Τό Σάββατο, 31η Μαΐου 2014, εἰς τό Ἐκκλησιαστικόν Μουσεῖον Κομοτηνῆς πραγματοποιήθη ἐπετειακή ἐκδήλωσις, μέ ἀφορμήν τήν ἀποφράδα ἡμέρα τῆς ἀλώσεως τῆς Πόλεως.

Ἀρχικῶς, ἐψάλη ἐπιμνημόσυνος δέησις ὑπό τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μαρωνείας καί Κομοτηνῆς κ. Παντελεήμονος, πλαισιουμένου ὑπό τοῦ ἱεροῦ Κλήρου, ὑπέρ αἰωνίου μνήμης καί μακαρίας ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν, τοῦ τε Ἕλληνος Χριστιανοῦ Αὐτοκράτορος τοῦ Βυζαντίου Κωνσταντίνου τοῦ Παλαιολόγου καί τῶν σύν αὐτῷ πεσόντων γενναίων τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδος προμάχων καί πάντων τῶν κατά τήν ἀποφράδα ἐκείνην ἡμέρα σφαγιασθέντων, Κληρικῶν τε καί Λαϊκῶν.

Ἀκολούθως, ἡ χορωδία τοῦ Συλλόγου τῶν φίλων Βυζαντινῆς Μουσικῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἀπέδωσε ἀπολυτίκια, τροπάρια, στιχηρά, προσόμοια καθίσματα, ἀναφερόμενα εἰς τούς μάρτυρας τῆς ἀλώσεως καί τούς ἥρωας τοῦ Γένους ἡμῶν.

Ἐνδιαμέσως, μαθηταί καί νέοι – μέλη τῶν κατηχητικῶν σχολείων τῶν Ἐνοριακῶν Ναῶν, ἀπέδωσαν σέ διαλογικά μέρη ἐπίκαιρα κείμενα μέ τήν συνοδεῖαν μουσικῶν ἔργων ἀπό Βιολοντσέλο.

Ἐπίσης, ἀκούστηκαν λόγοι τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου καί θρήνοι ἀπό μέλη τῶν Συλλόγων Ποντίων καί Κρητῶν μέ τήν συνοδεῖαν Ποντιακῆς καί Κρητικῆς Λύρας, ἀντιστοίχως, καθώς καί μονόπρακτο ἀπό τήν κα Ζωή Σωτηροπούλου σέ ρόλο τῆς Ἑλένης Δραγάτση.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως

Ἀκολουθεῖ ἡ προσφώνησις καί εἰσαγωγική ὀμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μαρωνείας καί Κομοτηνῆς κ. Παντελεήμονος:

‘’Ο εορτασμός της επετείου της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως αποτελεί ευκαιρία για εθνική περισυλλογή, για φρονηματισμό και περίσκεψη πάνω στις οριακές στιγμές που προσδιόρισαν τη διαχρονική πορεία του Γένους μας. Αποτελεί τη βάση για την διαπίστωση σφαλμάτων και λαθών, ιδίως όσων διαχρονικά εμφανίζονται και λειτουργούν, και για μια προσπάθεια απαλλαγής από όσα αρνητικά χαρακτηρίζουν το Γένος μας ανά τους αιώνες.

Η ανάμνηση των γεγονότων εκείνων, αλλά και η αναφορά των λαϊκών θρύλων και παραδόσεων που σχετίζονται με την άλωση του 1453, και μέσω των οποίων το Γένος μας κατάφερε να επιζήσει μέσα στη στυγνή δουλεία 400 χρόνων, να ανασυνταχθεί και να διεκδικήσει με επιτυχία την αναγέννησή του, δεν αποτελεί πράξη σωβινισμού, αλλά φανερώνει συλλογική ωριμότητα και εθνική αυτοσυνειδησία.

Φύλακας της συλλογικής εθνικής μνήμης του Γένους η Ορθόδοξη Εκκλησία, δε θα μπορούσε να απουσιάζει από τον εορτασμό αυτό. Δε θα μπορούσε να μη θυμίσει στους Έλληνες τα ιστορικά όρια που ουσιαστικά σήμαναν τη διαμόρφωση και τη σχηματοποίηση του Νέου Ελληνισμού, στην πορεία της διαχρονικής πορείας του ενιαίου και αδιαίρετου Γένους μας. Άλλωστε, στην ίδια την Κωνσταντινούπολη, την Πόλη των εθνικών μας θρύλων και παραδόσεων, υπάρχει μέχρι σήμερα η Σεπτή Έδρα της Μητρός Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο μας στο Φανάρι, όπου συνεχίζει να χτυπά η καρδιά του Γένους, με την πεπνυμένη καθοδήγηση και δεξιά οιακοστροφία του αυθέντου και Δεσπότου, του Οικουμενικού μας Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και όπου η βυζαντινή μας παράδοση διαφυλάσσεται μέχρι σήμερα αδιατάρακτη και αναλλοίωτη.

Η άλωση του 1453 υπήρξε πηγή πόνου και θλίψης, αγωνίας και βασάνων συλλογικών, παραλλήλως, όμως, αποτέλεσε την αφετηρία της αναγέννησης του Γένους. Μέσα από το χάσμα της κοσμοχαλασιάς της αλώσεως, φύτρωσαν τα άνθη της μεταβυζαντινής και νεοελληνικής πολιτισμικής παράδοσης, για να θυμηθούμε τη γνωστή διατύπωση του εθνικού μας ποιητή. Και υπήρξε αυτό ευεργετικό, τόσο για την άνθιση των τεχνών και του πολιτισμού, όσο και για την ανανέωση των ιδεολογικών, κοινωνικών και καλλιτεχνικών συνισταμένων της Eλληνικής προσφοράς στον κόσμο.

Τις διαστάσεις αυτές της άλωσης, που σίγουρα δεν μπορούσαν να αντιληφθούν οι σύγχρονοί της, έχει συστηματικά μελετήσει η σχετική, Eλληνική και ξένη, βιβλιογραφία, μέσω της οποίας αναδεικνύονται μορφές και γεγονότα – σταθμοί για την ανασυγκρότηση των δυνάμεων και την έκφραση των δυνατοτήτων του Γένους. Γι’ αυτό και αξίζει να εορτάζουμε αναμνηστικά την άλωση, όχι τόσο ως το τέλος της χιλιόχρονης και ένδοξης βυζαντινής αυτοκρατορίας, όσο ως την απαρχή μιας νέας δημιουργικής περιόδου στη ζωή και στη δημιουργία του Γένους. Μιας περιόδου που ρίζωσε στα ερείπια της καθημαγμένης Κωνσταντινούπολης, εκείνο τον σημαδιακό Μάιο του 1453, για να βλαστήσει τον 16ο και τον 17ο αιώνα, να ανθίσει τον πολυσήμαντο 18ο αιώνα και να δώσει γλυκούς και εύχυμους καρπούς μετά την ελληνική επανάσταση του 1821, με την εθνική αποκατάσταση και την αυθύπαρκτη πολιτική υπόσταση του Γένους.

Αυτήν την επέτειο τιμούμε σήμερα, τη θεμελιωμένη πάνω στο αίμα και τη θυσία του τελευταίου αυτοκράτορα της Πόλης, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, και των ηρωϊκών στρατιωτών του. Και την τιμούμε αντιστεκόμενοι στην προσπάθεια ισοπέδωσης χαρακτηριστικών και ιδιαιτεροτήτων, στη μεθόδευση εξομάλυνσης και παραχάραξης της ιστορίας μας και στην τάση ομογενοποίησης των πάντων. Γιατί η άλωση της Κωνσταντινούπολης του 1453 αποτέλεσε τη μήτρα, μέσα στην οποία κυοφορήθηκε ο ξεσηκωμός του Γένους και η σταδιακή εθνική αποκατάσταση του Ελληνισμού, όπως αυτή εξελίχθηκε στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Αξίζει γι’ αυτό να θυμούμαστε, να τιμούμε, να μνημονεύουμε και να μην παραγνωρίζουμε πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις με πασιφανή εθνική σημασία, όπως αυτά που σήμερα καλούμαστε να μνημονεύσουμε.’’