Αν δεν υπήρχε Αγιος Βασίλης, ποιος θα έφερνε τα δώρα στα παιδιά του κόσμου; Κάποια δεν έχουν ούτε μαμά και μπαμπά για να τους τα χαρίσει». Η εξάχρονη Ιωάννα Παπαδοπούλου πιστεύει με αφοπλιστική θέρμη στον ροδομάγουλο καλοκάγαθο άγιο. Τα μάτια της λάμπουν στη σκέψη του και δεν τα σκιάζει καμία αμφιβολία ούτε όταν χρειάζεται να σκεφτεί πώς τα καταφέρνει να γυρίζει όλο τον κόσμο σε ένα βράδυ ή να χωράει στην καμινάδα: «Δεν είμαι ο Αγιος Βασίλης για να ξέρω… Σίγουρα θα κάνει κάτι μαγικό!». Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, δίπλα στην κάλτσα με το γράμμα που έχει κρεμάσει στο τζάκι, η Ιωάννα αφήνει ένα πιατάκι με μπισκότα και ένα ποτήρι γάλα. Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που κάνουν και οι δίδυμες Ιρις και Νεφέλη Κονιδάκη. «Το δικό μας “μενού” είναι μελομακάρονα, μπισκότα και γάλα», μας λέει η μαμά τους, Αρετή Σταμπέλου. «Το πρωί αναλαμβάνουμε οι γονείς. Τρώμε τα κεράσματα, ξεδιψάμε με το γάλα, σκορπίζουμε καραμέλες στις σκάλες και στο διάδρομο και λίγη στάχτη μπροστά στο τζάκι.

Μετά χτυπάμε κουδουνάκια, ώστε να ξυπνήσουν από τον ήχο του… έλκηθρου που απομακρύνεται από το σπίτι. Η χαρά τους είναι απίστευτη. Τρέχουν με ενθουσιασμό και αγωνία να προλάβουν να δουν τον Αγιο Βασίλη, μαζεύοντας στο δρόμο καραμέλες και σοκολατάκια! Οταν βεβαιώνονται ότι έχει φύγει, αφού έφαγε τα καλούδια που του είχαν αφήσει, αναζητούν με προσμονή τα δώρα και τα ανοίγουν με ένα τεράστιο χαμόγελο». Ιστορίες Πρωτοχρονιάς, «πασπαλισμένες» με πολλή χρυσόσκονη, «μελωμένες» με παιδική αγάπη, παραδοσιακές σαν το μύθο του Αη Βασίλη, που, ακόμη και αν είναι προϊόν του δυτικού καταναλωτισμού και του μάρκετινγκ, επιβιώνει και ταξιδεύει με το έλκηθρό του στα όνειρα εκατομμυρίων παιδιών.

Είναι βέβαια και περιπτώσεις όπως της Χρυσιάννας, που ένα μεσημέρι επέστρεψε στο σπίτι μετά το σχολείο και μου ανακοίνωσε με πείσμα: «Το ξέρω ότι δεν υπάρχει ο Αγιος Βασίλης και τα δώρα τα παίρνουν ο μπαμπάς και η μαμά». Χαμογελούσε, τα μάτια της όμως ήταν υγρά και στη φωνή της πάλευε η χαρά για το «μυστήριο» που είχε ξεσκεπάσει, αλλά και η απογοήτευση για τη μαγεία που χάθηκε.

«Ο Αγιος Βασίλης είναι πολλά περισσότερα από μια κόκκινη στολή, ένα έλκηθρο και ένα σάκο με δώρα», μας λέει η ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος Ειρήνη Γρίβα, «είναι το πνεύμα των Χριστουγέννων». Στα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού είναι πολύ σημαντική η ανάγκη του να πιστεύει σε σύμβολα. Μετά τα 7, που αρχίζει να κάνει λογικούς συλλογισμούς, θέτει ερωτήματα και εκφράζει απορίες. Τι του λέμε τότε για τον Αγιο Βασίλη; Υπάρχει; Ποια είναι μια ειλικρινής απάντηση και τι κόστος μπορεί να έχει για το παιδί και τη σχέση μας μαζί του; «Οι γονείς συνήθως απαντούν είτε ανάλογα με το δικό τους πιστεύω είτε με τον τρόπο που νομίζουν ότι θα βοηθούσε το παιδί τους. Το φρόνιμο σε αυτή την περίπτωση δεν είναι να του πούμε ότι υπάρχει, θεωρώντας ότι του έχουμε πει ψέμα, ούτε να του πούμε το αντίθετο ακυρώνοντας τη φαντασία του. Καλό είναι να μιλήσουμε μαζί του κάνοντας απλές ερωτήσεις, έτσι ώστε να προσπαθήσουμε να μάθουμε τη δική του άποψη και πόσο σημαντική είναι για το ίδιο.

Αν χρειάζεται να πιστεύει στην ύπαρξή του, το ενισχύουμε. Αν στο σχολείο δεν πιστεύουν και δεν έχει πρόβλημα με αυτό, είμαστε ειλικρινείς».

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και όταν φίλοι και συμμαθητές του πουν στο παιδί ότι «δεν υπάρχει Αγιος Βασίλης», η τελική απόφαση ανήκει στο ίδιο και στους γονείς, επιμένει η κυρία Γρίβα. «Εμείς μπορούμε να πούμε ότι στη δική μας οικογένεια υπάρχει το πνεύμα των Χριστουγέννων και μαζί του ο Αη Βασίλης είναι μια έκφραση αγάπης και φροντίδας. Αλλά δεν θα πρέπει να μείνουμε στα λόγια, τα παιδιά δεν μαθαίνουν με τα αυτιά, αλλά με τα μάτια».

Η Ελπίδα Παππά έχει τρία παιδιά, μεταξύ 4 και 9 ετών. «Την ημέρα που στολίσαμε το δέντρο, καθίσαμε με τον σύζυγό μου και τα παιδιά στο σαλόνι μπροστά στο τζάκι και συζητήσαμε για τις γιορτές που πλησιάζουν. Στο φούρνο ψήνονταν κουλουράκια και ακούγαμε χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Μιλήσαμε για την αγάπη, για την προσφορά, για τα δώρα και, φυσικά, για τον Αη Βασίλη. Σκεφτήκαμε τι θα του ζητήσουμε, τι θα αφήσουμε στο τζάκι για να φάει και πόση ανάγκη έχει να ξεκουραστεί δίπλα στη φωτιά μας. Ακόμη και η μεγάλη μου κόρη, που έχει πια αμφιβολίες για την ύπαρξή του εξαιτίας των όσων μαθαίνει στο σχολείο, άκουγε με ένα γλυκό χαμόγελο».

Τα σχολιαρόπαιδα είναι οι πιο συχνοί αμφισβητίες του Αγιου Βασίλη. Ο Ραφαήλ Τσαντές «προσγειώθηκε» εδώ και δύο εβδομάδες φορώντας την κατακόκκινη στολή του στο Christmas Factory της Τεχνόπολης στο Γκάζι. «Οταν έρχονται σχολεία, μαζεύονται μερικές φορές σε ομάδες μαθητές και αρχίζουν να μου φωνάζουν “δεν είσαι εσύ ο Αγιος Βασίλης, είσαι ψεύτικος” κ.λπ.». Τα περισσότερα παιδάκια, όμως, τρέχουν με χαρά να τον αγκαλιάσουν, να καθίσουν δίπλα του και να του μιλήσουν. «Δεν βλέπω δυσπιστία στα μάτια τους και χαίρομαι. Πρέπει να διατηρήσουμε τη μαγεία όσο μπορούμε περισσότερο».

Τι αποκαλύπτει το «Γράμμα στον Αη Βασίλη»

Ενα πολύ σημαντικό κομμάτι του μύθου του Αη Βασίλη είναι το γράμμα σε αυτόν. «Το γράμμα στον Αγιο Βασίλη είναι κάτι περισσότερο από το μέσο για να ζητήσει το παιδί το δώρο», σύμφωνα με την Ειρήνη Γρίβα. «Είναι μια καλή ευκαιρία για τους γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά να εκφράσουν συναισθήματα, σκέψεις. Τους ζητάμε να είναι ευγενείς, γιατί απευθύνονται σε έναν μεγαλύτερό τους, να γράψουν “είμαι χαρούμενος που σου γράφω, ανυπομονώ να έρθει το βράδυ της Πρωτοχρονιάς”, “στέλνω την αγάπη μου και ευχές σ’ εσένα, στα ξωτικά, σε όλα τα παιδιά του κόσμου”. Μαθαίνουν να είναι ευγενικά, να συμπονούν, να νοιάζονται για τα άλλα παιδιά. Το γράμμα αυτό δεν πρέπει να είναι κάτι διεκπεραιωτικό».

Οχι στα ακριβά δώρα

«Πρέπει να υπογραμμίσουμε και να διευκρινίσουμε ότι ο ρόλος του Αη Βασίλη είναι να μοιράζει δώρα στα παιδιά όλου του κόσμου, είναι μια πράξη αγάπης και ότι η μαγεία βρίσκεται στην προσφορά του δώρου, όχι στην αξία του», διευκρινίζει η ψυχολόγος Ειρήνη Γρίβα. Αυτός είναι ένας θεμιτός τρόπος να θέσουν οι γονείς και τους απαραίτητους συχνά περιορισμούς όσον αφορά την αξία του δώρου που μπορεί να ζητήσει ένα παιδί: «Μέσα από συζήτηση θα πρέπει να καταλάβουν ότι έχουν δικαίωμα να πάρουν ένα ακριβό δώρο μέσα στη χρονιά, για παράδειγμα στα γενέθλιά τους, αλλά την Πρωτοχρονιά θα ζητήσουν ένα δώρο που χρειάζονται ή ένα παιχνίδι εκπαιδευτικού περιεχομένου μέχρι 10 ή 20 ευρώ».

kathimerini.gr