Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Στα πλαίσια της Εβδομάδας Υγείας της ΠΑΜΘ και με πρωτοβουλία του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων φίλων παιδιών & ενηλίκων με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή αυτισμό και Asperger ΔΑΔΑΑ Ροδόπης πραγματοποιήθηκε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλια για την “θεραπευτική υποστήριξη του Αυτιστικού Συνδρόμου” από τον καθ. κ. Αθ. Ευαγγελίου, ο οποίός είναι παιδίατρος – παιδονευρολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Παιδιατρικής – Παιδονευρολογίας, Δ΄ Παιδιατρική Κλινική Α.Π.Θ., Γ.Ν. Θεσσαλονίκης “Παπαγεωργίου”.

Στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα (χωρίς να λειτουργεί ο κλιματισμός) βρέθηκαν γονείς με παιδιά, φοιτητές, ελάχιστοι εκπαιδευτικοί, τρεις γιατροί (παιδίατρος, παθολόγος και ΩΡΛ), Πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Ροδόπης,κανείς εκπρόσωπος του Ιατρικού Συλλόγου Ροδόπης, δύο δημοτικοί σύμβουλοι,εκπρόσωπος των ΑΜΕΑ Ροδόπης, εκπρόσωπος του Συλλόγου Γονέων και Αυτιστικών Ατόμων Ν. Έβρου Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ…

Ήταν εκεί όμως ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ που αφουγκράζονται τον σφυγμό της κοινής γνώμης και νοιώθουν την αγωνία του κόσμου που βρίσκεται αντιμέτωπος με τις νευροαναπτυξιακές διαταραχές και αναζητά διεξόδους, θεραπευτικά πρωτόκολλα και να προσπαθεί να βρει άκρη με την γραφειοκρατία που υπάρχει σε νοσοκομεία, θεραπευτήρια και εκπαιδευτικές μονάδες.

Ο κ. Αθ. Ευαγγελίου, με τεράστια κλινική εμπειρία, προσπάθησε να αναδείξει τις λύσεις και τις θεραπευτικές προσεγγίσεις συνδυάζοντας την θεωρητική γνώση με τα αποτελέσματα της κλινικής παρατήρησης.

Ο γιατρός τόνισε πως τα αίτια αυτιστικής συμπεριφοράς είναι ιδιαίτερα ευρεία, ενώ σημείωσε πως τα γονίδια μπορεί να είναι αίτια αυτιστικής συμπεριφοράς όπως επίσης μερικά από αυτά είναι υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση αυτιστικής συμπεριφοράς.

Το περιβάλλον μπορεί να ενοχοποιείται για την εμφάνιση αυτιστικής συμπεριφοράς, ενώ μερικά περιβαλλοντολογικά ερεθίσματα είναι υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη τέτοιων συμπτωμάτων.

Επισήμανε πάντως στο ακροατήριο πως καθημερινές επιλογές μπορούν να διαμορφώσουν την έκφραση των γονιδίων μας, ενώ οι καθημερινές επιλογές μας μπορούν να προκαλέσουν ή να προλάβουν γονιδιακή βλάβη.

Επίσης τόνισε πως τα γονίδια δεν είναι ένα προσχέδιο σε αυτό που γινόμαστε, αλλά μια ζωντανή τεκμηρίωση ότι στην πορεία της ζωής μας αλλαγές γίνονται από πολλά πράγματα, όπως ο αέρας που αναπνέουμε, η τροφή που δεχόμαστε, οι εμπειρίες που έχουμε και οι περιβαλλοντολογικές εκθέσεις που έχουμε.

Βέβαια δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον γενετικό μας κώδικα, αλλά μπορεί να αλλάξουμε πολλά βλαβερά ερεθίσματα που δέχονται τα γονίδια μας. Πάντως μερικά παιδιά με αυτισμό έχουν μεταλλάξεις που δεν τις έχουν οι γονείς τους και ενίοτε μερικά γονίδια που δεν είναι παθογόνα για τους γονείς μπορεί να είναι για τα παιδιά που μεγάλωσαν κάτω από διαφορετικές συνθήκες.

Ακόμα από έρευνες των τελευταίων ετών ξέρουμε ότι μερικά γονίδια δεν χρειάζεται να είναι μεταλλαγμένα για να δράσουν διαφορετικά. Πάντως αυτό που τόνισε ο κ. Αθανασίου, όσο αφορά στον αυτισμό, είναι ότι υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να αλλάξουμε, ώστε να μειώσουμε τα βλαβερά περιβαλλοντικά ερεθίσματα, όπως η διατροφή, τα μικρόβια, το στρες και οι τοξίνες. Όλα αυτά μπορούν να περιοριστούν, σημείωσε, εφόσον ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.

Ένα από τα όπλα κατά του αυτισμού είναι και η κετογονική δίαιτα: Πρόκειται για μια διατροφή που λειτουργεί θεραπευτικά κατ’αρχάς για τα παιδιά με επιληψία, όταν η πάθηση αυτή αποδεικνύεται ανθεκτική στα φάρμακα.

Η ομάδα του «Παπαγεωργίου» την εφαρμόζει εδώ και παραπάνω από μια δεκαετία και έχει αναπτύξει συνεργασία με γιατρούς από διακεκριμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως η Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Great Ormond Street του Λονδίνου.Παρακολουθεί εκατοντάδες παιδιά με επιληψία από πολλές γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Τουρκία, αλλά ακόμα και η Αυστρία και η Γαλλία. Επιπλέον, έχει συνεισφέρει στην μελέτη για την κετογονική δίαιτα και τα αποτελέσματά της και για τον λόγο αυτό έχει βραβευτεί, κατακτώντας παγκόσμια διάκριση.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, είναι μια δίαιτα πλούσια σε λίπη και φτωχή σε υδατάνθρακες. Στόχος της είναι να «αντιγράψει» τις μεταβολικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά την παρατεταμένη νηστεία και να προάγει την κέτωση, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση των κετονών στο αίμα, ουσιών που αποτελούν το κύριο «καύσιμο» του εγκεφάλου όταν παρατηρείται έλλειψη γλυκόζης.

Ο οργανισμός όσων ακολουθούν την κετογονική δίαιτα, χρησιμοποιεί σαν πρώτη ύλη για την παραγωγή ενέργειας τα λιπαρά οξέα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κετονικά σώματα και να μειώνεται η συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων.

Ενώ ένα συνηθισμένο διαιτολόγιο έχει 20% περιεκτικότητα σε λίπος, στην κετογονική δίαιτα το ποσοστό ανεβαίνει στο 70%! Αυτό βοηθάει τον επιληπτικό, διότι αντιμετωπίζει ενεργειακό έλλειμμα. Επιπλέον, η συγκεκριμένη δίαιτα αποτελεί πιο οικονομική θεραπεία συγκριτικά με την φαρμακευτική αγωγή, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου John Hopkins.

Το διατροφικό σχήμα αποτελείται από μέτρια ποσότητα πρωτεϊνης (τυρί, κρέας, ψάρι, αβγά κλπ) και μικρή ποσότητα υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά). Ωστόσο, επειδή η κετογονική δίαιτα είναι ανεπαρκής σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, είναι απαραίτητη η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων.

Η δίαιτα διαμορφώνεται για κάθε παιδί βάσει μαθηματικού μοντέλου και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του (φύλο, ηλικία, βάρος, φυσική δραστηριότητα). Είναι υπολογισμένη αυστηρά, περιλαμβάνει μικρό αριθμό γευμάτων την ημέρα, μερίδες συγκεκριμένου βάρους και μικρή ποικιλία τροφίμων.

Τα παιδιά που ακολουθούν την κετογονική δίαιτα απαγορεύεται να καταναλώνουν προϊόντα διατροφής, όπως ρύζι, όσπρια, ζυμαρικά, πατάτες, ψωμί, ζάχαρη και γλυκά. Αν και θεωρείται δύσκολη δίαιτα, συνήθως οι ασθενείς συμμορφώνονται, γιατί έχοντας ταλαιπωρηθεί με φαρμακευτική αγωγή χωρίς αποτέλεσμα, αντιμετωπίζουν την κετογονική δίαιτα ως φάρμακο που ελπίζουν ότι θα τους ανακουφίσει από το πρόβλημα.

Όπως επισημαίνει ο κ. Ευαγγελίου, είναι μια δίαιτα που αποτελεί θεραπευτική επιλογή για ασθενείς κάθε ηλικίας με διάφορα επιληπτικά σύνδρομα και συστήνεται σε παιδιά κυρίως με επιληψία και αυτισμό όταν τα φάρμακα δεν έχουν αποτέλεσμα. Αυτός είναι και ο λόγος που τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται όλο και περισσότερο, παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον ίδιο, έχει σημαντικά πλεονεκτήματα αλλά πρέπει πάντα να ακολουθείται με ιατρική επίβλεψη και για χρονικό διάστημα μέχρι δυο χρόνων. Διαφορετικά, είναι πιθανό να παρουσιαστούν παρενέργειες.

Ο κ. Αθ. Ευαγγελίου αναφέρθηκε και στην σημασία που έχει η διατροφή για την αντιμετώπιση του αυτισμού, δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα. Η σύνδεση μεταξύ του εντέρου και του αυτισμού δεν είναι καθόλου άγνωστη στα άτομα με αυτισμό τα οποία συχνά εμφανίζουν προβλήματα όπως η κοιλιοκακη, η διάρροια, η δυσκοιλιότητα αλλά και ο τυμπανισμός. Η «ρίζα» τέτοιου είδους γαστρεντερικών προβλημάτων είναι η ανισορροπία μεταξύ των «καλών» και των «κακών» βακτηρίων του εντέρου.

Πολλές μελέτες υποστηρίζουν τη θεωρία ενός άξονα εντέρου – εγκεφάλου μέσω του οποίου παράγοντες του εντέρου επηρεάζουν εγκεφαλικές διεργασίες. Ετσι κάποια κοινά γαστρεντερικά προβλήματα μπορεί να έχουν και μια πολύ πιο «αμαρτωλή» πλευρά σε ό,τι αφορά τον εγκέφαλο. Η υπέρμετρη ανάπτυξη «κακών» βακτηρίων στο έντερο είναι αναπόφευκτο να οδηγεί σε υπερπαραγωγή υποπροϊόντων, συμπεριλαμβανομένων τοξινών. Οι τοξίνες μπορούν να κάνουν τα τοιχώματα του εντέρου πιο διαπερατά με αποτέλεσμα τόσο οι ίδιες όσο και άλλα υποπροϊόντα, ακόμη και τροφές που δεν έχουν περάσει ολόκληρη τη διαδικασία της πέψης, να εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και να φθάνουν ως τον εγκέφαλο.

Σε μια πλειάδα από διαφάνειες ο κ. Αθ. Ευαγγελίου κατέδειξε τη σημασία της σωστής διατροφής στην αντιμετώπιση των αυτιστικών διαταραχών ενώ στο τέλος της ομιλίας του ακολούθησε συζήτηση με τους παρευρισκομένους.