Ο βουλευτής ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ροδόπης, Αχμέτ Χατζηοσμάν, μίλησε στην κοινή συνεδρίαση τριών Επιτροπών του Κοινοβουλίου –της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων, της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου και της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων- με αντικείμενο συζήτησης την πρόταση οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση των προϊόντων καπνού και των συναφών προϊόντων.

Πρόκειται για την δεύτερη συνεδρίαση που έλαβε χώρα με αντικείμενο τη συζήτηση της οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα προϊόντα καπνού. Τα μέλη της επιτροπής ενημέρωσε ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Δημήτρης Μελάς.

Ο βουλευτής επικεντρώθηκε στην παρέμβασή του στα μέτρα στήριξης των καπνοπαραγωγών και ζήτησε επίσημη ενημέρωση από τον Γενικό Γραμματέα για τους σχεδιασμούς και τις κινήσεις της ηγεσίας του Υπουργείου προς αυτήν την κατεύθυνση.

Με αφορμή την παρέμβαση του βουλευτή, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου απάντησε στα ερωτήματα και τους προβληματισμούς που τέθηκαν σχετικά με την καλλιέργεια του μπασμά.

Αναλυτικά η ομιλία του βουλευτή και η απάντηση του Γενικού

ΧΑΤΖΗ ΟΣΜΑΝ ΑΧΜΕΤ: Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

η προστασία της δημόσιας υγείας είναι ένας απολύτως θεμιτός στόχος. Θεωρώ ότι αυτή η βασική αρχή μας βρίσκει όλους σύμφωνους.

Πριν δύο εβδομάδες είχα πάρει τον λόγο στην επιτροπή που είχαμε με το ίδιο θέμα συζήτησης και αναφέρθηκα στην καλλιέργεια του καπνού. Σήμερα, θα αναφερθώ και πάλι σε αυτό το σημαντικό θέμα.

Δηλώνω εξαρχής ότι δεν είμαι αντίθετος με οποιαδήποτε οδηγία που αφορά την προστασία της δημόσιας υγείας, αρκεί αυτό να γίνεται με κριτήρια ορθολογικά και τεκμηριωμένα. Κυρίως όμως, να μην θέτει σε κίνδυνο τον κοινωνικό ιστό και να μην απειλεί θέσεις εργασίας στον κλάδο.

Η οικονομία της Ροδόπης, της ευρύτερης περιοχής της Θράκης και σε πολλές ακόμα περιοχές της χώρας μας στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην καλλιέργεια του καπνού και απασχολεί χιλιάδες εργαζόμενους. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει ότι στην περιοχή μου ο καπνός είναι μονοκαλλιέργεια.

Δηλαδή, για να το κάνω πιο απλό, μια τετραμελής οικογένεια στην Ροδόπη απασχολούνται σε έκταση πέντε (5) με έξι (6) κατά μέσο όρο στρέμματα αποκλειστικά με τον μπασμά. Απασχολούνται και τα τέσσερα (4) μέλη της οικογένειας. Όσα κέρδη τους αποφέρει ο μπασμάς, αυτό είναι όλο κι όλο το εισόδημά τους.

Μιλάω βάσει προσωπικών εμπειριών και βιωμάτων. Αγαπητοί συνάδελφοι, γεννήθηκα και μεγάλωσα μέσα στα καπνοχώραφα, για πολλά χρόνια καλλιεργούσαμε μπασμά. Γνωρίζω τον πόνο των καπνοπαραγωγών και των αγροτών, δεν θα σταματήσω να δίνω αγώνα για αυτούς τους ανθρώπους.

Τα καπνά μας είναι τα καλύτερα του κόσμου. Στον κλάδο της παγκόσμιας βιομηχανίας του καπνού, οι παραγωγοί είναι ο πιο αδύναμος και συγχρόνως, ο πιο σημαντικός κρίκος. Γιατί είναι άνθρωποι σε φτωχές περιοχές που ζούνε φτωχικά, είναι όλη μέρα όλο το χρόνο στα χωράφια τους.

Οι καπνοπαραγωγοί μας δεν είναι ήρεμοι. Ζούνε καθημερινά με προβλήματα. Οι τιμές του καπνού έχουν μειωθεί σημαντικά. Το μέλλον των επιδοτήσεων είναι αβέβαιο και αυτό τους απασχολεί έντονα. Αυτούς τους ανθρώπους πρέπει να τους πετάξουμε στην ανεργία και στην πείνα;

Αναφέρθηκα στην αρχή στο δεδομένο χαρακτήρα της προστασίας της δημόσιας υγείας.

Για εμένα υπάρχει όμως παράλληλα και η δεδομένη προστασία των καπνοπαραγωγών, ανθρώπων που στηρίζουν επί δεκαετίες την οικονομία του τόπου και της χώρας τους. Οι καπνοπαραγωγοί της Ροδόπης δεν είναι μία ασήμαντη ομάδα στην παραγωγική αλυσίδα αγαπητοί συνάδελφοι. Είναι άνθρωποι που καταβάλουν μέγιστο κόπο και αρκούνται στα λίγα. Είναι άνθρωποι που πονάνε τον τόπο τους, καλλιεργούν και στηρίζουν με κόπο και ιδρώτα μια παραδοσιακή και εξαιρετική καλλιέργεια, τον μπασμά.

Θέλω μία επίσημη τοποθέτηση κύριε Γενικέ εκ μέρους της ηγεσίας του Υπουργείου αν για αυτήν την ομάδα, για τους καπνοπαραγωγούς, υπάρχει κάποια επίσημη μελέτη και στήριξη από την πλευρά σας και κυρίως, αν είμαστε έτοιμοι να διεκδικήσουμε την προστασία και την στήριξη της ομάδας και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σας ευχαριστώ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΕΛΑΣ (Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων)

Κύριε Πρόεδρε, ήθελα να συμβάλλω στην ενημέρωση των κυρίων Βουλευτών σε όσα ήδη γνωρίζουν, αλλά και σε κάποια πράγματα που μπορεί ακόμη να μην τα έχουν πληροφορηθεί. Επίσης, να απαντήσω σε ένα δύο σημεία, όχι μόνο ως εκπρόσωπος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, αλλά και από την θέση που κατείχα μέχρι την τοποθέτησή μου, τον Ιούλιο, στις Βρυξέλες, σαν επικεφαλής του αγροτικού τομέα στην μόνιμη ελληνική αντιπροσωπεία. Αυτό το αναφέρω με ιδιαίτερο προσωπικό ζήλο και δεν το λέω για να καταδείξω κάτι από δικά μου προτερήματα, αλλά απλά για να δείξω ότι η προσπάθεια έγινε, επειδή προηγουμένως άκουσα ότι ίσως να έχουμε κάπως ολιγωρήσει ή καθυστερήσει.

Οι πρώτες προτάσεις της Επιτροπής για την ΚΑΠ, οι οποίες ισχύουν και μέχρι τώρα, πηγαίνουμε προς αναμόρφωση και μετά την διαμόρφωση του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, είχαν εξαιρέσει τον καπνό από την λίστα των καλλιεργειών που μπορούσε το κράτος – μέλος, δικαιούταν να δώσει ενδεδειγμένη ενίσχυση. Με την νέα ΚΑΠ και με την προσπάθεια να μην υπάρχει εθνικοποίηση των επιδοτήσεων μέσω της φιλοσοφίας της ΚΑΠ δόθηκε ένταση και έμφαση στην αποσύνδεση, όπως γνωρίζετε οι περισσότεροι που είστε και από αγροτικές περιοχές. Μέσα σ’ αυτή την προσπάθεια μειώθηκε δραματικά, έως εξάλειψης, το ποσόν των συνδεδεμένων ενισχύσεων κρατώντας μόνο συγκεκριμένα σημεία, τα οποία ήταν προς μηδενισμό μέχρι τώρα.

Έδωσε, λοιπόν, η νέα ΚΑΠ στην αρχική πρόταση της Επιτροπής του 2011 την δυνατότητα σε μια σειρά καλλιεργειών, μάλλον στα κράτη – μέλη να εφαρμόσουν ένα καθεστώς συνδεδεμένης ενίσχυσης μέχρι μια αναλογία, 5% – 10%, ανάλογα με το τι διέθετε το κράτος – μέλος για το αντίστοιχο άρθρο 68 -σε μας υπολογίζω ότι θα καταλήξει στο 10%- για να δοθεί από το κράτος – μέλος σε δράσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν με την αναδιάρθρωση, το μέλλον εθνικής σημασίας, ενίσχυση τομέων που βρίσκονται σε μεγάλη ύφεση, όπως π.χ. η κτηνοτροφία μας κατά το δοκούν. Μέσα σε αυτό εξαίρεσε από την λίστα αυτή τον καπνό, το χοίρειο κρέας και τα αλιεύματα. Ενώ αναφερόταν η αρχική της τοποθέτηση, το αιτιολογικό της, στα προϊόντα του παραρτήματος 1 που είναι όλα τα γεωργικά προϊόντα και υπάρχει μέσα φυσικά και ο καπνός σε άρθρο της μέσα εξαιρούσε τον καπνό απ’ αυτό. Από τότε κινητοποιηθήκαμε και δημιουργήθηκαν διάφορα λόμπυ με διάφορες χώρες κράτη – μέλη τα οποία ενδιαφέρονταν επίσης για το συγκεκριμένο. Σημειωτέον θέλω να πω δίνοντας σαν παράδειγμα την Ιταλία, επειδή η αναδιάρθρωση του τομέα του καπνού στην Ιταλία λειτούργησε πολύ πιο δυναμικά απ’ ότι λειτούργησε στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν οι συνθήκες, ώστε ναι μεν αποτελεί ένα σημαντικό τομέα ο καπνός και για την Ιταλία, όχι τόσο σαν και εμάς, αλλά σίγουρα σημαντικό.

Έδωσαν τα κίνητρα και οργανώθηκε ένας τέτοιος κύκλος με τη βιομηχανία τους εκεί, με επιδότηση αρχικά της βιομηχανίας και η βιομηχανία επιδότηση των καπνοπαραγωγών για να κάνουν ολοκληρωμένη διαχείριση, για να εκπαιδευθούν κ.λπ.. Έφτασε σε ένα τέτοιο σημείο όπου είχε πολύ λιγότερο την ανάγκη των συνδεδεμένων ενισχύσεων που θα προτιμούσαν οι Ιταλοί να τις ρίξουν σε κάποιες άλλες δραστηριότητες. Παρόλα αυτά κερδίσαμε την υποστήριξή τους και μαζί με Πορτογάλους και Ισπανούς απευθυνθήκαμε προκειμένου να αλλάξει αυτό. Γίνεται γενικότερη αναφορά στο παράρτημα ένα, να συμπεριλαμβάνεται ο καπνός ή να μην υπάρχει λίστα, να βγάλουμε εντελώς την παρουσία της λίστας. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα επίσης κινητοποιήσαμε και τους Πολωνούς και τους Ούγγρους, υπογράψαμε με τον νυν Υπουργό μια συμφωνία κοινών δηλώσεων και κοινής προσπάθειας ως προς το συγκεκριμένο τομέα, που είχε αποσταλεί και στον προηγούμενο Επίτροπο. Δεν ξέρω αν γνωρίζετε όλοι ότι παραιτήθηκε με κάποιες σοβαρές ενδείξεις εμπλοκής του με κάποια προϊόντα καπνού. Εν πάση περιπτώσει ήταν πολύ βίαιη η αλλαγή που προωθούνταν, πολύ πιο βίαιη από ό,τι ο σημερινός Επίτροπος.

Πρέπει να πω ότι έχει ωριμάσει από πλευράς – βοήθησε και η κινητοποίηση με τους Ευρωβουλευτές μας- Επιτροπής και πιθανότατα να απεικονιστεί στη νέα της πρόταση το δεδομένο του να εξαιρεθεί, να φύγει αυτή η λίστα εντελώς ή να μην υπάρχει εξαίρεση του καπνού. Πιθανολογώ ότι προκειμένου να διατηρήσουν κάποιες ισορροπίες θα αφαιρέσουν τη λίστα παρά να επανεισάγουν τον καπνό.

Το δεύτερο που θέλω να πω είναι ότι ο Επίτροπος στη συζήτηση που έκανε την Παρασκευή είπε ότι δεν θα είναι τόσο βίαιη η αλλαγή γιατί μέχρι να δημιουργηθούν οι συνθήκες τελικής διαμόρφωσης και ψήφισης της Οδηγίας θα περάσουν 3,5 έως 4 χρόνια. Η εκτίμηση του χρόνου αυτού είναι διαφοροποιημένη ανάλογα με το πώς το βλέπεις. Σε μια καλλιέργεια για μια γεωργική γη δεν είναι τόσο μεγάλος. Σε άλλες συνθήκες ή ως πολιτικός χρόνος πιθανότατα να είναι διαφορετική η εκτίμησή του. Στο συγκεκριμένο όμως, στο γεωργικό κομμάτι, δεν είναι τόσο μεγάλος χρόνος και όταν χαράσσεται μια πολιτική σοβαρή τουλάχιστον σε ορίζοντα πάνω από επταετία που είναι τα δημοσιονομικά πλαίσια. Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι σας διαβεβαιώνω ότι η Επιτροπή δεν υπήρχε περίπτωση και πριν το καινούργιο δημοσιονομικό πλαίσιο, αλλά και τώρα ακόμη περισσότερο, να δώσει χρήματα για οποιασδήποτε μορφής στήριξη του καπνού. Αυτό υποστηρίζεται από ένα πανίσχυρο λόμπι, το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο να διασπαστεί. Το λέω αυτό γιατί προηγουμένως τέθηκε το θέμα των πιθανών αποζημιώσεων που μπορούμε να απαιτήσουμε. Θα τολμούσα να πω ότι είναι ανεδαφικό με τις συνθήκες που γνωρίζω ότι υπάρχουν. Οπότε ίσως είναι πιο επίκαιρο και πιο επιτακτικό από ποτέ να προσπαθήσουμε να επιβραδύνουμε αυτή τη διαδικασία ακόμη περισσότερο ή να τις αποκλείσουμε κάποια σημεία δύσβατα ή δύσκολα να επιτευχθούν από την ελληνική πραγματικότητα. Οι προσπάθειες πρέπει να εντατικοποιηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Αν περιμένουμε να πάρουμε αποζημίωση για τον καπνό η Επιτροπή στις μελέτες αντικτύπου που έχει κάνει αυτή τη στιγμή βγάζει εντελώς ζημιογόνα και έχει εφεύρει – έχουν μια βάση αλλά δεν έχουν εξεταστεί σε πραγματικά δεδομένα- εναλλακτικές καλλιέργειες. Κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, επενδύει σ΄ αυτή την κατεύθυνση και σε συνδυασμό με την αντικαπνιστική νοοτροπία που έχει η Γενική Διεύθυνση Καταναλωτή οδηγείται σε μια κατάσταση αποκλεισμού οποιασδήποτε παροχής ποσών και κονδυλίων προς την πλευρά του καπνού. Οπότε αυτό είναι ένα σημείο προβληματισμού για να κινηθούμε εκ των προτέρων σε καταστάσεις που δεν θα μας υποχρεώσουν να φτάσουμε σε τέτοιου είδους αποζημιώσεις.

Αυτά είχα να πω σε σχέση με τις παρατηρήσεις που έγιναν. Σαφώς και προσπαθούμε συνέχεια να βελτιώνουμε το πλαίσιο που αφορά το κομμάτι του Β΄ πυλώνα, ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν όσο γίνεται περισσότερο οι καπνοπαραγωγοί.

Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να πω ότι τότε που έγινε η αλλαγή υπήρχε και μια απαίτηση των παραγωγών, μιας μεγάλης ομάδας παραγωγών τότε, γιατί οι τιμές που δίνονταν στο εμπόριο ήταν εντελώς διαφορετικές από ό,τι τώρα. Και τώρα ακόμη σας λέω, γιατί κάνω πάρα πολλές συζητήσεις πριν φτάσουμε να μπούμε σε μια διαδικασία διαμόρφωσης θέσεων, είναι διχασμένοι οι καπνοπαραγωγοί, ιδίως αυτοί που απολαμβάνουν καλές εμπορικές τιμές, αν θα ήθελαν να έχουν ξανά συνδεδεμένη. Οπότε θα πρέπει να το χειριστούμε με ιδιαίτερη προσοχή και πραγματικά να συζητήσουμε σε βάθος με όλους τους φορείς που εκπροσωπούν αυτούς τους ανθρώπους για να μην μπούμε σε νέα λάθη.