Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom προσφέρθηκε να κατασκευάσει με ίδιες δαπάνες τον αγωγό South Stream, από τον οποίο το φυσικό αέριο μέσω των Βαλκανίων θα καταλήγει στη Δυτική Ευρώπη. Η απόφαση της εταιρίας αποτέλεσε την απάντηση στην όξυνση των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαίτησε από τη Βουλγαρία, μια από τις χώρες που μετέχουν στο πρόγραμμα, να αναστείλει όλες τις εργασίες που αφορούν την κατασκευή του αγωγού.

Η Gazprom είναι έτοιμη να ανταπεξέλθει χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση για την κατασκευή του South Stream, δήλωσε σε εκπροσώπους του Τύπου στη Μόσχα ο αντιπρόεδρος του ΔΣ της εταιρίας, Αλεξάντρ Μεντβέντιεφ. Όπως ανέφερε, τον ίδιο μηχανισμό είχε εφαρμόσει η εταιρία και στην κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού North Stream στη Βαλτική. Ο συνολικός προϋπολογισμός του σχεδίου εκτιμάται στα 16 δις. ευρώ, εκ των οποίων τα 10 δις αφορούν το θαλάσσιο τμήμα. Ο πρόεδρος της συμβουλευτικής εταιρίας East European Gas Analysis, Μιχαήλ Κορτσέμκιν, εξήγησε ότι η Gazprom θα κατασκευάσει δυο υποθαλάσσια τμήματα του South Stream και θα τα ενώσει με τον Διαβαλκανικό αγωγό φυσικού αερίου, μέσω του οποίου σήμερα το ρωσικό αέριο πηγαίνει στη Ρουμανία, Βουλγαρία, Τουρκία, Ελλάδα, και στα Σκόπια. Αυτό θα επιτρέψει να ελαττωθεί η διαμετακόμιση μέσω Ουκρανίας περίπου κατά 20 δις κυβικά μέτρα αερίου ετησίως. Σύμφωνα με τον ειδικό της επενδυτικής εταιρίας Finam Management, Ντμίτρι Μπαράνοφ, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα ο South Stream να επιτρέψει τη διαφοροποίηση στη διαδρομή μεταφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και τη μείωση της εξάρτησης του προμηθευτή και των πελατών από τις χώρες διέλευσης και ειδικά από την Ουκρανία.

Ωστόσο, η χρηματοδότηση του προγράμματος από τη Gazprom δημιουργεί σε αυτή πολύ σοβαρούς περιορισμούς, ιδιαίτερα λόγω των συμφωνιών που έχουν υπογραφεί με την Κίνα για προμήθειες αερίου. Αυτές υποχρεώνουν τη ρωσική εταιρία να προχωρήσει σύντομα σε πολύ μεγάλες επενδύσεις για τη δημιουργία του αγωγού φυσικού αερίου «Δύναμη της Σιβηρίας». Δεν έχει επιτευχθεί μέχρι τώρα συμφωνία με την Κίνα όσον αφορά τις προπληρωμές από πλευράς της για την κατασκευή, ενώ το αρχικό κόστος εκτιμάται στα 25 δις. δολάρια.

Χρηματοδότηση από ρωσικές τράπεζες

«Η Gazprom δεν θα αντέξει την ταυτόχρονη χρηματοδότηση δύο μεγάλων προγραμμάτων, του South Stream και «Δύναμη της Σιβηρίας» -αναφέρει ο Κορτσέμκιν- γι’ αυτό, μοναδική πηγή εξοικονόμησης χρημάτων μπορεί να καταστεί η αύξηση των τιμών του αερίου για τους ρώσους καταναλωτές, κάτι όμως που δεν θα αντέξουν οι ρωσικές επιχειρήσεις». Επομένως, πιθανότατα η ρωσική εταιρία φυσικού αερίου θα οδηγηθεί σε μια συμφωνία με τις τράπεζες για τη χρηματοδότηση του South Stream, μεταξύ των οποίων θα υπάρχουν και ρωσικά πιστωτικά ιδρύματα. Αλλιώς, όπως αναφέρει ο αναπληρωτής διευθυντής του τμήματος έρευνας και διαχείρισης κινδύνων της επενδυτικής εταιρίας UFS IC, Βαντίμ Βεντέρνικοφ, οι δαπάνες θα διευρύνουν το επενδυτικό πρόγραμμα της Gazprom κατά 15-20%, επιβαρύνοντας την πιστωτική επιβάρυνση. Παρόλα αυτά οι πρώτες παραδόσεις μέσω του αγωγού υπολογίζονται για τις αρχές του 2016 και δεδομένης της κατάστασης στην Ουκρανία, η καθυστέρηση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης του έργου μπορεί να δημιουργήσει μεγάλους κινδύνους στην εταιρία, αναφέρει ο ειδικός.

Πίεση στους εταίρους

Αρχικά, τα χρήματα για την κατασκευή των πρώτων δύο τμημάτων του αγωγού υπολογιζόταν πως θα εξασφαλιστούν ήδη από το φετινό έτος και το ξεκίνημα των προμηθειών αερίου είχε καθοριστεί για το Δεκέμβριο του 2015. Σε πλήρη ισχύ, δηλαδή στη μεταφορά 63 δις. κυβικών μέτρων το χρόνο, ο αγωγός πρέπει να φτάσει το 2018. Ο αγωγός θα περάσει από το βυθό της Μαύρης θάλασσας στη Βουλγαρία και στη συνέχεια μέσω της Σερβίας, Ουγγαρίας και Σλοβενίας, στη βορειοανατολική Ιταλία. Θεωρείται δεδομένο ότι ο αγωγός θα επιδράσει σημαντικά στην οικονομία των χωρών που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Για παράδειγμα, στα Σκόπια ο South Stream θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ευρεία μετάβαση της χώρας στο φυσικό αέριο και θα ξεκινήσει σε αυτή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση αερίου. Αναμενόταν πως το έργο θα υποστηριχθεί και από ευρωπαϊκές χώρες. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά το θαλάσσιο τμήμα του South Stream, στη Gazprom ανήκει μόνο το 50%, ενώ το 20% στην ιταλική Eni και από ένα 15% στη γερμανική εταιρία Wintershall Holding και τη γαλλική EDF.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τα οικονομικά προβλήματα στο πρόγραμμα εμφανίστηκαν λόγω της πίεσης από πλευράς ΕΕ στις χώρες που μετέχουν σε αυτό. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το πρόγραμμα δεν αντιστοιχεί στο Γ΄ ενεργειακό πακέτο, το οποίο προβλέπει τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της μεταφοράς και της διανομής φυσικού αερίου. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τη Βουλγαρία να αναστείλει την κατασκευή του αγωγού, ενώ επίσης αμφισβήτησε την αμεροληψία των αποτελεσμάτων του πρώτου διαγωνισμού σχετικά με την κατασκευή του. Βάσει των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού, το πρώτο τμήμα του αγωγού θα κατασκευάσουν μαζί η ρωσική εταιρία Stroitransgaz και η βουλγαρική Gasproekt Jug. Η κοινοπραξία πρόκειται να δημιουργήσει το τμήμα από τη Μαύρη θάλασσα ως τα σύνορα της Σερβίας (541 χλμ.) και όλες τις συνακόλουθες υποδομές. Όπως ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Αντουάν Κολομπάνι, η Βουλγαρία δεν δημοσίευσε την πληροφορία για τον διαγωνισμό στο επίσημο περιοδικό της ΕΕ, ενώ, συν τοις άλλοις, οι ρώσοι και βούλγαροι μετέχοντες έτυχαν προνομιακής μεταχείρισης.

Ο Βαντίμ Βεντέρνικοφ επισημαίνει ότι πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο σκληρή στάση θα τηρήσουν οι χώρες εκείνες, από τις οποίες θα περάσει το χερσαίο τμήμα του αγωγού και συγκεκριμένα, η Βουλγαρία, η Σερβία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία. Για την ώρα οι εταίροι επιδεικνύουν τη σκληρή στάση, την οποία είχαν υποσχεθεί. Ειδικότερα, η βουλγαρική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι ο διαγωνισμός που διεξήχθη, όπως και το ίδιο το πρόγραμμα, αντιστοιχούν πλήρως στους κανόνες της ΕΕ, ενώ η εύνοια προς τη ρωσική και βουλγαρική εταιρία είχε καθοριστεί από τη διακυβερνητική συμφωνία του 2008.