Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Είχαμε επισημάνει σε παλαιότερη ανάλυσή μας ότι “Παράλληλα με την υβριδική διπλωματία που αναπτύσσεται στη περιοχή των Βαλκανίων και την λαϊκή διπλωματία των συλλαλητηρίων σε εξέλιξη βρίσκονται οι μηχανισμοί ανταγωνισμού και επιρροής που δέχονται τα βαλκανικά κράτη από ισχυρές χώρες, ειδικά τώρα που το αφήγημα της «Ενωμένης Ευρώπης» έχει ξεθωριάσει.”

Σήμερα ένα χρόνο μετά, βλέπουμε να έχουν ενταθεί οι γεωπολιτικοί και γεωοικονομικοί ανταγωνισμοί στην περιοχή με πρωταγωνιστικό ρόλο αυτόν των ΗΠΑ, με τον Πρόεδρο Ντ. Τράμπ να προσπαθεί να “τετραγωνίσει τον βαλκανικό κύκλο” αναζητώντας τον νέο Δεινόστρατο, την χρονική στιγμή που η Ρωσία και η Κίνα επεκτείνουν την επιρροή τους στα Βαλκάνια και η επίλυση των μακρόχρονων διαφορών στην περιοχή θα βοηθούσε τις χώρες να προσεγγίσουν περισσότερο την ΕΕ και τα δυτικά θεσμικά όργανα.

Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να διορίσει στα τέλη Αυγούστου τον διπλωμάτη Μάθιου Πάλμερ στη θέση του ειδικού απεσταλμένου στα Δυτικά Βαλκάνια και τον πρέσβη στη Γερμανία, Ρίτσαρντ Γκρένελ, στη θέση του ειδικού απεσταλμένου για το διάλογο μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας είναι ισχυρή ένδειξη για το ζωηρό ενδιαφέρον των ΗΠΑ σε σχέση με την προώθηση των συμφερόντων τους στην περιοχή έναντι εταίρων και ανταγωνιστών.

Η αμερικανική διπλωματία αναζητά πολιτικές ηγεσίες στην περιοχή που θα συμφωνήσουν στην υλοποίηση του “νέου οράματος” των ΗΠΑ για τα Δυτικά Βαλκάνια. Άλλωστε η πρόσφατη εμπειρία με τους Τσίπρα-Ζάεφ και τη συμφωνία των Πρεσπών αποδεικνύει ότι όλα είναι δυνατά, και σε αυτή τη λογική εντάσσεται και η συνεργασία ΗΠΑ-Ελλάδας όπως παρουσιάσθηκε μετά την πρόσφατη επίσκεψη του κ. Μάικ Πομπέο στην Αθήνα.

Η πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, να πραγματοποιήσει ολιγόωρες, αλλά πολλαπλώς συμβολικές, επισκέψεις σε Μαυροβούνιο και πρώην ΠΓΔΜ αντανακλά τη στρατηγική επιλογή των ΗΠΑ να προωθήσουν στα Δυτικά Βαλκάνια τα ισχυρά γεωπολιτικά συμφέροντά τους προκειμένου να εξασφαλίσουν τον έλεγχο της περιοχής, στο φόντο του ανταγωνισμού με την ΕΕ, τη Ρωσία, την Κίνα.

Οι δύο χώρες δεν είναι τυχαίες: Το Μαυροβούνιο έγινε το 29ο μέλος του ΝΑΤΟ στις 5 Ιούνη του 2017 μετά από απόπειρα πραξικοπήματος που αποδόθηκε σε φιλορωσικές δυνάμεις. Η πρώην ΠΓΔΜ, ιδιαίτερα μετά την (αμερικανοΝΑΤΟικής κοπής) Συμφωνία των Πρεσπών με την Ελλάδα, αναμένεται να γίνει και επίσημα μέλος μέσα στους επόμενους μήνες (τέλος Δεκέμβρη ή τους πρώτους μήνες του 2020), όταν ολοκληρωθεί η ψήφιση του Συμφώνου Προσχώρησης από τα Κοινοβούλια των 29 χωρών – μελών του ΝΑΤΟ.

Το νέο σχέδιο των ΗΠΑ περιλαμβάνει την ανταλλαγή εδαφών στο Κοσσυφοπέδιο, και την ουσιαστική διαγραφή των συνόρων στα Δυτικά Βαλκάνια, μια οικονομική ένωση, μεγαλύτερη αυτονομία για τους Αλβανούς στη πρώην ΠΓΔΜ αλλά και την επιβίωση ολόκληρης της Βοσνίας με σημαντικές παραχωρήσεις για τους Σέρβους της Ρεπούμπλικα Σέρσπκα.

Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με δημοσιογραφικές διαρροές, βρίσκεται σε εξέλιξη μία διαβούλευση μεταξύ ΗΠΑ και δυνητικών εταίρων από την διεθνή κοινότητα για την έγκριση ή μη το αμερικανικού σχεδίου για τα Δυτικά Βαλκάνια το οποίο συνοψίζεται στα εξής 5 σημεία:

Τι περιλαμβάνει

1. Το πρώτο είναι η διαίρεση του Κοσσυφοπεδίου, οριοθετώντας τα σύνορα έτσι ώστε το βόρειο τμήμα να παραμείνει εντός της Σερβίας και με ένα ειδικό καθεστώς στη Μιτρόβιτσα. Ιδιαίτερο καθεστώς, επίσης, θα δοθούν στα Μετόχια, ο ιερός τόπος των Σέρβων που θα παραμείνει εκτός της σερβικής επικράτειας.
2. Το δεύτερο σημείο αφορά την ακεραιότητα της Βοσνίας με τη δημιουργία της Οικονομικής Ένωσης και των Τελωνείων και την πραγματική διαγραφή των συνόρων για τη διακίνηση των ανθρώπων μεταξύ της Σερβίας και της Ρεπούμπλικα Σέρπσκα, αλλά χωρίς τη δυνατότητα απόσχισης από τη Βοσνία.
3. Το τρίτο σημείο αφορά τα δικαιώματα των Αλβανών στην πρώην ΠΓΔΜ. Για να αντισταθμιστεί η απώλεια εκείνου του τμήματος του εδάφους στο Κοσσυφοπέδιο που θεωρούνται δικό τους, οι Αλβανοί στη πρώην ΠΓΔΜ θα αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη αυτονομία και τα σύνορα μεταξύ αυτού του κράτους και του Κοσσυφοπεδίου θα καταργηθούν ουσιαστικά, όπως και μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Αλβανίας.
4. Το τέταρτο σημείο αφορά την οικονομική δέσμη και παρόμοιο με το σχέδιο επίλυσης της διαμάχης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, σημειώνει το δημοσίευμα.Προκειμένου, εξάλλου, να επιταχυνθεί η ένταξη στην ΕΕ των χωρών που περιλαμβάνονται στη δέσμη μέτρων της Ουάσιγκτον, θα γίνει ειδική διεθνής διάσκεψη για τη συγκέντρωση επενδυτών για επενδύσεις στα Δυτικά Βαλκάνια.Το έγγραφο αναφέρει ότι ανεπίσημα οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες θα δαπανήσουν περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ για αυτούς τους στόχους.
5. Το πέμπτο σημείο αφορά την τελωνειακή ένωση, όπου η Ουάσιγκτον θα επιμείνει στη δημιουργία μιας τύπου Βαλκανικής Ένωσης, στην οποία τα σύνορα θα είναι πλήρως ανοικτά για τη διακίνηση εμπορευμάτων και ανθρώπων, ενώ οι εμπορικές και διοικητικές διατυπώσεις θα ελαχιστοποιηθούν σοβαρά.

Αυτό που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο για την ελληνική κοινότητα των πληροφοριών είναι ο νέος αναβαθμισμένος ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή των Δυτ. Βαλκανίων και ειδικά στο σερβικό χώρο (Κοσσυφοπέδιο, Περιοχή Ράσκα/Νόβι Παζάρ/Σιένιτσα) κάτι που έγινε ιδιαιτέρως αντιληπτό μετά την πρόσφατη επίσκεψη του κ. Ρ. Τ. Ερντογάν και 100 τούρκων επιχειρηματιών στο Βελιγράδι.

Οι ομόκεντροι κύκλοι της τουρκικής παρεμβατικότητας στα Βαλκάνια διευρύνονται…