Γράφει ο Στρατής Χαραλάμπους*

  Στο τεύχος   138 σελ.55-56   των Εθνικών Επάλξεων είχαμε επισημάνει ότι ένας πόλεμος ήταν απαραίτητος για να  έχει πιθανότητες  διάσωσης το καθεστώς  Ερντογάν,  που κυβερνά τη γείτονα χώρα  μια εικοσαετία . Τονίσαμε ότι  μεταξύ των επιλογών που έχει ο τούρκος πρόεδρος ήταν και η «εκμετάλλευση της αναζωπύρωσης του πολέμου στην Ουκρανία»  .

  Σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας

Τελικά ο πόλεμος  δεν ήταν μια απλή εντατικοποίηση των συγκρούσεων στις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας , στις οποίες διεξάγονταν ένας ακήρυκτος πόλεμος μεταξύ του  ρωσικής συνείδησης πλειοψηφικού στοιχείου  υποστηριζόμενου από τη Ρωσία  και του ουκρανικών αρχών ασφαλείας , αλλά μια κανονική εισβολή στην ουκρανική επικράτεια και ένας ναυτικός αποκλεισμός από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις . Ήδη  αυτός ο πόλεμος συμπλήρωσε το τρίτο δεκαήμερο  και κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τις εξελίξεις,  καθόσον και οι δύο αντιμαχόμενοι επιμένουν στις θέσεις των και  δυσκολεύουν τη διπλωματική λύση. Τις τελευταίες ημέρες παρουσιάζονται  εκατέρωθεν αμοιβαίες υποχωρήσεις  από τις αρχικές θέσεις τους   και προετοιμάζεται το έδαφος για την επίτευξη αρχικά της  κατάπαυσης του πυρός .      

   Όσο όμως  συνεχίζονται οι συγκρούσεις  ,  αυξάνονται   οι απώλειες  [1] , μεγαλώνει   ο αριθμός των  προσφύγων   στις γειτονικές χώρες  και  επεκτείνεται η καταστροφή των ουκρανικών υποδομών. Όπως  σε κάθε πόλεμο ,  δημιουργήθηκε και βρίσκεται σε εξέλιξη μία  οικονομική αναταραχή ,  αφενός  στους τομείς της ενέργειας και των γεωργικών προϊόντων  και αφετέρου στο εμπόριο και στις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές  , λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, από τις ΗΠΑ ,  την Ε.Ε.  και άλλες  χώρες  . Μεγαλύτερη αρνητική επίδραση δέχεται η   Ευρώπη,  που εξαρτάται κατά 40% από ρωσικό φυσικό αέριο , λόγω της  γειτνίασης και των οικονομικών σχέσεων που είχε αναπτύξει με τη Ρωσία [2].

   Τουρκική Πολιτική

 Η Τουρκία , με τη δικαιολογία ότι πλήττεται περισσότερο από κάθε άλλη χώρα,  ούτε τις κυρώσεις στήριξε αλλά ούτε  έκλεισε τον εναέριο χώρο  της στις ρωσικές πτήσεις . Ο πρόεδρος Ερντογάν γνωρίζοντας τη  γεωστρατηγική αξία της χώρας του και κυρίως των Στενών άδραξε την ευκαιρία και προσπαθεί , έχοντας καλές σχέσεις και με του δύο εμπόλεμους να καταστεί μεσολαβητικός παράγοντας και να διευκολυνθεί στα δικά του προβλήματα με τη Δύση και κυρίως τις ΗΠΑ.

Αφού ο «πονηρός ανατολίτης» χρειάστηκε 4 ημέρες για να καταλήξει στο χαρακτηρισμό της ρώσο-ουκρανικής σύγκρουσης  ως  «πολέμου» ,ανακοίνωσε την εφαρμογή του σχετικού άρθρου της Συνθήκης του Μοντρέ  για την απαγόρευση της διόδου από τα Στενά , όλων των πολεμικών πλοίων,  εκτός αυτών που ήταν καταχωρημένα στα λιμάνια της  Μαύρης Θάλασσας και βρίσκονταν  εκτός  , ώστε να τους  δοθεί  η ευκαιρία  να επιστέψουν στη βάση τους . Το παράδοξο είναι ότι αυτή η υποχρέωση της Τουρκίας να εφαρμόσει τη συνθήκη για τη λειτουργία των Στενών ,  ικανοποίησε και τους δυο εμπόλεμους αλλά και τις ΗΠΑ –ΝΑΤΟ-ΕΕ. Επιπρόσθετα στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο σχετικό  ψήφισμα  της 25 Φεβ για τη καταδίκη  της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία , η Τουρκία απείχε της ψηφοφορίας .

Στις 3 Μαρτίου ο τούρκος πρόεδρος με μεγάλη συνοδεία οικονομικών παραγόντων επισκέφθηκε το Κίεβο , υπέγραψε πλήθος συμφωνιών και συμπαραγωγών [3], που η  εφαρμογή τους τίθεται σε αμφιβολία  μετά  την καταστροφή των ουκρανικών εργοστασίων . Τόνισε την αντίθεση του στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και φυσικά στον πόλεμο , «αγνοώντας»  φυσικά ότι η χώρα του έχει εισβάλει στη Συρία και έχει  εκτουρκίσει τα εδάφη  που κατέχει  ,  έχει  συνεχή στρατιωτική εμπλοκή  στο Β. Ιράκ  , στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο –Καραμπάχ[4] .  

Η ισορροπητική πολιτική μεταξύ της  Ρωσίας και των ΗΠΑ που ακολουθεί η Τουρκία , μια  χώρα μέλος του ΝΑΤΟ  , γίνεται ανεκτή όπως τονίσαμε στο τεύχος 130 των Εθνικών Επάλξεων και από τους δυο πόλους ,με το φόβο μήπως «παρασυρθεί ολοσχερώς προς τη μία πλευρά»  , με το δεδομένο της γεωστρατηγικής της αξίας και των ενόπλων δυνάμεων της . 

 Επιπτώσεις και Ωφελήματα για την Τουρκία

Οι επιπτώσεις στην Τουρκία από την σε εξέλιξη σύγκρουση θα είναι μεγάλες και δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθούν από τώρα . Με δεδομένη όμως την δυσπραγία της τουρκικής οικονομίας[5] μπορούμε να σταχυολογήσουμε τα παρακάτω :

• – Η Τουρκία είναι η δεύτερη χώρα σε εξαγωγές στη Ρωσία με ποσοστό 10,6 % , μετά την πρώτη που είναι η Κίνα . Ο χρηματοπιστωτικός αποκλεισμός της Ρωσίας και τα οικονομικά μέτρα θα πλήξουν τη τουρκική οικονομία .
• – Εισάγει με βάση τα στοιχεία του 2021 κάθε χρόνο  από τη Ρωσία 2 δις 66 εκ κ. μ φυσικό αέριο καθώς  και  το μεγαλύτερο μέρος των σιτηρών  .
• – Οι τουρκικές εταιρείες έχουν σε εξέλιξη 150 έργα στη Ρωσία , ύψους 21 δις δολ και στην Ουκρανία 3 δις δολ .
•  – Ο τουρισμός της στηρίζεται κατά μεγάλο μέρος στους τουρίστες από τη Ρωσία και την Ουκρανία .
•   -Στη  Β. Α . Συρία , μια αλλαγή στάση της Ρωσίας αναφορικά με την αυτόνομη κουρδική περιοχή , θα δημιουργήσει πρόβλημα στην κυβέρνηση του Ερντογάν .
•  -Οιαδήποτε προσπάθεια της Τουρκίας  να ξεφύγει απ’ αυτή την πολιτική της ισορροπίας και να ενεργήσει κατά της Ρωσίας , εκτός από τις οικονομικές επιπτώσεις  από τα προγράμματα των ρωσικών εταιρειών ( πυρηνικοί αντιδραστήρες , S-400) ,  θα βρεθεί αντιμέτωπη με την ρωσική επιθετική στάση στο Ιντλίπ της Συρίας , στη Λιβύη , στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ  και στις σχέσεις της με τις τουρκόφωνες χώρες της κεντρικής Ασίας,  που είναι κάτω από το διακριτικό ρωσικό έλεγχο.

Στον κατάλογο που ανακοίνωσε η Ρωσία των μη φιλικών χωρών δεν περιέλαβε την Τουρκία ,  αν και καταδίκασε απερίφραστα τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ,  ρώσοι στρατιώτες  σκοτώνονται  στο πεδίο της μάχης από τα τουρκικά μη επανδρωμένα Α/Φ  και πληροφορίες από ΜΜΕ αναφέρουν την αποστολή  οπλισμού και  πυρομαχικών . Ο λόγος είναι φανερός  προσπαθεί να την κρατήσει με το μέρος της , προκειμένου να αποτελέσει τη βάση διεξόδου από την απομόνωση που της επιβλήθηκε αλλά και παράλληλα να δημιουργεί πρόβλημα στο ΝΑΤΟ . Δεν είναι καθόλου απίθανο να αποδεχθεί η Ρωσία την Τουρκία , μια χώρα του ΝΑΤΟ, σαν εγγυήτρια δύναμη  της ουδετερότητας της Ουκρανίας και της επίβλεψης της εκεχειρίας αν τελικά επιτευχθεί, στο πλαίσιο του ΟΗΕ .

   Βέβαια υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος , δηλαδή υπάρχουν θετικά   αποτελέσματα για την Τουρκία και φυσικά για τον πρόεδρο Ερντογάν και τα πολιτικά του σχέδια , από  την πολεμική  εμπλοκή :

  Το κυριότερο  είναι η διπλωματική αναβάθμιση της Τουρκίας  που πηγάζει από  την  γεωπολιτικής της αξία  και  την  προσπάθεια  που καταβάλει να επιτευχθεί ,αρχικά μια κατάπαυση του πυρός και στη συνέχει μια συμφωνία ειρήνης και συνύπαρξης των δύο αντιμαχόμενων . Οι επισκέψεις ξένων ηγετών (μεταξύ αυτών και του έλληνα πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη Κ. ) στην Τουρκία , οι τηλεφωνικές επαφές με τους ηγέτες των δυο υπερδυνάμεων και η πρώτη συνάντηση των ΥΠΕΞ της Ρωσίας και της Ουκρανίας στο πλαίσιο του διπλωματικού φόρουμ της Αττάλειας και άλλα που θα  ακολουθήσουν ,  έβγαλαν από τη διπλωματική  απομόνωση τον τούρκο πρόεδρο . Αμέσως ελαττώθηκαν οι κατηγορίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , τον αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης του Ερντογάν  και  τις σχέσεις της χώρας  με τις τζιχαντιστικές εξτρεμιστικές ομάδες .

Επίσης επίσημοι από την Ε.Ε. , που για μια ακόμη φορά βρέθηκε απροετοίμαστη και ανίκανη να διαχειριστεί μια  σοβαρή κρίση στη γειτονιά της, άρχισαν να συζητούν την ανάγκη της επανεξέτασης των σχέσεων με την Τουρκία , θέτοντας στο περιθώριο ψηφίσματα του Ευρωκοινοβουλίου και καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων , για τις πρακτικές του καθεστώτος Ερντογάν.

   Στο διπλωματικό τομέα συνεχίστηκε  η προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ με την επίσκεψη του ισραηλινού προέδρου στην Άγκυρα , με τελικό στόχο την εμπλοκή της  πρώτης  στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου , τώρα μάλιστα που η πολιτική αστάθεια στη Λιβύη και η αναβολή των εκλογών για τον Ιούνιο του 2022,   δεν αποτελούν καλοί οιωνοί για το «παράνομο τούρκο-λιβυκό  μνημόνιο».  Παρ’ όλα αυτά ακόμη συζητάν μεταξύ τους την πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων και την ανταλλαγή πρεσβευτών[6] .

   Ο αποκλεισμός των ρωσικών τραπεζών από τις διεθνείς  χρηματοπιστωτικές συναλλαγές και η αποχώρηση πολυεθνικών εταιρειών από τη ρωσική αγορά   ,αποτελεί μια θαυμάσια ευκαιρία να  παίξουν οι τουρκικές τράπεζες ένα ενδιάμεσο ρόλο , νόμιμο ή παράνομο , για να στηριχθεί η ρωσική οικονομία και να μεταφερθεί  μέρος των δραστηριοτήτων των πολυεθνικών στην Τουρκία . Βέβαια υπάρχει και η δελεαστική περίπτωση της  «παραβίασης  του εμπάργκο» των ρωσικών προϊόντων , όπως έγινε με το Ιράν , αλλά εγκυμονεί κινδύνους .

  Η   τάση για την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο , έδωσε νέα διάσταση στην πιθανή  χρησιμοποίηση του δικτύου αγωγών της Τουρκίας για τη μεταφορά φυσικού αερίου  από το  Ιράν , το Αζερμπαϊτζάν και το Β. Ι. Ιράκ. Αν και υπάρχουν πολιτικές αντιρρήσεις για αυτή την επιλογή , την  οποία  προτιμούν σαν οικονομικότερη οι πολυεθνικές  εταιρείες του κλάδου.

  Επικαλούμενη η Τουρκία τη ζημιά που υφίσταται από τον πόλεμο και τη διαμονή στο έδαφος της 4 και πλέον εκατομμυρίων προσφύγων , απαιτεί οικονομική βοήθεια από τη Δύση και διευκόλυνση στην ανταλλαγή των ομολόγων για να ανακόψει την πτωτική τάση των οικονομικών της μεγεθών(λίρα , μείωση συναλλαγματικών αποθεμάτων) .

  Στην μετά τον πόλεμο εποχή σίγουρα οι τουρκικές εταιρείες,  που δραστηριοποιούνται και στις δυο εμπόλεμες χώρες,  θα έχουν σοβαρό μερίδιο στην ανοικοδόμηση  των υποδομών κυρίως της Ουκρανίας . 

  Επίδραση του Πολέμου στην Εσωτερική Πολιτική της Τουρκίας

Η διπλωματική αναβάθμιση της Τουρκίας έδωσε μια διαφορετική τροπή στην εσωτερική πολιτική σκηνή , όπου το κόμμα του Ερντογάν  βλέπει τα ποσοστά του να κινούνται  γύρω στο 30%  κυρίως εξαιτίας της κακής οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών από την πτώση της λίρας , το πολύ υψηλό πληθωρισμό και τις απανωτές αυξήσεις σε όλους τους τομείς . Η παραδοσιακή συντηρητική μερίδα των ψηφοφόρων , που κυρίως στηρίζει τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης, επηρεάζεται από τα εθνικιστικά συνθήματα του Ερντογάν και του συνεταίρου του Ντεβλέτ Μπαχτσελί . 

  Επιπρόσθετα η κυβέρνηση Ερντογάν κατέθεσε στη βουλή το νέο  εκλογικό νόμο για τη διεξαγωγή των επόμενων εκλογών,  ο οποίος  περιλαμβάνει  τροποποιήσεις στον ήδη υπάρχοντα  οι οποίες μειώνουν το όριο εισόδου στη Βουλή από το 10% στο 7% για κόμματα και συνασπισμούς κομμάτων και παράλληλα αλλάζει ο  τρόπος κατανομής των εδρών μέσα στους συνασπισμούς σε βάρος των μικρών κομμάτων και προς όφελος των δύο πρώτων σε ψήφους σε κάθε εκλογική περιφέρεια[7] . Είναι σαφής η πρόθεση του Ερντογάν να αποθαρρύνει τα μικρά κόμματα και κυρίως αυτά που αποσπούν ψήφους από το δικό του να συμμετάσχουν στο  συνασπισμό της αντιπολίτευσης  .

  Ο νέος νόμος όταν ψηφιστεί θα ισχύσει μετά από ένα χρόνο,  άρα οδεύουμε κανονικά για εκλογές τον Ιούνιο του 2023  στις οποίες , με τις νέες μεθοδεύσεις και την πιθανή απαγόρευση της λειτουργίας του Κουρδικού κόμματος , η συμμαχία των κυβερνητικών κομμάτων AKP-MHP  αυξάνει τις πιθανότητες να κερδίσει την πλειοψηφία στη Βουλή και φυσικά να επανεκλεγεί ο πρόεδρος Ερντογάν .

 Συμπεράσματα

Όλα βέβαια τα παραπάνω τίθενται υπό τη «δαμόκλειο σπάθη»  της εξέλιξης του πολέμου στην Ουκρανία και τις πιθανές πιέσεις που θα δεχθεί , αν  παραταθούν οι επιχειρήσεις ή αν ξεσπάσουν ταυτόχρονα συγκρούσεις και σε άλλα μέτωπα (Συρία –Λιβύη). Ήδη η  δήλωση-παρότρυνση   του υφυπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ προς την Τουρκία , να παραδώσει τους S-400 στην Ουκρανία , με αντάλλαγμα την επιστροφή στο πρόγραμμα των F-35 και την πώληση συστημάτων  PATRIOT η οποία απορρίφθηκε , αποτελεί  μια πρώτη από δυτικά πίεση . Η οποία στοχεύει να ανατρέψει την  ισορροπία , που επιθυμεί και τηρεί η Τουρκία στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία .

 Η  Ελλάδα , παρά τη συνάντηση στο υψηλότερο επίπεδο στην Κωνσταντινούπολη , συνεχίζει να αντιμετωπίζει την επιθετική πολιτική της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο  και τελευταία με έντονο τρόπο και στη Θράκη . Το τουρκικό υπουργείο των εξωτερικών και οι διάφοροι επεκτατικοί μηχανισμοί της Τουρκίας, αρπάζουν κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται  στη Θράκη και την  αναγάγουν σε μείζονα διπλωματικό θέμα .

 Η σταθερότητα της Ν. Α. πτέρυγας του μέχρι πρόσφατα «πεθαμένου[8]» ΝΑΤΟ,  αποτέλεσε από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 μια δικαιολογία  για τις συνεχείς υποχωρήσεις  της χώρας μας έναντι της τουρκικής επιθετικής πολιτικής . Πως νοείται η σταθερότητα της συμμαχίας ,  όταν ένα μέλος της εκφράζει σαφέστατη βούληση να επιτεθεί  εναντίον ενός άλλου ή το απειλεί με τη χρήση βίας;  Τούτο είναι  ένα άλλο παράδοξο της περιοχής μας , που δυστυχώς και εμείς μόνοι μας το ενισχύσαμε και το συντηρήσαμε .

 Τελευταία  για τη σταθερότητα  της νατοϊκής  συμμαχίας , στην οποία οι περισσότερες χώρες ξοδεύουν ελάχιστο από το εθνικό εισόδημα τους , κυκλοφόρησε και στηρίχτηκε από πολλούς κύκλους εντός και εκτός της Ελλάδας , η θεωρία της «Συνεκμετάλλευσης  των Ενεργειακών Πόρων» από την Ελλάδα και την Τουρκία.

Η απλή και μόνο παραδοχή αυτής της πρότασης , που στηρίζεται από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. , αμέσως νομιμοποιεί όλες τις θεωρίες της Τουρκίας για δήθεν «Γκρίζες Ζώνες» και τους ισχυρισμούς της για την υφαλοκρηπίδα κλπ . Το βασικότερο όμως είναι ότι  θέτει στο περιθώριο την βασική αρχή της εξωτερικής μας πολιτικής , δηλαδή την εφαρμογή του Διεθνούς δικαίου και των διεθνών συμφωνιών στις σχέσεις μεταξύ των κρατών και αποδέχεται τη «θεωρία της επιβολής του ισχυρότερου στον αδύναμο»  , με δέλεαρ το οικονομικό κέρδος  στο πλαίσιο   θεωρήματος  της παγκοσμιοποίησης  «win-win» . Σκοπίμως όμως οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας βλέπουν  ωφελιμιστικά το άμεσο μέλλον , παραβλέπουν την ιστορική συμπεριφορά της Τουρκίας και ξεχνούν «ότι η Ελλάδα θα δώσει απ’ αυτό που δικαιούται και η άλλη πλευρά απλώς με τη δύναμη θα πάρει ».

   Η «επιθετική βουλιμία» που διακρίνει τους Τούρκους ,  από την εμφάνιση τους στη Μικρά Ασία μέχρι και σήμερα , δεν αποτελεί εχέγγυο για την  «καλή γειτονία» και την ομαλή εφαρμογή στην πράξη της θεωρίας της «συνεκμετάλλευσης»  , διότι  πάντα από τη θέση του ισχυρού θα απαιτεί και κάτι άλλο παραπάνω . Μια πρακτική που θα συνεχισθεί , όπως έχουμε πολλές φορές τονίσει , είτε μείνει είτε φύγει από την εξουσία ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν . Το απαιτεί η ψυχοσύνθεση και η ιδιοσυγκρασία της πλειοψηφίας του τούρκικου λαού και το  τεράστιο σύστημα(ένοπλες δυνάμεις-αρχές ασφαλείας-δημόσιος τομέας –θρησκευτικός τομέας-άρχουσα  τάξη που στηρίζει το σύστημα) ,  που έχει  οικοδομηθεί στη γείτονα χώρα και το οποίο δουλεύει με τα γνωστά αυταρχικά πρότυπα και ουδέποτε θα αποδεχθεί τη λειτουργία  των δημοκρατικών αρχών της Δύσης[9] και την  «ειρηνική  συνύπαρξη  των λαών» , διότι τότε δεν θα έχει  λόγο ύπαρξης.

                                                              Μυτιλήνη 22  Μαρτίου 2022

                                                          Στρατής    Χαραλάμπους –Αντγος(ΠΒ) ε.α.

[1] Οι αριθμοί που δίδονται στα ΜΜΕ δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα , αφού και οι δύο πλευρές έχουν αναγάγει την προπαγάνδα σε μοχλό επηρεασμού των λαών τους αλλά και της διεθνούς κοινής γνώμης .

[2] Η Γερμανία ανακοίνωσε το πάγωμα της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου North Stream-2.

[3] Υπέγραψε τη συμπαραγωγή των επιθετικών μη επανδρωμένων Α/Φ στην Ουκρανία , κινητήρων για τα πολεμικά πλοία (κορβέτες) που κατασκευάζει στο πρόγραμμα «MilGem-Εθνικό Πλοίο» , από τα οποία η Ουκρανία παρήγγειλε τέσσερα .

[4] Ήδη οι αντιπροσωπείες  της Τουρκίας και της Αρμενίας συζητούν σε ουδέτερο έδαφος την αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων. 

[5] Ο πληθωρισμός κυμαίνεται πάνω από το 60% , η μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων μεγαλώνει και αναγκάστηκε η Τουρκία να πουλήσει την κρατική εισαγωγική εταιρείας ενέργειας ΒΟΤΑS  για 4,15 δις δολ . 

[6] Στις 21 Μαρτίου 2022 ο πρόεδρος της Αιγύπτου , ο ισραηλινός πρωθυπουργός και ο πρίγκιπας –διάδοχος των ΗΑΕ συναντήθηκαν στην Αίγυπτο και συζήτησαν τα περιφερειακά θέματα.

[7] Τα μικρά κόμματα που σήμερα  είναι κάτω από το 7% δεν θα μπορούν να  πάρουν έδρες μέσα στους συνασπισμούς  , οπότε ή θα αναγκαστούν να βάλουν υποψήφιους στις λίστες των μεγαλύτερων κομμάτων ή θα  προσπαθήσουν να δημιουργήσουν μόνα τους ένα τρίτο συνασπισμό,   εγκαταλείποντας το  συνασπισμό της αντιπολίτευσης την «Εθνική Συμμαχία-Millet İttıfakı».

[8] Δηλώσεις του πρώην προέδρου των ΗΠΑ  Τράμπ και του προέδρου της Γαλλίας Μακρόν.

[9] Σε πρόσφατη έρευνα μιας ομάδας του Πανεπιστημίου «Kadir Haş» της Κωνσταντινούπολης σε χίλια άτομα άνω των 18 ετών σε 28 νομούς της χώρας , μεταξύ των άλλων διαπιστώθηκε ότι το 58,4% προτιμά αντί να διδάσκονται  οι νέοι τις δημοκρατικές αξίες ,  να διδάσκονται τις «ηθικές αξίες» του τουρκικού έθνους .

*Το κείμενο στην αρχική του μορφή δημοσιεύθηκε στην Στρατιωτική Επιθεώρηση «ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ», τ. 139, Ιανουάριος-Μάρτιος 2022.  Ο κ. Στρατής  Χαραλάμπους  είναι Αντγος(ΠΒ) ε.α.