Το θέμα της «εθνικής κατάθλιψης» εξαιτίας της οικονομικής κρίσης αλλά και τα πορτραίτα των ανθρώπων που αγωνίζονται για να ξεπεράσουν τα προβλήματα τους ή να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους που έχουν ανάγκη, παρουσιάζει το Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα με το Στέλιο Κούλογλου.

Στον ρόλο του αφηγητή, οι μαθητές της τετάρτης και της έκτης δημοτικού στο 19ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας που ζωγραφίζουν την κρίση και μιλούν για το πως τη βιώνουν οι ίδιοι και οι γονείς τους. Ένα συγκλονιστικό βίντεο από κάποιον που έχει ήδη φτιάξει στο σαλόνι του σπιτιού του τη θηλειά για να αυτοκτονήσει αλλά και ιστορίες ανθρώπων που κατάφεραν να ξεπεράσουν την κατάθλιψη ή την στεναχώρια τους, φτιάχνοντας μέχρι και ομάδες γέλιου, συμπληρώνουν ένα ντοκιμαντέρ που, πέρα από τα στερεότυπα της κατάθλιψης, αναδεικνύει και τις νησίδες της ελπίδας.

Ένας στους έξι Έλληνες παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης, με αποτέλεσμα από το 2009 μέχρι το 2011 οι αυτοκτονίες να έχουν αυξηθεί κατά 21,4% σημειώνει ο ψυχίατρος Στέλιος Στυλιανίδης, αναλύοντας το φαινόμενο της αύξησης των αυτοκτονιών, καθώς και την πολιτική διάσταση που προσδίδεται σε κάποιες από αυτές.

Το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας και Ερευνών προσφέρει τις υπηρεσίες του στο κοινό περισσότερα από 50 χρόνια τώρα. Τελευταία, βλέπει τα τηλεφωνήματα-εκκλήσεις για βοήθεια να αυξάνονται και τις λίστες αναμονής να ξεπερνούν το μήνα. Παρόλη την αυξημένη ζήτηση, όμως, το ΕΚΕΨΥΕ είδε το ένα τρίτο του ανθρωπίνου δυναμικού του να χάνεται μέσα σε μόλις 15 ημέρες.

Η αναδρομή στα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων στη Λέρο και σε άλλα μεγάλα ιδρύματα της εποχής, την οποία κάνει ο ψυχίατρος Βλάσσης Τομαράς, λειτουργεί σαν σήμα κινδύνου για το σήμερα. Τα κέντρα ψυχικής υγείας τα οποία αντικατέστησαν τις μεγάλες μονάδες απειλούνται τώρα με κατάρρευση.

Την ίδια στιγμή, ολοένα και περισσότεροι πολίτες απευθύνονται στο 1034, τη γραμμή για την κατάθλιψη του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής αναφέροντας προβλήματα σχετικά με την οικονομική κρίση. «Τα ποσοστά μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου έχουν αυξηθεί σημαντικά από το 2008», επιβεβαιώνει η Μαρίνα Οικονόμου, ψυχίατρος στην ΕΠΙΨΥ σημειώνοντας ότι η κατάθλιψη δεν κάνει διακρίσεις, επιβάλλοντας μια «γκρίζα δημοκρατικότητα» σε όλους.

Η κατάθλιψη φέρεται να έχει επηρεάσει και τον ελληνικό κινηματογράφο. Ο Γιάννης Ζουμπουλάκης μιλώντας στο φακό του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα συγκρίνει τις ταινίες πριν την κρίση με αυτές που δημιουργήθηκαν μετά. «Όλα αυτά τα οποία όλοι λίγο πολύ είμαστε τα βλέπουμε και στο σινεμά αυτή την εποχή», εξηγεί.

Ο ήλιος είναι μαύρος γιατί είναι δύσκολος ο καιρός για τον κόσμο πια, λέει η 10χρονη Ζωή, περιγράφοντας τη ζωγραφιά της. Το Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα επισκέφτηκε το 19ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας, όπου οι μαθητές της τετάρτης και της έκτης δημοτικού ζωγραφίζουν και μιλούν για την κρίση. Οι ζωγραφιές τους αποτυπώνουν τις σκέψεις τους, όσα βλέπουν στην τηλεόραση αλλά δεν τους τα εξηγεί κανείς, καθώς και τις κουβέντες των γονιών τους που ακούνε στο σπίτι.

«Οι βόλτες μας έχουν λιγοστέψει και εγώ δεν ζητάω πια πολλά πράγματα», λέει ο 12χρονος Σωτήρης, o οποίος έχει αντιληφθεί τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η οικογένειά του. «Καλύτερα να πεθάνουμε παρά να ζήσουμε», γράφει η ζωγραφιά του Νικηφόρου, συμμαθητή του.

Το Παράφωνο Jazz Bar λειτουργούσε ανελλιπώς για τριάντα χρόνια. Το 2010, λόγω οικονομικών προβλημάτων ανέστειλε τη λειτουργία του. Η Βηθλεέμ, ιδιοκτήτρια του μπαρ, κλαίει βλέποντας το αγαπημένο της πιάνο να βγαίνει από το κτήριο. Πέρα από το τέλος μιας εποχής, το κλείσιμο του Παράφωνου σήμαινε και οικονομικές δυσκολίες για την ίδια και την οικογένειά της. Αλλά δεν το έβαλε κάτω: αποφάσισε να το ρίξει στο γέλιο, και μάλιστα να κάνει όλο τον κόσμο να γελάσει. Ίδρυσε μια ομάδα γιόγκας γέλιου, η οποία συναντιέται κάθε βδομάδα στη γειτονιά της στα Εξάρχεια. Όλοι έχουν πληγεί από την κρίση. Αλλά γελάνε.

Η Μαριάννα, 26 χρόνια δημόσιος υπάλληλος βλέπει το μισθό της να κόβεται στη μέση. Δεν μπορεί πλέον να αποπληρώσει το δάνειό της, ούτε τους λογαριασμούς. Nιώθει ντροπή και απελπισία. Αλλά δεν χρειάζεται να τα βάψουμε μαύρα, επιμένει. Τουλάχιστον όχι όσο μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο.

Ο Κώστας, είναι συνταξιούχος μηχανικός στα καράβια και πατέρας ενός 8χρονου αγοριού. Η σύνταξή του έχει μειωθεί σε σημείο να του μένουν μόλις 100 ευρώ το μήνα. «Μας έχουνε θάψει ζωντανούς, πώς θα ζήσουμε», αναρωτιέται. Ο ίδιος εκμυστηρεύεται πως έχει σκεφτεί να δώσει τέλος στη ζωή του. «Γιατί να πεθάνω όμως, για τους πολιτικούς;» καταλήγει.

Στα γραφεία της ΕΚΠΟΙΖΩ, η δικηγόρος Λίλα Λιναρδάτου συμβουλεύει τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά για την τακτοποίηση των οφειλών τους. Αλλά, όπως εξηγεί, από κάποιο σημείο και πέρα ένιωθε περισσότερο ψυχολόγος, παρά δικηγόρος, αφού μέλη της οργάνωσης ξεσπούσαν σε κλάματα εξηγώντας την κατάστασή τους. Τέσσερις, μάλιστα, από αυτούς έδωσαν τελικά τέλος στη ζωή τους. Στην οργάνωση αποφάσισαν ότι δεν πάει άλλο, πρέπει να δράσουν άμεσα. Αποφάσισαν την διοργάνωση ομαδικών ψυχοθεραπειών, αλλά και ένα γλέντι, για να γνωριστούν τα μέλη της οργάνωσης καλύτερα. Στο πάρτυ ακόμα και ο κλόουν ήταν υπερχρεωμένος. Αλλά ζει για να κάνει τους άλλους να γελάνε.

Ακόμα, στην τηλεόραση που μας δημιουργεί ενοχές, αναφέρεται η τηλεκριτικός Πόπη Διαμαντάκου. Μιλουν επίσης η ψυχολόγος Αναστασία Λελέκη, η παιδιοψυχίατρος Τζένη Σουμάκη, η υπεύθυνη για τη γραμμή για τις αυτοκτονίες, Ελένη Μπεκιάρη, η υπεύθυνη για τη γραμμή για την κατάθλιψη, Ελένη Λουκή και η δασκάλα των μαθητών του σχολείου, Ελεάνα Ζάρκου.

«Θα ήθελα να ήταν ο κόσμος καλύτερος, να δούλευαν όλοι, να είχανε λεφτά. Θα ήθελα κι εγώ να κάνω κάτι για να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος», καταλήγει ο μικρός Νικηφόρος.