ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕΡΑΚΗΣ*

Ζούμε σε μια εποχή που η δικηγορία αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες προκλήσεις, λόγω της οικονομικής κρίσης και, κυρίως, της τεχνολογίας. Παντού η τάση είναι τη θέση της παραδοσιακής διαδικασίας απονομής της Δικαιοσύνης να παίρνουν νέες, ταχείες και απλουστευμένες μορφές επίλυσης των διαφορών, πολλές μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών,οι οποίες επιλύουν σήμερα εκατομμύρια διαφορών που άλλοτε θα κατέληγαν στα δικαστήρια. Ήδη δε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν την πιθανολόγηση της έκβασης μιας ενδεχόμενης προσφυγής στα δικαστήρια για διάφορες κατηγορίες υποθέσεων κι αναμένεται ότι πολύ σύντομα οι εφαρμογές αυτές θα έχουν πολλαπλασιαστεί και θα λειτουργούν όχι ως μέσο πρόβλεψης αλλά ως μέσο επίλυσης πολλών διαφορών.

Η «δικηγορική ύλη» συρρικνώνεται. Ταυτόχρονα, η δουλειά του δικηγόρου γίνεται πολύ δυσκολότερη. Ηνομοθεσία γίνεται ολοένα και πιο εξειδικευμένη, τεχνική και περίπλοκη και η παρακολούθηση της εξέλιξής της σε εθνικό και, όλο και περισσότερο, σε διεθνές επίπεδο, απαιτεί διαρκή εκπαίδευση/κατάρτιση των δικηγόρων, η οποίαάλλωστε στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες είναι ήδη υποχρεωτική κατ΄ έτος για την παραμονή στο επάγγελμα. Οι δαπάνες εξοπλισμού και υποστήριξης (ιδίως σε νομική πληροφόρηση)του δικηγορικού γραφείου αυξάνουν ενώ, αντίθετα, οι δικηγορικές αμοιβές ακολουθούν διεθνώς πτωτική πορεία -βλέπετε, το διαδίκτυο σήμερα προσφέρει άμεση και δωρεάν πληροφόρηση για το καθετί, ακόμη και για τις αμοιβές των δικηγόρων και μάλιστα συγκριτικά…

Η κοινωνία χρειάζεται πλέον λιγότερους δικηγόρους, καλύτερα εκπαιδευμένους και διαρκώς ενήμερους στα νέα αντικείμενα, που να μπορούν να καλύπτουν ουσιαστικές της ανάγκες, με αμοιβές αυστηρά ανάλογες της ποιότητας των υπηρεσιών τους (κάτι καθόλου αυτονόητο έως πρόσφατα) ή και, λόγω του δικηγορικού πληθωρισμού στη χώρα μας και του συνακόλουθου ανταγωνισμού, όχι πάντοτε θεμιτού, κατώτερες αυτών.

Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι η δικηγορία πλησιάζει στο τέλος της; Όχι. Υπάρχουν τρία στοιχεία που καθιστούν αναντικατάστατο τον ρόλο του δικηγόρου. Το πρώτο είναι το απόρρητο,η απόλυτη εμπιστευτικότητα, στις σχέσεις του δικηγόρου με τον εντολέα του. Το δεύτερο, η απαγόρευση σύγκρουσης συμφερόντων κατά την άσκηση της δικηγορίας. Και το τρίτο και σημαντικότερο, η ανεξαρτησία του δικηγόρου: το θεμελιώδες δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη νοείται μόνον μαζί με το δικαίωμα πρόσβασης σε ανεξάρτητο δικηγόρο.

Εδώ έρχεται ο πρωταρχικός ρόλος των Δικηγορικών Συλλόγων. Διότι η ανεξαρτησία των δικηγόρων εξασφαλίζεται θεσμικά με την αυτορρύθμιση του δικηγορικού επαγγέλματος, η οποία έχει ανατεθεί στους Δικηγορικούς Συλλόγους:οι διαδικασίες εισόδου στο επάγγελμα και η εποπτεία του, με τον έλεγχο τήρησης της δεοντολογίας και τις πειθαρχικές διαδικασίες, οι οποίες μπορούν να φτάσουν έως την αποβολή από το επάγγελμα, με την επιβολή ποινής οριστικής διαγραφής.

Βεβαίως, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι δεν κάνουν μόνο αυτό. Ούτε η δράση τους εξαντλείται, λόγω του διφυούς χαρακτήρα τους, με την, παράλληλη με τα ανωτέρω, εκπροσώπηση των συμφερόντων των δικηγόρων, ως ο συνδικαλιστικός τους φορέας. Ο θεσμικός τους ρόλος είναι πολύ ευρύτερος. Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι στο πλαίσιο της αποστολής τους διαβουλεύονται με την Πολιτεία, συμμετέχουν, αποτελώντας μάλιστα κρίσιμο παράγοντα, στο σύστημα απονομής της Δικαιοσύνης (με λόγο ακόμη και στην επιθεώρηση των δικαστών, ασχέτως δυστυχώς ότι στην πράξη δεν ασκούν σήμερα αυτή την αρμοδιότητα), υπερασπίζονται το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ήδη δε, ενόψει ακριβώς του εξαιρετικά σημαντικού θεσμικού ρόλου τους, η ανεξαρτησία των Δικηγορικών Συλλόγων αποτελεί πλέον (μετρήσιμο) δείκτη τόσο της ετήσιας μελέτης για την αποτελεσματικότητα του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης κάθε χώρας (EUJustice Scoreboard) που εκπονεί η Επιτροπή CEPEJ του Συμβουλίου της Ευρώπης, όσο και της ετήσιας έκθεσης για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου σε κάθε χώρα (Ruleof Law Report)της Επιτροπής της Ε.Ε.

Αντίθετα λοιπόν απ΄ ο,τι θα νόμιζε κανείς, η αλήθεια είναι ότι όσο μεγαλύτερες προκλήσεις αντιμετωπίζει το δικηγορικό επάγγελμα τόσο αυξάνεται η σημασία και ο ρόλος των Δικηγ. Συλλόγων. Και μάλιστα, όχι μόνο για τους ίδιους τους δικηγόρους, αλλά για ολόκληρη την κοινωνία. Η ψήφος συνεπώς στις δικηγορικές εκλογές δεν αφορά μόνο στην υπεράσπιση του ατομικού συμφέροντος του κάθε δικηγόρου ή του συλλογικού συμφέροντος του δικηγορικού σώματος. Είναι μια πράξη ευθύνης απέναντι σ΄ολόκληρη την κοινωνία, μια πράξη λειτουργίας της δημοκρατίας[3]. Κάθε δικηγόρος οφείλει να αναλάβει την προσωπική του αυτή ευθύνη, συμμετέχοντας με την ψήφο του στις αρχαιρεσίες του Συλλόγου του, επιλέγοντας εκείνους που κατά τη γνώμη του έχουν τις ικανότητες για ν΄ ανταποκριθούν καλύτερα σε όλα τα παραπάνω.

* Ο Παναγιώτης Περάκης είναι Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE).

(πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)