Πεζοί προσκυνητές για το τάμα στα Φατήριακα. Πλήθος πιστών από Ροδόπη, Ξάνθη και όχι μόνο προσέρχεται από χθες στην Παναγία Φανερωμένη Βαθυρρύακος για να προσκυνήσει τη χάρη της. Θρησκευτικό κέντρο και πόλος έλξης όλων των Θρακιωτών είναι η εικόνα της Παναγίας.

Τα λεγόμενα εννιάμερα της Παναγίας προκάλεσαν και φέτος κοσμοσυρροή στην εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης Μονής Βαθυρρύακος κοντά στην Αίγειρο δυο ημέρες πριν την γιορτή της. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες Κομοτηναίοι επιλέγουν να πάνε στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης με τα πόδια, καλύπτοντας μία απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων.

Η πεζοπορία ξεκινά τα ξημερώματα της 21ης, της 22ας ή της 23ης Αυγούστου και η απόσταση καλύπτεται συνήθως σε τρεις με τέσσερις ώρες, ώστε οι πιστοί να είναι στην ώρα τους για τη θεία λειτουργία στη Μονή.

Το Μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης, γνωστή στους ντόπιους ως «Φατήριακα» είναι ένα από τα λίγα μοναστήρια που συναντά κανείς στη Θράκη και αποτελεί τόπο συνάντησης των απανταχού Θρακών την ημέρα της γιορτής της, που αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της περιοχής και πραγματοποιείται στις 23 Αυγούστου.

Η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης που βρίσκεται στον ναό θεωρείται θαυματουργή και χιλιάδες πιστοί έσπευσαν να προσκυνήσουν τη χάρη της και να αφήσουν κάποιο τάμα. Εκατοντάδες ήταν οι πολίτες που εκπλήρωσαν το τάμα τους, περπατώντας αρκετά χιλιόμετρα από την Κομοτηνή ή από κάποιο οικισμό για να φτάσουν μέχρι το μοναστήρι. Ουρές σχηματίστηκαν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, η οποία σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε στο χωράφι ενός μουσουλμάνου τσιφλικά, Αγά.

Η Παναγία εμφανιζόταν στον ύπνο του Αγά, επί 3 συναπτά βράδια και του αποκάλυπτε το σημείο που βρισκόταν, ζητώντας του να σκάψει σε συγκεκριμένο σημείο και να την αποκαλύψει.

Ο θεολόγος κι εκκλησιαστικός ιστορικός Ιωάννης Σιδηράς έχει πολλές φορές μιλήσει για το ιστορικό της Ιεράς Μονής. Σύμφωνα με τον ίδιο «η Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή Παναγία Βαθυρρύακος. Αυτό κατά τις γραπτές μαρτυρίες βυζαντινών ιστορικών και χρονογράφων ήταν το όνομα της ευρύτερης περιοχής. Παναγία ονομάζονταν όλο το πεδινό άνοιγμα όπου κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπήρξαν και συνέβησαν πάρα πολλά πολεμικά γεγονότα.

Η περιοχή έχει τέσσερις ονομασίες. Φατήρ-γιακα, παράφραση πιθανότατα της ονομασίας Βαθυρύαξ διότι διήρχετο από την περιοχή ο ποταμός Καρά Σου. Φατήρ-γιακα, Βαθυρρύακoς και η τελευταία ονομασία Πατρίκα.

Η εικόνα η οποία είναι μικρή φορητή και φθαρμένη στην επιφάνειά της απεικονίζουσα την Παναγία Βρεφοκρατούσα ή κατ’ άλλους Γλυκοφιλούσα βρέθηκε σε σημείο που σήμερα βρίσκεται ο αμπελουργικός σταθμός, στο λεγόμενο Κιρ Τσιφλίκ. Το Κιρ Τσιφλίκ ήταν τμήμα της ευρύτερης περιοχής Βαθυρρύακος ή Φατήρ-γιακα. Εμφανίστηκε στον Οθωμανό τσιφλικά ιδιοκτήτη του συγκεκριμένου τσιφλικιού Αμέτ Εφέντη Μποσνάκογλου, ο οποίος επί τρεις νύχτες έβλεπε θεσπέσιο φωτεινό όραμα. Ανέσκαψε την γη και βρήκε την εικόνα. Μάλιστα ο ίδιος αφιέρωσε τμήμα του τσιφλικιού εις την τοπική εκκλησία.

Η εικόνα μεταφέρθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό της Κομοτηνής και στο σημείο που ανευρέθη, ανηγέρθη αργότερα μικρό παρεκκλήσιο πιθανότατα κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα δηλαδή μεταξύ 1910 και 1912 από τους ευεργέτες Σκουτέρη και Τελωνίδη. Σχετικά έγγραφα διαθέτουμε στο Αρχείο μας από την αλληλογραφία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Η επιλογή να τοποθετηθεί η εικόνα στον Μητροπολιτικό Ναό έγινε με θαυμαστό τρόπο από την ίδια την Παναγία. Διεκδικούσαν πέντε χριστιανικά χωριά την εικόνα και τότε απεφασίσθη να τοποθετηθεί η εικόνα σε ζωήλατη άμαξα, η οποία σταμάτησε ως εκ θαύματος στον Μητροπολιτικό Ναό της Κομοτηνής όπου και ενθρονίστηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.

Το 1930 ο μητροπολίτης Άνθιμος έκτισε μικρό ναΐσκο στο σημερινό χώρο της Ιεράς Μονής και το 1955 ο Μητροπολίτης Μαρωνείας Τιμόθεος ανήγειρε Καθολικό Μονής μεγαλοπρεπέστερο όπου μετέφερε και εγκατέστησε την Ιερά Εικόνα από τον Μητροπολιτικό Ναό στο νέο Θρονί της, όπως ονομάζεται, το Καθολικό της Ιεράς Μονής Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος. Ο σημερινός ναός της Ιεράς Μονής είναι νεότερη ανακατασκευή εκείνου του Ιερού Ναού που κατασκεύασε ο Μητροπολίτης Τιμόθεος όπως και τα πέριξ κτίσματα».