Γράφει η κ. Κωνσταντίνα Σερμπέζη*

Είναι γνωστό πως, στις μέρες μας, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το εκπαιδευτικό σύστημα, δεν ευνοεί –τις περισσότερες φορές- ή καλύτερα, δεν ανταποκρίνεται στην αποτελεσματική ανάπτυξη των παιδιών, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά του καθενός.

 Έτσι, σε αντίθεση με τα παιδιά που έχουν καταφέρει να συμμετέχουν αποτελεσματικότερα στη σχολική διαδικασία (ξεκινώντας από το Νηπιαγωγείο ήδη), πολλά είναι τα παιδιά εκείνα, που δεν κατάφεραν μέσα στη χρονιά να αναπτύξουν για τον ΄΄χ΄΄ ή ΄΄ψ΄΄ λόγο, τις δεξιότητές τους. Αυτό, έχει σαν αποτέλεσμα, τα παιδιά αυτά να κρατούν συνήθως μια αρνητική στάση για το σχολικό περιβάλλον, να επιλέγουν την απομόνωση από το παιχνίδι και τη συνεργασία, βιώνοντας έτσι, ακόμη και το αίσθημα της αποτυχίας.

 Το ότι παρέχεται η ίδια βασική εκπαίδευση, με τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας να κυριαρχούν στον εκπαιδευτικό χώρο, προφανώς και δεν αναδεικνύει, αυτό που συχνά ακούγεται ΄΄ένα δίκαιο και δημοκρατικό σχολείο’’. Αντίθετα είναι άδικο. Είναι άδικο να μιλάμε για την ανάγκη του κάθε παιδιού να μαθαίνει ξεχωριστά, βάσει ικανοτήτων και από την άλλη, να κυριαρχεί μια ομοιομορφία στην εφαρμογή των Α.Π. (Αναλυτικά Προγράμματα), όχι μόνο της Πρωτοβάθμιας αλλά και στις υπόλοιπες βαθμίδες.

  Ο H. Gardner,   στο βιβλίο του, κάνει λόγο για μια ‘’πολλαπλή νοημοσύνη’’ (H. Gardner, σχετικά με τη θεωρία του: «Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21^st Century». New York: Basic, 2000). Μέσα από τον όρο αυτό, δίνει έμφαση στις πραγματικές κλίσεις του κάθε παιδιού, βάσει και προηγούμενων εμπειριών, οι οποίες γίνονται αντιληπτές μέσα από την καθημερινότητα που βιώνει το παιδί. Τονίζει μάλιστα πως στον 21^ο αιώνα, με την τεχνολογία να έχει προσφέρει τόσα στον άνθρωπο, ακόμη και η σχολική αποτυχία, μπορεί να περιοριστεί, με την ορθή χρήση των Νέων Τεχνολογιών.

   Με άλλα λόγια, όλοι μας, μαθαίνουμε, επικοινωνούμε και λύνουμε τα προβλήματά μας, συνδυάζοντας κάθε φορά και καθένας με τον δικό του μοναδικό τρόπο, αυτά τα είδη νοημοσύνης. Κάτι τέτοιο, βέβαια, θα είναι πιο αποτελεσματικό, όταν οι εκπαιδευτικοί, κατανοήσουν πραγματικά τις διαφορές και δυνατότητες κάθε παιδιού και προσεγγίσουν ένα θέμα, με περισσότερους τρόπους, πέραν του παραδοσιακού, όπως: ομαδοσυνεργατικά σχήματα, παιχνίδια ρόλων, εικαστικές δημιουργίες κ.α. , όλα όμως να ξεκινούν από το παιδί και όχι από τον εκπαιδευτικό.

   Ολοκληρώνοντας τη σκέψη της πολλαπλής νοημοσύνης, σε συνδυασμό με τις Νέες Τεχνολογίες, πρέπει να τονίσουμε πως, αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενεργητικής και ισότιμης συμμετοχής κάθε νηπίου, αναπτύσσοντας παράλληλα την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση και εκείνων των μαθητών, που έως τώρα χαρακτηρίζονταν από χαμηλή επίδοση (παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, παιδιά χαμηλών κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων, καθώς και παιδιά με διαφορετική μητρική γλώσσα, από την ελληνική).

Ιδιαίτερη εφαρμογή του «θεωρητικού» μοντέλου της πολλαπλής νοημοσύνης επιχειρείται στα προγράμματα «πρώϊμης παρέμβασης» με τη δημιουργία ενός εξατομικευμένου προγράμματος διαπαιδαγώγησης μέσα από  παιχνίδια και δραστηριότητες  που ενισχύουν την πολλαπλή νοημοσύνη του παιδιού.

Ως «πρώϊμη παρέμβαση» ορίζεται η εξειδικευμένη βοήθεια διεπιστημονικού χαρακτήρα που απευθύνεται σε παιδιά βρεφικής ή νηπιακής ηλικίας που παρουσιάζουν αναπτυξιακή καθυστέρηση σε έναν ή περισσότερους τομείς. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχουν διάφορες ειδικότητες, όπως λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, ειδικός παιδαγωγός, ψυχολόγος. Στοχεύει τόσο να αναπτύξει ελλείμματα συμπεριφορών και δεξιοτήτων από όλα τα πεδία της ανάπτυξης, όσο και να μειώσει ανεπιθύμητες συμπεριφορές των παιδιών. Η ενεργός συμμετοχή των γονιών, όπως και του ίδιου του παιδιού, είναι απαραίτητη καθ΄ όλη τη διάρκεια του προγράμματος της παρέμβασης.

Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε παιδιού και λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των δυσκολιών που έχει, ο βασικός στόχος είναι η βελτίωση σε όλους τους τομείς της ανάπτυξής του όπως:     Ψυχοκινητική ανάπτυξη,     Γνωστική ανάπτυξη,     Επικοινωνία,    Συμπεριφορά,    Κοινωνικοποίηση,     Αυτονομία και αυτοεξυπηρέτηση,    Προετοιμασία ένταξης στο σχολικό πλαίσιο.

Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης ακυρώνει τα στερεότυπα και μονόπλευρα τεστ νοημοσύνης IQ και  καταργεί τις ταμπέλες που η κοινωνία έβαζε σε άτομα, ειδικά αυτά με μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακές δυσκολίες και άλλες ιδιαιτερότητες και αναδεικνύει τον  διαφορετικό τρόπο σκέψης που μπορεί να έχει κάποιος από εμάς, ή και εμείς!

Δε σημαίνει, δηλαδή, ότι υπάρχουν κάποιοι πιο έξυπνοι από άλλους, απλά είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι με διαφορετικούς τρόπους σκέψης!

*Η κ. Κωνσταντίνα Σερμπέζη είναι Νηπιαγωγός-Παιδαγωγός, ειδικευόμενη σε προγράμματα πρώϊμης παρέμβασης