Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Επιστήμονες, Ελληνες και ξένοι, ακαδημαϊκοί, υπουργοί και επιχειρηματίες τοποθετήθηκαν πάνω στο καινούργιο εργασιακό τοπίο, επιχειρώντας να δώσουν την αίσθηση ότι άπαντες βρίσκονται σε κατάσταση ετοιμότητας. Μέσω του συνεδρίου, στην πραγματικότητα επιδιώκεται η δημιουργία φόρουμ ανταλλαγής ιδεών για νέους ανθρώπους και κυρίως για όσους επιδιώκουν να αποκτήσουν το βέλτιστο προσανατολισμό σχετικά με τις κινητήριες δυνάμεις της σύγχρονης πραγματικότητας και μία διεισδυτική ματιά σε αυτά που επιφυλάσσει το μέλλον.

Νέα δεδομένα, νέα επαγγέλματα και ασύλληπτης ταχύτητας αλλαγές παρατηρούνται σχεδόν σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης, φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις στον τομέα της εκπαίδευσης, της εργασίας και της επιχειρηματικότητας.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο τίθενται στο επίκεντρο οι παράγοντες που καθορίζουν τις αλλαγές αυτές, ερωτήματα για το αν είμαστε έτοιμοι ως κοινωνία να προσαρμοστούμε, πόσο θα επηρεαστεί η ανεργία, ποιος ο ρόλος των startups καθώς και αν μπορούν να αναπροσαρμοστούν οι δεξιότητες του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού.
Διαφήμιση για την υποστήριξη της σελίδας

Σε αυτό το πλαίσιο διοργανώθηκε το συνέδριο του Economist την Παρασκευή 9/3 στο Μέγαρο Μουσικής (αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος) με θέμα “A world in transition: The new jobs – The new skills” («Ένας κόσμος σε μετάβαση: Οι νέες θέσεις εργασίας – Οι νέες δεξιότητες«), το οποίο απευθύνεται στους νέους αλλά και σε όλους εκείνους που θέλουν να έχουν έναν σαφή προσανατολισμό σχετικά με τις συνιστώσες που παίζουν δυναμικό ρόλο στην υφιστάμενη πραγματικότητα.

Μεταξύ άλλων, στο συνέδριο συμμετείχαν ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου, ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης, η βουλευτής Επικρατείας, τομεάρχης Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας Νίκη Κεραμέως, ο διακεκριμένος καθηγητής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών του Πανεπιστημίου του Texas A&M Δημήτρης Νανόπουλος, ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Τελ Αβίβ Manuel Trajtenberg, ο εφευρέτης του ΜΑΤΙΑ Πέτρος Ψύλλος, ο πρώην πρόεδρος του The Youth of the European People’s Party και συνιδρυτής του Brain Gain Κων. Κυρανάκης, καθώς και o ερευνητής και διευθυντής Πληροφορικής του MIT Media Lab Μιχάλης Μπλέτσας.

«Ποιες θα είναι οι νέες δουλειές; Πώς θα εξελιχθεί η τεχνητή νοημοσύνη και τι θα σημαίνει για τον άνθρωπο; Ποιος θα είναι ο κοινωνικός αντίκτυπος σε μια εποχή που απαιτούνται υψηλότερες δεξιότητες από διαιρεμένες κοινωνίες με έντονες ανισότητες;», ήταν μερικά από τα ερωτήματα που τέθηκαν ήδη από την αρχή του συνεδρίου, από τον σύμβουλο έκδοσης (consultant editor) σύμβουλος έκδοσης του Economist και πρόεδρο του συνεδρίου, Τζον Άντριους (John Andrews).

Ερωτήματα που, φυσικά, αφορούν την παγκόσμια κοινότητα, αφού κάθε μέρα διαμορφώνεται μία εντελώς νέα πραγματικότητα σε σχέση με εκείνη που ίσχυε την προηγούμενη.

Ακολουθεί περίληψη από τις ομιλίες ορισμένων εκ των εισηγητών:

JohnAndrews, ConsultantEditor, TheEconomist
Η αναζήτηση ταλέντων αποτελεί σήμερα παγκόσμιο ζήτημα και σίγουρα δεν είναι θέμα γεωγραφίας, υπογράμμισε οconsultanteditorτου Economistκαι πρόεδρος του συνεδρίου “TheNewJobs-ThenewSkills” JohnAndrews, επισημαίνοντας ερωτήματα τα οποία εγείρουν οι σημερινές προκλήσεις για την ανθρωπότητα: «Ποιες θα είναι οι νέες δουλειές; Πώς θα εξελιχθεί η τεχνητή νοημοσύνη και τι θα σημαίνει για τον άνθρωπο; Ποιος θα είναι ο κοινωνικός αντίκτυπος σε μια εποχή που απαιτούνται υψηλότερες δεξιότητες από διαιρεμένες κοινωνίες με έντονες ανισότητες;».

ΚώσταςΑξαρλόγλου, Πρύτανηςκαικαθηγητήςδιεθνώνεπιχειρηματικώνσχέσεων, ALBAGraduateBusinessSchool, TheAmericanCollegeofGreece
«Οι τεχνολογικές εξελίξεις που χθες ήταν επιστημονική φαντασία σήμερα είναι πραγματικότητα», ανέφερε χαρακτηριστικά στο συνέδριο του Economistμε θέμα “TheNewJobs-ThenewSkills” ο πρύτανης και καθηγητής διεθνών επιχειρηματικών σχέσεων του ALBAGraduateBusinessSchool, TheAmericanCollegeofGreeceΚώστας Αξαρλόγλου, υπογραμμίζοντας τις προκλήσεις που δημιουργούν παράμετροι όπως η τεχνητή νοημοσύνη και ο κοινωνικός της αντίκτυπος.

«Οι δεξιότητες που χρειαζόμαστε είναι εντελώς διαφορετικές απ’ ό,τι μέχρι τώρα» και «η αντίδρασή μας στις εξελίξεις θα είναι η ικανότητά μας να μαθαίνουμε», σημείωσε ο κ. Αξαρλόγλου.

ΚώσταςΓαβρόγλου, ΥπουργόςΠαιδείας, ΈρευναςκαιΘρησκευμάτων
«Υπάρχουν εμμονές που έχουν απομονώσει πολλές φορές τα Ανώτατα  Εκπαιδευτικά Ιδρύματα από αυτό που γίνεται γύρω τους και εμμονές που θεωρούν ότι μόνο η μονοσήμαντη σχέση της Ανώτατης Εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, θα λύσει τα προβλήματα, χωρίς να είναι σαφές ποια είναι αυτά τα προβλήματα», υποστήριξε κατά το συνέδριο του Economistμε θέμα “TheNewJobs-TheNewSkills” ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου.

Ο κ. Γαβρόγλου μίλησε για «απαράδεκτα πολιτικά παιχνίδια που παίχτηκαν στο κομμάτι των ΤΕΙ» και εξέφρασε την εκτίμηση ότι «είναι μόνο στα χαρτιά αυτή η δήλωση ότι έχουν πολύ πιο άμεση σχέση με την αγορά εργασίας από ό,τι τα Πανεπιστήμια». Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε ότι δημιουργήθηκαν πάρα πολλά Τμήματα χωρίς κανένα προγραμματισμό, σχεδόν με αποκλειστικό κριτήριο τοπικά συμφέροντα.

«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να δούμε ποια Τμήματα των ΤΕΙ έχουν στο μεταξύ γίνει de facto πανεπιστημιακά Τμήματα, να αρχίσουν συνέργειες με τα Πανεπιστήμια αυτών των Τμημάτων και τα υπόλοιπα Τμήματα να θεωρηθούν, μέσα από διαδικασίες αξιολόγησης, ότι έχουν κλείσει τον ιστορικό τους κύκλο. Κανείς βεβαίως δεν θα χάσει τη δουλειά του», σημείωσε ο κ. Γαβρόγλου.

Ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι οι νέες κοινωνικές προκλήσεις από την εξέλιξη της τεχνολογίας «είναι αντιμετωπίσιμες μόνο με το να πάρουν οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες τον ρόλο που πρέπει και την νομιμοποίηση που πρέπει να έχουν σε μια κοινωνία».

Νίκη Κεραμέως, Βουλευτής Eπικρατείας, τομεάρχης Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας
Την άποψη ότι η μεγαλύτερη παθογένεια που αντιμετωπίζει σήμερα η ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι η αδυναμία ουσιαστικής σύνδεσης με την αγορά εργασίας εξέφρασε από το βήμα του συνεδρίου του Economistμε θέμα “TheNewJobs-TheNewSkills” η βουλευτής Επικρατείας και τομεάρχης Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας Νίκη Κεραμέως.

Στο πλαίσιο αυτό, επικαλέστηκε το εξής παράδοξο: «Από τη μία έχουμε εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ανεργίας και δη όσον αφορά τους νέους ηλικίας 15 με 24 η ανεργία σκαρφαλώνει στο 45%, και από την άλλη ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων σήμερα δυσκολεύεται να βρει και να προσλάβει εξειδικευμένο προσωπικό που χρειάζεται».

Όπως είπε η κ. Κεραμέως, οι προσφερόμενες θέσεις στα Ανώτατα Ιδρύματα αλλά και οι επιλογές των νέων δεν έχουν επί της ουσίας αλλάξει. Επίσης, στα ΑΕΙ σχεδόν ένας στους δυο φοιτητές φοιτούν σε τρεις βασικές γενικές κατευθύνσεις: ανθρωπιστικές επιστήμες, κοινωνικές επιστήμες και επιστήμες εκπαίδευσης. Την ίδια ώρα, στον τομέα της πληροφορικής κατευθύνεται μόλις το 4% των φοιτητών, παρά την ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση στην Ελλάδα και την πρόβλεψη για 750.000 κενές θέσεις εργασίας στην Ευρώπη έως το 2020.

Η ίδια παρατήρησε ότι οι απόφοιτοι, οι οποίοι συχνά αποφοιτούν από σχολές με ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο, συχνά δεν έχουν έρθει σε επαφή με την πρακτική εφαρμογή της επιστήμης τους. Προέτρεψε δε «να σκεφτούμε όλοι φεύγοντας από εδώ σήμερα ποια επαγγέλματα θα έχουν ζήτηση το έτος 2033». Γιατί το έτος 2033; «Επειδή τότε είναι που θα αποφοιτούν από το πανεπιστήμιο τα παιδιά τα οποία είναι σήμερα στην Α’ Δημοτικού».

Δημήτρης Νανόπουλος, Διακεκριμένος καθηγητής φυσικής υψηλών ενεργειών, Πανεπιστήμιο Texas A&M, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών
«Τα πράγματα δεν μπορούν να παραμείνουν τα ίδια, ενώ όλα έχουν αλλάξει», ανέφερε χαρακτηριστικά στο συνέδριο του Economistμε θέμα “TheNewJobs–TheNewSkills” ο διακεκριμένος καθηγητής φυσικής υψηλών ενεργειών του Πανεπιστημίου του TexasA&MΔημήτρης Νανόπουλος, τονίζοντας ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελεί διεθνή κόμβο γνώσης και εκπαίδευσης. «Η χώρα θα έπρεπε να είναι παράδεισος γνώσης, με λίστες αναμονής για τα ελληνικά πανεπιστήμια», σημείωσε ο κ. Νανόπουλος.

Αναφορικά με το brain drain τόνισε πως «πρέπει να αφήσουμε τους νέους να κάνουν αυτό που θέλουν, να ακολουθήσουν τον τρόπο τους». Υπογράμμισε δε ότι η ελληνική διασπορά διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο ως τέτοια.

«Ο κόσμος δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει, είναι μπερδεμένος, κι αυτό ορισμένοι το εκμεταλλεύονται», τόνισε ο κ. Νανόπουλος, αναφερόμενος αφενός στις ραγδαίες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, αφετέρου στο φαινόμενο του λαϊκισμού, «τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά».

ManuelTrajtenberg, ΚαθηγητήςΟικονομικών, TelAvivUniversity
Μια κρίση συνιστά μια τεράστια ευκαιρία να τα «διαλύσει» κανείς όλα και να τα κτίσει από την αρχή, ανέφερε χαρακτηριστικά στο συνέδριο του Economistμε θέμα “TheNewJobs-TheNewSkills”ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Τελ ΑβίβManuelTrajtenberg, με το βλέμμα στην ελληνική περίπτωση.

Ευρύτερα, ο κ. Trajtenberg αναφέρθηκε σε προηγούμενες τεχνολογικές «επαναστάσεις», τονίζοντας ότι η απασχόληση δεν μειώθηκε, αλλά σε βάθος χρόνου αντιθέτως αυξήθηκε. Βεβαίως, ο ίδιος αναγνώρισε ότι τα στάδια μετάβασης είναι κάθε φορά επώδυνα, με κερδισμένους και χαμένους.

Ο κ. Trajtenberg υπογράμμισε ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο κατά την οποία οι μηχανές εισέρχονται στη φάση της πρόληψης και της λήψης αποφάσεων. «Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι τεράστιες», τόνισε, μιλώντας για την ανάγκη η προσοχή να επικεντρωθεί σε αυτούς που προσωρινά χάνουν από τις ραγδαίες εξελίξεις, καθώς και στην προώθηση νέων επαγγελματικών κατευθύνσεων ως προσαρμογή στα δεδομένα, φέρνοντας το παράδειγμα της προσωπικής φροντίδας, ιδίως στον τομέα της υγείας.

DavidHorner, Πρόεδρος, AmericanCollegeofGreece
Ταδύοβασικάσημείαπουπροκύπτουναπότην «επιτυχίατουACGστηνπροσέλκυσηφοιτητώνστηνΕλλάδα» παρέθεσεκατάτηνεισήγησήτουστοσυνέδριοτουEconomistμεθέμα“TheNewJobs–TheNewSkills”οπρόεδροςτουAmericanCollegeofGreeceDavidHorner.

1. Η Ελλάδα είναι ένας εγγενώς ελκυστικός εκπαιδευτικός προορισμός – για όλους τους λόγους που γνωρίζουμε, συμπεριλαμβανομένης της ιστορίας, του πολιτισμού, της φήμης, της θέσης και του καιρού.
2. Η εγγενής ελκυστικότητα της Ελλάδας πρέπει να συνδυαστεί με μια διεθνώς αξιόπιστη, ανταγωνιστική, συνολική εκπαιδευτική προσφορά.

«Εάν στο μέλλον το ελληνικό σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καταφέρει να ευθυγραμμιστεί με τις προσδοκίες των πολιτώνπου ανά τον κόσμο μετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία παγκοσμίως, τότε η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση θα μπορούσε να ακολουθήσειτον τουρισμό ως βασικό μοχλό της ελληνικής οικονομίας. Η εμπειρία του ACG κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών αποδεικνύει ότι όχι μόνο μια τέτοια ευθυγράμμιση είναι δυνατή αλλά επίσης ρίχνει φως σε τουλάχιστον κάποιο κομμάτι της πορείας που, αν ακολουθηθεί, θα εξασφαλίσει την επιτυχία», ανέφερε χαρακτηριστικά o κ. Horner.

Ερνέστος Παναγιώτου, Partner, McKinsey&Company
Ορισμένες από τις «δυνάμεις οι οποίες αλλάζουν τον κόσμο μας» παρέθεσε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του Economistμε θέμα “TheNewJobs-TheNewSkills”oεταίρος της McKinsey&CompanyΕρνέστος Παναγιώτου, όπως η ψηφιακή οικονομία, η τεχνητή νοημοσύνη, το internet of things και η ρομποτική.

Οι εξελιξεις αυτές θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία και αγορά εργασίας. Πολλές δραστηριότητες που σήμερα εκτελούνται από ανθρώπινο δυναμικό θα αυτοματοποιηθούν οδηγώντας σε απώλειες θέσεων εργασίας. Παράλληλα, νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν σε τομείς που απαιτούν νέες δεξιότητες, και ως αποτέλεσμα της περαιτέρω ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και της παγκόσμιας οικονομίας.

Για τη βέλτιστη αξιοποίηση των ευκαιριών που δημιουργούν οι τεχνολογικές αλλαγές και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στην αγορά εργασίας, ο Ερνέστος Παναγιώτου προέτρεψε στην εστίαση σε στρατηγικούς τομείς που καλύπτουν τόσο την παλαιά όσο και την νέα οικονομία (digitalκαι analytics), στη δημιουργία προσαρμοσμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε σκληρές δεξιότητες (π.χ. STEM- επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά) αλλά και σε ήπιες δεξιότητες που έχει αποδειχθεί ότι φέρνουν την επιτυχία, και στην αξιοποίηση της τεχνολογίας για καλύτερη διαχείριση την προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά εργασίας. 

Παύλος Μυλωνάς, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, Εθνική Τράπεζα
«Η χαμηλή ανεξαρτησία των πανεπιστημίων της χώρας εμφανίζεται ως ο κύριος λόγος για την μικρό αριθμό εισροών φοιτητών στην Ελλάδα», τόνισε κατά το συνέδριο του Economistμε θέμα “TheNewJobs-TheNewSkills” ο Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας Παύλος Μυλωνάς.

Ο κ. Μυλωνάς παρατήρησε ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει καταγραφεί μια εντυπωσιακή αύξηση στην παγκόσμια κινητικότητα των φοιτητών, με την Ασία να διαδραματίζει ρόλο κινητήριας δύναμης. Η Ελλάδα όμως έχει επηρεαστεί αρνητικά από την παγκόσμια τάση της αυξανόμενης κινητικότητας των φοιτητών, καθώς έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εκροών και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εισροών.

Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μυλωνάς προέκρινε την εφαρμογή μιας δραστικής αλλαγής του θεσμικού πλαισίου και την κεφαλαιοποίηση της ακαδημαϊκής αριστείας της ελληνικής διασποράς, ως παράγοντες οι οποίοι θα ήταν σε θέση να αναβαθμίσουν την Ελλάδα ως κόμβο υψηλής εκπαίδευσης της ευρύτερης περιοχής. Εξάλλου, όπως είπε, μια μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης θα παρείχε μια ισχυρή ώθηση της ελληνικής οικονομίας.