Τις αρχές του ρεαλισμού  φαίνεται να εφαρμόζει ο πρόεδρος  της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν  στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής όταν κρίνει ότι απειλούνται άμεσα η εθνική ασφάλεια  και τα γεωπολιτικά συμφέροντα της χώρας του. Ο Πούτιν αντέδρασε αστραπιαία για να διασφαλίσει τα ζωτικά ρωσικά γεωπολιτικά συμφέροντα στην Κριμαία από τη στιγμή που  εκδιώχθηκε από την εξουσία ο  ρωσόφιλος πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτωρ Γιανουκόβιτς (απέρριψε τη Συμφωνία Σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση).

Η Ουκρανία έχει  ύψιστη σημασίας στρατηγική θέση για τη Ρωσία και η απώλεια της, δηλαδή η ένταξη της μέσα στο ευρωπαϊκό στρατόπεδο και τις ευρωαντλαντικές δομές θα είναι καταστρεπτική.Ο Βλαντιμίρ Πούτιν σε καμία περίπτωση δεν θα ανέχονταν να χάσει μια «μάχη» σε μια περιοχή που θεωρεί ότι ανήκει στην παραδοσιακή ρωσική σφαίρα επιρροής.

Ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι στο βιβλίο του «Η Μεγάλη Σκακιέρα» γράφει ότι «η Ρωσία χωρίς την Ουκρανία παύει να είναι ευρασιατική αυτοκρατορία…θα γίνονταν ένα ασιατικό αυτοκρατορικό κράτος, το οποίο θα συρόταν πολύ πιθανόν σε συγκρούσεις που θα το αποδυνάμωναν με αφυπνισμένους Κεντροασιάτες …αν η Μόσχα ανακτήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας…τους σημαντικούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους και την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, η Ρωσία θα ανακτήσει αυτόματα τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να γίνει ισχυρό αυτοκρατορικό κράτος που θα ενώνει την Ευρώπη και την Ασία».

Η Ουκρανία έχει δυο λιμάνια, την Οδησσό και τη Σεβαστούπολη που  έχουν σπουδαία σημασία για τη Ρωσία, ακόμα μεγαλύτερη και από το Νοβόροσισκ. Ενισχύουν την επιρροή της Ρωσίας  στη Μαύρη Θάλασσα και της  παρέχουν πρόσβαση στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η Κριμαία αποτελεί τη βάση του Ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας (Σεβαστούπολη) και η πλειοψηφία των κατοίκων της είναι ρωσικής καταγωγής  (σύμφωνα με  μια απογραφή του 2001 το  ποσοστό τους ανέρχεται στο 58%  και των ουκρανών στο  24%).

Οι ρωσικές δυνάμεις της Κριμαίας τέθηκαν αμέσως μετά την αποπομπή του Γιανούκοβιτς  σε επιφυλακή και η ρωσική στρατιωτική μηχανή παραμένει σε ετοιμότητα για το ενδεχόμενο εμπόλεμης σύρραξης με τις ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις. Ο Πούτιν έχει αποδείξει ότι δεν διστάζει όταν το απαιτούν οι συνθήκες να  κάνει χρήση «hard power», δηλαδή  στρατιωτικών ή οικονομικών μέσων για να επηρεάσει προς όφελος της Ρωσίας τις εξελίξεις. Ο ολιγοήμερος πόλεμος μεταξύ Γεωργίας και Ρωσίας που έγινε τον Αύγουστο του  2008 με αφορμή την αποσχισμένη γεωργιανή επαρχία της Νότιας Οσσετίας και η αντίδραση στην  ουκρανική κρίση δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών για το μέχρι που είναι ικανός να φτάσει.

Ο Πούτιν αναπόφευκτα έγινε για άλλη μια φορά επίκεντρο των διεθνών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που με τα άρθρα τους αναφέρονται στις γεωπολιτικές παρενέργειες και εκφέρουν απόψεις για το αν είναι χαμένος ή κερδισμένος από τη διαχείριση της ουκρανικής κρίσης.

Όμως οι εξελίξεις φαίνεται  μέχρι στιγμής να δικαιώνουν τον Πούτιν για τις επιλογές και τα ρίσκα  που πήρε στην Κριμαία.  Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ, η καθεμία για δικούς της λόγους επέδειξαν αντίδραση χαμηλών τόνων. Οι ευρωπαίοι που μαστίζονται από την χρηματοπιστωτική κρίση περιορίστηκαν σε λεκτικές προειδοποιήσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση  δήλωσε ότι αν δε βρεθεί λύση μέσω της διπλωματίας θα προχωρήσει στη λήψη πρόσθετων μέτρων, όπως περιορισμοί σε μετακινήσεις, πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και αναστολή των Συνόδων Κορυφής ΕΕ- Ρωσίας καθώς και σε οικονομικές κυρώσεις.

Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους έχουν τα προβλήματά τους και το τελευταίο που θέλουν είναι να εμπλακούν σε νέες «περιπέτειες».  Η Ουκρανία δεν θεωρείται  μια από τις βασικές τους προτεραιότητες τους και την παρούσα στιγμή συνεργάζονται με τη Μόσχα με στόχο να επιλύσουν το συριακό εμφύλιο και να αποτρέψουν την επέκταση του ισλαμικού φονταμενταλισμού σε Μέση Ανατολή και Βόρειο Καύκασο. Παράλληλα η Ουάσινγκτον προχωρεί και σε σημαντικές περικοπές δαπανών και προσωπικού του αμερικάνικου στρατού  που θα τον φέρουν στα χαμηλότερα επίπεδα από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το σχέδιο προβλέπει ότι ο αμερικανικός στρατός θα περιοριστεί από 522.000 σε 440.000 στρατιώτες.

Ο Πούτιν έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να  κερδίζει «μάχες»  μέσα στη «γεωπολιτική σκακιέρα» της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Δεν επηρεάστηκε ούτε από τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, ούτε από τις επικρίσεις εναντίον του για αυταρχική πολιτική και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ούτε  και από τις «πολύχρωμες» επαναστάσεις σε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Η κρίση της Ουκρανίας  αποδεικνύει ότι ο Πούτιν είναι ένας ηγέτης κράτους που έχει απόλυτο στόχο την προάσπιση της εθνικής ασφάλειας της χώρας του και ότι παραμένει αποστασιοποιημένος από την παραδοσιακή ηθική.

Ο Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας είναι αναλυτής στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών και Αμερικάνικων Μελετών (RIEAS)