Του Νίκου Αρβανίτη

Ήδη από σήμερα νωρίς το πρωΐ Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, συρρέουν προς την Ιερά Μονή Παναγίας της Φανερωμένης για να ευχαριστήσουν, να παρακαλέσουν και να προσκηνύσουν την Θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας.

Οι άνθρωποι της Μονής ετοιμάζουν τον χώρο για να υποδεχθεί τον κόσμο που για δύο ημέρες θα πλημμυρίσει την περιοχή.

Πρόκειται για ένα πανθρακικής εμβέλειας προσκύνημα με μεγάλη ιστορία. Βρίσκεται μετά την Ξάνθη 16 χλμ. πριν την Κομοτηνή, αριστερά της εθνικής οδού.

Η περιοχή που βρίσκεται το μοναστήρι, το 12ο αιώνα είχε το όνομα Παναγία. Επί Τουρκοκρατίας η περιοχή μοιράστηκε σε τσιφλικάδες.

Κατά την παράδοση η ιερά εικόνα της Παναγίας φανερώθηκε (εξ ου και Φανερωμένη) πριν τριακόσια χρόνια στον οθωμανό κύριο της γης της περιοχής, ο οποίος για τρεις μέρες έβλεπε φωτεινό όραμα ένα Σταυρό στην κορυφή ενός δέντρου. Ενημέρωσε κατ΄εντολήν της Παναγίας το Μητροπολίτη και έσκαψαν στη ρίζα του δέντρου όπου βρήκαν την εικόνα. Η εικόνα διεκδικήθηκε από αρκετούς οικισμούς και ενορίες. Η εικόνα, έπειτα από δέηση του Μητροπολίτη, τοποθετήθηκε σε ζωήλατη άμαξα και οδηγήθηκε μόνη της στο Μητροπολιτικό Ναό της Θεοτόκου όπου κάνει θαύματα.

Η ιερά και θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης είναι σεβαστή όχι μόνο στους Χριστιανούς, αλλά και στους Μουσουλμάνους της Κομοτηνής.

Το 1955 αποφασίζει ο μητροπολίτης Τιμόθεος να επιστρέψει η Παναγία στο φυσικό της χώρο. Εγκαθιστά τη θαυματουργό εικόνα στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος και ξεκινά η ανοικοδόμησή της.

Από εκεί και πέρα το 1960-1962 έγινε η ολοκλήρωση των κελιών που ξεκίνησε το 1958 και το 1971 κτίσθηκε το κωδωνοστάσιο. Αρχικά (1957) λειτούργησε ως ανδρικό μοναστήρι και αργότερα το 1960 ως γυναικεία μονή. Το 1969 έγινε και πάλι ανδρώα μονή. Το 1970 έγινε ο μαρμάρινος θρόνος που βρίσκεται η Παναγία και το 1971 εγκαινιάστηκε το παρεκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Γιορτάζει στις 23 Αυγούστου και διαθέτει ξενώνα.

Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, γιατί δεν έχουμε γραπτά μνημεία λόγου, πριν από πεντακόσια περίπου χρόνια βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Άλλοι υποστηρίζουν ότι βρέθηκε πριν από τριακόσια χρόνια στην περιοχή Φατήρ Γιακά με θαυμαστό και υπερφυσικό τρόπο από Οθωμανό αγά τσιφλικά και όχι σε ορθόδοξο.

Πρόκειται για τον αγά τσιφλικά του τεραστίου τσιφλικιού του Φατήρ Γιακά, ο οποίος επί τρεις νύκτες, μόνον αυτός και κανείς άλλος, έβλεπε φωτεινό όραμα μέσα στον γαλανό ουρανό της Θράκης και αυτό το φωτεινό όραμα ήταν το σημείο του Σταυρού επί της κορυφής ενός δένδρου, και συγκεκριμένα επάνω σε καραγάτσι. Δεν πίστευε στην αρχή, ώσπου κατ’ όναρ η Υπεραγία Θεοτόκος του υπέδειξε, προειδοποιώντας τον ότι δεν θα ανεχθεί την αμέλειά του, να ενημερώσει τις τοπικές εκκλησιαστικές αρχές, να ανασκάψει σε συγκεκριμένο σημείο στην ρίζα του δένδρου όπου εμφανίζονταν ο σταυρός και σε πολύ μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια του εδάφους θα βρει την εικόνα της.

Ο αγάς υπάκουσε και ενημέρωσε τον τότε Μητροπολίτη Μαρώνειας, ανέσκαψε με τα ίδια του τα χέρια παρουσία του τότε επισκόπου και των προυχόντων της τότε Γκιουμουλτζίνας, που ήταν η πρωτεύουσα του ομώνυμου Καζά, αλλά και πολλών Οθωμανών, και ως εκ θαύματος στα χέρια του βρέθηκε η μικρή φορητή εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης, η οποία ανήκει ως αγιογραφικός βυζαντινός τύπος στην Παναγία την Βρεφοκρατούσα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ανήκει και στην ιδιαίτερη μορφή εκείνου του αγιογραφικού τύπου Παναγιάς που είναι η Παναγία η Γλυκοφιλούσα αλλά το πιο σωστό είναι ότι είναι η Παναγία Βρεφοκρατούσα.

Το σημείο της ευρέσεως της θαυματουργού εικόνος είναι ο χώρος εντός του σημερινού Αμπελουργικού Σταθμού Αιγείρου, όπου ευρίσκεται το μικρό παρεκκλήσι της «Παναγίας των Ρόδων», όπως ονομάζεται και το οποίο ανακαινίσθηκε το 1994 με δαπάνες του Αμπελουργικού Φυτωρίου Κομοτηνής.

Το σημερινό παρεκκλήσιο είναι το ανακαινισμένο, το οποίο ανήγειραν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα δύο μεγάλοι ευεργέτες της Κομοτηνής. Αυτό το παρεκκλήσι που υπάρχει μέσα στον Αμπελουργικό Σταθμό αποτελεί το τρίτο ανακαινισμένο κτίσμα του πρώτου παρεκκλησίου που έκτισαν γύρω στα 1910 -1912 εκείνοι οι Κομοτηναίοι. Σήμερα το παρεκκλήσι ονομάζεται «Παναγιά των Ρόδων» και εκεί υπάρχει άλλη παλαιά εικόνα της Παναγίας, διαφορετική από την θαυματουργό ιστορική εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης.

Όταν βρέθηκε η Ιερά εικόνα, την διεκδικούσαν πολλές ενορίες όπως του Ιάσμου, της Αμβροσίας, της Σάλπης, του Πολυάνθου και του παλαιού χωριού όπου ευρίσκεται σήμερα η Μεσσούνη, διότι η Αίγειρος δεν ήταν χωριό απλά υπήρχε το τσιφλίκι του Φατήρ Γιακά. Τη λύση την έδωσε η ίδια Παναγία διότι η διαμάχη ήταν μεγάλη. Ενώ βρέθηκε στο Φατήρ Γιακά Τσιφλίκ, ο τσιφλικάς αρχικά δεν έδινε την άδεια να κτιστεί εκκλησάκι για να φυλαχθεί η εικόνα. Επίσης, όπως προείπα, δεν υπήρχε οργανωμένη κοινότητα και υπήρχε φόβος μήπως χαθεί η εικόνα.

Για αυτό ο Μητροπολίτης επειδή οι ενορίες διεκδικούσαν την εικόνα, αποφάσισε τη λύση να τη δώσει η Παναγιά. Έτσι τοποθέτησε την εικόνα σε καινούργια άμαξα που δεν είχε χρησιμοποιηθεί ξανά και μάλιστα ζωήλατη, που την έσερναν αρσενικά ζώα πλυμμένα και αγιασμένα από το δεσπότη, έντυσαν το αμάξι και αφού έκανε δέηση ο Μητροπολίτης προς τη Θεοτόκο την παρεκάλεσε αυτή να δείξει το σημείο που θα ήθελε να εγκατασταθεί μόνιμα. Η πομπή ξεκίνησε χωρίς να υπάρχει οδηγός αναβάτης (καμουτσίκης) που να κατευθύνει την άμαξα. Ξεκίνησε με το χτύπημα του δεσπότα και πήρε τη στράτα. Δεν σταμάτησε σε κανένα από τα χωριά που τη διεκδικούσαν αλλά έφθασε στην Κομοτηνή, μπροστά στον Μητροπολιτικό Ναό της Παναγίας, κοντά στην σημερινή οδό Βενιζέλου. Εκεί σταμάτησαν τα ζώα, εκεί θέλησε να εγκατασταθεί η Θεοτόκος. Το δέχθηκαν οι κάτοικοι. Ο δεσπότης τοποθετεί την εικόνα στα Άγια των Αγίων.

Συνέβη όμως και κάτι άλλο θαυμαστό. Όταν έβαλαν την εικόνα επάνω στο αμάξι και τα ζώα πήραν το δρόμο επιβιβάσθηκε και η ανάπηρη και κωφάλαλη εγγονή του ιδιοκτήτη του τσιφλικιού. Αυτό έγινε μετά από παράκληση της κόρης του. Την ώρα που έφθανε η άμαξα με την Παναγία μπροστά στην εκκλησία της Παναγίας, το μικρό κορίτσι σηκώθηκε στο κάρο και φώναξε στα τουρκικά «Meri ane», Μητέρα Μαρία. Είχε βρει και τη φωνή της και σηκώθηκε στα πόδια της. Από τότε ο Οθωμανός αγάς πίστευσε και έδωσε λόγο τιμής στις εκκλησιαστικές αρχές ότι για κάθε τι που χρειάζονται για την προστασία αυτού του ιερού τόπου, θα το έχουν.