Τα κόμματα στην Ελλάδα είναι κυρίως πελατειακοί μηχανισμοί και σχεδόν καθόλου ιδεολογικοί ή πολιτικοί, με την έννοια των προθέσεων αναμόρφωσης ή έστω ορθολογικής άσκησης της εξουσίας.

Για τούτο λοιπόν, τα κόμματα χρησιμεύουν πρωτίστως ως οχήματα κατάκτησης της εξουσίας και αναδιανομής των προνομίων της προς όφελος όσων τα απαρτίζουν και τα στηρίζουν.

Κατ’ αυτήν την έννοια οι επιδιώξεις που προβάλλουν τα δυο μεγαλύτερα κόμματα για το 2015 αποτελούν παράδοξες επιλογές με βάση τα κίνητρα και το συμφέρον όσων τα απαρτίζουν. 

Περιληπτικά οι θέσεις που προβάλλουν και οι εξελίξεις που επιδιώκουν τα δυο μεγάλα κόμματα ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ είναι οι εξής:

Η Νέα Δημοκρατία επιδιώκει την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή και εκλογές όσο το δυνατόν εγγύτερα στο τέλος της τετραετίας, το Μάη του 2016. Η τελευταία πρόταση του πρωθυπουργού επιδιώκει εκλογή προέδρου τώρα, κλείσιμο της συμφωνίας με Τρόικα, αναδιαπραγμάτευση του χρέους, αναθεώρηση του συντάγματος και εκλογές μέχρι τα τέλη του 2015.

Ο ΣΥΡΙΖΑ για πολλά  χρόνια δεν έχει μετατοπιστεί εντελώς από τη θέση: εκλογές το συντομότερο δυνατόν, ακόμη και την περίοδο που οι δημοσκοπήσεις τον έφερναν στη δεύτερη ή τρίτη θέση.

Η απομάκρυνση και η επάνοδος

Η αλλαγή της στάσης των Ευρωπαίων μετά τις εκλογές του 2012 σε συνδυασμό με την εμφάνιση του πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013, απομάκρυνε από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης τις αναφορές στην πιθανότητα κατάρρευσης της Ελλάδας και εξόδου από το ευρώ. Οι δημοσκοπήσεις μέχρι πριν μερικούς μήνες επίσης κατέγραφαν την πεποίθηση της ελληνικής κοινής γνώμης περί απομάκρυνσης του Grexit.

Το αίσθημα ασφαλείας της κοινής γνώμης σε σχέση με την παραμονή στο ευρώ, αν παρακολουθήσει κάποιος τις σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης,  συνδυάζεται με την κατάληψη της πρώτης θέσης στις δημοσκοπήσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η κοινή γνώμη φαίνεται να σκέφτεται πως αφού σιγουρέψαμε το ευρώ, ας δώσουμε και μια ευκαιρία για «σκληρή» διαπραγμάτευση ή να υλοποιήσει τις υποσχέσεις…

Τις τελευταίες εβδομάδες όμως με την επιτάχυνση των διαδικασιών εκλογής του Προέδρου και την αύξηση των πιθανοτήτων προώρων εκλογών το Γενάρη, παρατηρούμε αύξηση της ανησυχίας αποπομπής της Ελλάδας από το ευρώ και μείωση της ψαλίδας μεταξύ του προπορευόμενου ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. που ακολουθεί.

Τα πρόγραμμα της Τρόικα με την Ελλάδα έχει πάρει δίμηνη παράταση μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, για να κλείσει η νέα συμφωνία. Μέχρι τότε η χώρα είναι «ξεκρέμαστη» και η πιθανή παράταση του χρόνου που θα βρίσκεται εκτός προγράμματος, θέτει εμπόδια στην ΕΚΤ να καλύπτει επαρκώς τις ελληνικές τράπεζες με ρευστότητα, δημιουργεί προβλήματα στα έσοδα του δημοσίου (το Νοέμβριο οι ανεξόφλητες οφειλές εκτινάχθηκαν από 1 στο 1,6 δισ. ευρώ) και μουδιάζει τη δραστηριότητα στην αγορά.

Η πιθανότητα αποτυχίας εκλογής προέδρου από την παρούσα Βουλή και οι πρόωρες εκλογές το Γενάρη, με τον ΣΥΡΙΖΑ να προηγείται, έχει οδηγήσει τους Ευρωπαίους σε μια σειρά δηλώσεων που ορίζουν τη χάραξη «κόκκινων γραμμών» απέναντι στην Ελλάδα. 

Οι εξελίξεις αυτές έχουν οδηγήσει τους ξένους επενδυτές σε έξοδο από το Ελληνικό Χρηματιστήριο, άνοδο των επιτοκίων των ομολόγων, ανησυχίες σε σχέση με τις τραπεζικές καταθέσεις και απαιτήσεις  προπληρωμών για τις εισαγωγές της χώρας. 

Με αυτά τα δεδομένα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πως τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων δεν θα ανατραπούν λόγω περιορισμών στις τραπεζικές αναλήψεις ή κατάρρευση των εσόδων κατά την προεκλογική περίοδο. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί επίσης μια κατάρρευση στα χέρια της νέας κυβέρνησης η οποία θα επιβεβαιώσει τη θεωρία της «παρένθεσης».

Με βάση τα δεδομένα αυτά, οι λογικές επιδιώξεις για τα δυο μεγάλα κόμματα θα ήταν οι εξής: Ο ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να επιθυμεί την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή και αποφυγή πρόωρων εκλογών το Γενάρη πάση θυσία. 

Αν εκλεγεί πρόεδρος και η παρούσα κυβέρνηση κλείσει τη συμφωνία με την τρόικα έτσι ώστε να υποχωρήσουν οι φόβοι για bank run,  έξοδο από το ευρώ, κατάρρευση εσόδων, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές στα τέλη του 2015 καθώς η άνοδός του συνδυάζεται με το αίσθημα ασφαλείας της κοινωνίας. Επίσης αν κερδίσει τις εκλογές στα τέλη του 2015 με τα περισσότερα μέτωπα κλειστά έχει περισσότερες πιθανότητες να διατηρήσει την εξουσία και να αποφύγει να αποτελέσει μια βραχύβια παρένθεση.

Αντ’ αυτού όμως επιδιώκει πάση θυσία εκλογές το Γενάρη.

Από την άλλη πλευρά η Νέα Δημοκρατία έχει κάθε συμφέρον να πάει σε πρόωρες εκλογές το Γενάρη σε ένα κλίμα φόβου, με όλα τα βασικά θέματα της χώρας ανοιχτά.

Οι βασικές φανερές πολιτικές επιδιώξεις των δυο μεγάλων κομμάτων εμφανίζονται να είναι αντίθετες από αυτό που επιτάσσει το κομματικό τους συμφέρον.

Αυτό σημαίνει πως έχουν παγιδευτεί στη μέχρι τώρα ρητορική τους ή πως υπάρχει άλλη ερμηνεία των δεδομένων και επιδιώξεις που δεν τις έχουμε αντιληφθεί. Πιθανό είναι επίσης οι στρατηγικές να χαράσσονται στο πόδι με αντανακλαστικά κίνητρα. Δηλαδή τι λέει ο αντίπαλος, εμείς λέμε το αντίθετο.

Πολύ φοβάμαι πως ισχύει το τελευταίο και φοβάμαι ακόμη περισσότερο πως έτσι κυβερνιέται και η χώρα για δεκαετίες…

Κοντός ψαλμός αλληλούια, όμως, σύντομα θα έχουμε απαντήσεις.