

1. Οι Σάπες πήραν, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, το όνομα τους από τους Σαππαίους, το θρακικό φύλο που αναφέρουν στα κείμενά τους ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας.

2. Η περιοχή των Σαπών γνώρισε πολλούς κατακτητές: Ρωμαίους, Οθωμανούς Τούρκους και Βούλγαρους. Επί Τουρκοκρατίας, μάλιστα, ήταν το κεντρικότερο και το εμπορικότερο χωριό της περιοχής. Ονομαζόταν Σιαπτσί (Σαψί) ή Σαπ Χανέ, διότι στην περιφέρεια της κωμόπολης, σε διάφορα σημεία της υπήρχε, κατά παραδοσιακή αφήγηση, μεταλλείο πετρωμάτων, που περιείχε στύψη (Σιάπ, στα τουρκικά). Την στύψη είχαν ανάγκη τα τότε βυρσοδεψεία των Σαπών, αλλά και άλλων περιοχών. (1920-1950). Μετά το 1950 απαγορεύθηκε η χρήση της. Όμως ο Τόπος σας, παρά τις επιμέρους κατακτήσεις, κατόρθωσε, χάρη στην δύναμη της ψυχής των κατοίκων του, να διατηρήσει άσβεστη την Ελληνικότητά του μέσα στους αιώνες, ως την τελική ένταξή στου στον Εθνικό Κορμό.

ΙΙ. Αξίζει, επιπλέον, να κάνω μιαν ιδιαίτερη αναφορά στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας, που έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ έχει ενταχθεί και στον Πανελλήνιο Σύλλογο «ΔΙΑΖΩΜΑ», το οποίο αποτελεί μια εξαίρετη πρωτοβουλία, ομολογουμένως.

Α. Το θέατρο, το οποίο ήλθε στην επιφάνεια κατά την διάρκεια των συστηματικών ανασκαφών που πραγματοποίησε από το 1981 ως το 1988 στην αρχαία Μαρώνεια ο αρχαιολόγος Ευάγγελος Πεντάζος, βρίσκεται, ως γνωστόν, μέσα στον οχυρωματικό περίβολό της. Η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για την κατασκευή του θεάτρου πιθανότατα να έγινε λόγω της ακουστικής του σημείου, καθώς και της θέας που προσφέρει προς το Θρακικό Πέλαγος. Η οικοδόμησή του γίνεται στην Ελληνιστική περίοδο, παρατηρείται όμως εκτεταμένη χρήση του και στην Ρωμαϊκή περίοδο.

Β. Πιο συγκεκριμένα, το θέατρο γνωρίζει τρεις ιστορικές περιόδους λειτουργίας:

1. Η πρώτη χρονολογείται, όπως ήδη τόνισα, κατά την Ελληνιστική περίοδο (τέλη 4ου αι. π.Χ – αρχές 3ου αι. π.Χ.). Σημαντικό πρόβλημα κατά την μελέτη του αρχαίου θεάτρου υπήρξε η αποκατάσταση της κάτοψης της Ελληνιστικής φάσης, καθώς κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους η ορχήστρα είχε μετατραπεί σε αρένα, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει αρκετές μετατροπές στο κατώτερο τμήμα του κοίλου και να είναι δύσκολο ν’ αποκατασταθεί η πρώτη φάση του.

2. Ακολουθεί η Α΄ Ρωμαϊκή περίοδος, οπόταν το αρχαίο θέατρο ανακατασκευάστηκε και στο κοίλο χρησιμοποιήθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση, δηλαδή spolia, τα οποία, όμως, σώζονταν σε καλή ποιότητα. Στον όροφο του προσκηνίου σώζεται και το κατώφλι ενός ανοίγματος προς την ορχήστρα. Κατά την Ρωμαϊκή του μετασκευή σε αρένα αυξήθηκε, πιθανότατα, ο διαθέσιμος χώρος της ορχήστρας για τις ανάγκες της αρένας.

3. Τέλος, κατά την Β΄ Ρωμαϊκή περίοδό του, το θέατρο υπέστη επανειλημμένες μετασκευές και επισκευές για τις ανάγκες των θεαμάτων και των συναθροίσεων των πολιτών. Μια πρόχειρη επισκευή φαίνεται να έγινε στο προστατευτικό θωράκιο, όταν πραγματοποιήθηκε κατάργηση των θυρών που επικοινωνούσαν με το κοίλο. Παράλληλα, η δυτική πάροδος φράχθηκε από αρχιτεκτονικά μέλη, πιθανόν στο δεύτερο μισό ή στα τέλη του 3ου αι. μ.Χ.

ΙΙΙ. Ευρισκόμενος –θα το επαναλάβω- σε αυτή την ακριτική γωνιά της Πατρίδας μας, την Ελληνική Θράκη, οφείλω να εκθέσω, όπως το πράττω πάντοτε κατά την αποστολή μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, τις Εθνικές μας Θέσεις για το μείζον ζήτημα που έχει δημιουργήσει η τουρκική προκλητικότητα, η οποία παραβιάζει κάθε έννοια Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου.

Α. Καθιστούμε σαφές προς την Τουρκία ότι η προκλητικότητα αυτή δεν θα περάσει. Οι εξίσου προκλητικές φαντασιώσεις της περί του, δήθεν, δικαίου του ισχυρού θα συντριβούν μπροστά στην ακατάβλητη βούληση και δύναμή μας να επιβάλουμε, με κάθε νόμιμο μέσο και υπό όρους αρραγούς ενότητας, την πλήρη εφαρμογή του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, στο σύνολό τους. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα υπερασπισθούμε το Έδαφος, τα Σύνορα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μας, που είναι Έδαφος, Σύνορα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Β. Υπ’ αυτό το πνεύμα καθιστούμε επίσης σαφές προς την Τουρκία -αλλά και προς κάθε άλλη κατεύθυνση- ότι η Εθνική μας Κυριαρχία, υφ’ όλες τις εκφάνσεις της, είναι κατά πάντα αδιαπραγμάτευτη, και μάλιστα ενώπιον οιουδήποτε Forum.

1. Επέκεινα, «γκρίζες ζώνες» δεν υπάρχουν στο Αιγαίο, όπως σαφώς προκύπτει από το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, με αμάχητο μάλιστα πρόσθετο νομικό τεκμήριο ιδίως το Πρόγραμμα «Natura 2000», το οποίο στο πλαίσιο των περιβαλλοντικώς προστατευόμενων κατά την Ευρωπαϊκή νομοθεσία περιοχών καθορίζει, ως την πιο μικρή λεπτομέρεια και μεταξύ άλλων, τα νησιά, τις νησίδες και τις βραχονησίδες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή και, άρα, στην Ελληνική Επικράτεια.

2. Το Διεθνές Δίκαιο, και κυρίως το Δίκαιο της Θάλασσας κατά την Συνθήκη του Montego Bay 1982 -το οποίο δεσμεύει πλήρως την Τουρκία με την μορφή γενικώς παραδεδεγμένων κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, σύμφωνα με την νομολογία του Δικαστηρίου της Χάγης- καθορίζει επακριβώς την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ελλάδας. Η Ελλάδα δεν πρόκειται λοιπόν ν’ ανεχθεί οιαδήποτε παραβίαση του Δικαίου της Θάλασσας και οιαδήποτε προσβολή της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης. Γι’ αυτό και θεωρεί ότι το λεγόμενο «Μνημόνιο» μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης δεν είναι απλώς άκυρο αλλά παντελώς ανυπόστατο, δεν παράγει κανένα αποτέλεσμα και δεν δημιουργεί κανένα έρεισμα διαπραγμάτευσης. Και αυτή δεν είναι θέση μόνο της Ελλάδας αλλά και της Διεθνούς Κοινότητας καθώς και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3. Τέλος, ας το καταλάβει καλά η Τουρκία ότι η κάθε μορφής αμυντική θωράκιση όλων, ανεξαιρέτως, των Νησιών μας στο Αιγαίο -συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, της στρατιωτικής τους θωράκισης- είναι όχι απλώς δικαίωμά μας αλλά και υποχρέωσή μας έναντι της τουρκικής προκλητικότητας. Τούτο θεμελιώνεται, σαφώς και ανενδοιάστως, ιδίως στις διατάξεις του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, οι οποίες παρέχουν στα Κράτη το δικαίωμα της προληπτικής άμυνας ακόμη και σε περίπτωση επικείμενης απειλής. Και στην περίπτωση της Ελλάδας η επικείμενη απειλή εκ μέρους της Τουρκίας είναι αυταπόδεικτη, όχι μόνο λόγω των καθημερινών προκλήσεων και απειλών της αλλά και διότι, κατά τρόπο εντελώς αντίθετο προς το Διεθνές Δίκαιο, συντηρεί το «casus belli» ως προς την καθ’ όλα νόμιμη επέκταση των χωρικών μας υδάτων, με άλλες λέξεις της αιγιαλίτιδας ζώνης μας.

Γ. Επιβάλλεται, μάλιστα, να απευθυνθούν, με την δέουσα αποφασιστικότητα, και τ’ ακόλουθα μηνύματα:

1. Πρώτον, προς την Ευρωπαϊκή μας Οικογένεια, την Ευρωπαϊκή Ένωση, ότι πρέπει να γνωρίζει, όπως ήδη εξέθεσα, πως ο αγώνας της Ελλάδας αφορά και δικά της ζωτικά θέματα, ιδίως ως προς το Έδαφος, τα Σύνορα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Άρα πρέπει ν’ αντιδράσει αναλόγως και δυναμικώς. Επιπροσθέτως, η ανοχή της αυθαιρεσίας της Τουρκίας θα δημιουργήσει ένα εξαιρετικά αρνητικό προηγούμενο ως προς την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας, το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να βρει μπροστά της σε πολλές άλλες θαλάσσιες περιοχές της.

2. Και, δεύτερον, προς τις ΗΠΑ, ότι έχουν χρέος ν’ αναγνωρίζουν εμπράκτως, απέναντι σε μια Τουρκία που «ταξιδεύει με σημαίες ευκαιρίας», πως η Ελλάδα ήταν είναι και θα παραμείνει σταθερός και συνεπής Σύμμαχος, και σε διμερές επίπεδο και σ’ επίπεδο ΝΑΤΟ. Άρα, έχουν χρέος ν’ αντιδράσουν αναλόγως και εμπράκτως όταν η Τουρκία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, με πρόσφατο πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το Δίκαιο της Θάλασσας.

Κύριε Δήμαρχε,

Αναχωρώντας από τον Ιστορικό Δήμο Μαρωνείας-Σαπών συγκρατώ, μαζί με τις νοερές αποσκευές μου, τις άριστες εντυπώσεις της λαμπρής φιλοξενίας που μου επιφυλάξατε. Κυρίως δε την πεποίθηση ότι εσείς, οι κάτοικοι αυτού του ιστορικού και όμορφου Τόπου, έχετε βαθιά χαραγμένο στην ψυχή και τον νου σας το αίσθημα της ευθύνης για την πορεία του. Σας προτρέπω να συνεχίσετε να πράττετε όσα πρέπει για εξασφαλιστεί ένα ακόμη καλύτερο μέλλον στις γενιές που έρχονται. Επιθυμώ να γνωρίζετε ότι θα είμαι πάντοτε δίπλα σας, για να σας βοηθήσω όσο και όπου μπορώ σ’ αυτή την προσπάθεια, ακόμη και μετά την επικείμενη ολοκλήρωση της θητείας μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας.

Ευχαριστώ, και πάλι, θερμώς για την φιλοξενία σας.