Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Σήμερα κλείνουν 69 χρόνια από την ημέρα που ο τουρκικός εθνικισμός, μετά από μια προβοκάτσια στη Θεσσαλονίκη από τον μισθωμένο πράκτορα της Τουρκίας με καταγωγή από την Σαλμώνη Ροδόπης, τον Oktay Engin , έβγαλε όλο το μίσος του με πρωτοφανή βαρβαρότητα κατά του Ελλήνων και Αρμενιών της Κωνσταντινούπολης-Σμύρνης και των περιουσιών τους .

Ο Oktay Engin αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση και ο Τούρκος πρόξενος στην Κομοτηνή Ahmet Umar τον φυγάδευσε στην Τουρκία. Αρχικά εργάστηκε στον ραδιοσταθμό της Κωνσταντινούπολης, έπειτα στη Διεύθυνση του Αστυνομικού Σώματος ,στη ΜΙΤ (Υπηρεσία Πληροφοριών), ενώ το 1993 διορίστηκε νομάρχης στην Καππαδοκία. Ο ίδιος δήλωσε το 2010: «Έγινα έπαρχος, έπειτα για 17 χρόνια διευθυντής Αστυνομίας στη Γενική Διεύθυνση Ασφαλείας και αμέσως μετά αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Ασφαλείας όλης της Τουρκίας, έπειτα έγινα νομάρχης Καππαδοκίας και έτσι τελείωσε η ζωή»

Ο Oktay Engin ήταν γιος του Faik Engin, που ήταν δάσκαλος στο σχολείο Σαλμώνης Ροδόπης είχε υποστηριχθεί μαζί με τον Osman Ustunder από το τουρκικό προξενείο Κομοτηνής ως υποψήφιος βουλευτής το 1952. [Batı Trakya Türk Milletvekilleri, s. 71,72, BAKEŞ Yayınları: 33, Aralık 2015, ISBN: 978-61882365-1-6]

Οι βασικοί πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής ήταν οι Oktay Engin, Mithat Perin, Gökşen Sipahioğlu, Hayretttin Nakipoğlu , Sabri Yirmibeşoğlu..

Απολογισμός..

Τα Σεπτεμβριανά ήταν μία οργανωμένη επιχείρηση ανορθόδοξου πολέμου με

• 37 νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες, περισσότερους από 200 βιασμούς και κακοποιήσεις Ορθοδόξων κληρικών
• λεηλασίες 73 Ελληνορθοδόξων εκκλησιών όπου καταστρέφονται εικόνες, αγιογραφίες και σκεύη ανεκτίμητης ιστορικής αξίας.
• Καταστρέφονται ολοσχερώς και τα 26 Ελληνικά σχολεία ενώ η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η Μεγάλη του Γένους Σχολή και το Ζάππειο Λύκειο δέχονται την επίθεση του όχλου με απίστευτη μανία.
• 4.359 Ελληνικά καταστήματα ή επιχειρήσεις και 3.500 χριστιανικά σπίτια καταστρέφονται, λεηλατούνται, πυρπολούνται ή παραδίδονται στο μένος του όχλου.
  Διαφήμιση
• Ρημάζονται κυριολεκτικά και καταστρέφονται τα πιεστήρια και τα γραφεία και των τριών ομογενειακών εφημερίδων της Κωνσταντινούπολης.
• 21 ελληνικά εργοστάσια καταστρέφονται ολοκληρωτικά και σε όσα βρίσκονται κοντά στα παράλια του Βοσπόρου, οι μηχανές και τα εργαλεία τους πετιούνται στη θάλασσα.
• Επίσης 110 Ελληνικά εστιατόρια και ξενοδοχεία καταστρέφονται, λεηλατούνται και παραδίδονται στις φλόγες.
• Οι Πατριαρχικοί Τάφοι και τα σκηνώματα των μεγάλων ευεργετών τα οποία από το 1850 τοποθετούνται στον αυλόγυρο της Ιεράς Μονής της Ζωοδόχου Πηγής, δέχονται την επίθεση του όχλου που με κανιβαλική μανία σπάει τους τάφους, ξεθάβει οστά νεκρών και τα σκορπάει στους δρόμους.
• Στο μεγάλο Ελληνικό νεκροταφείο του Σισλί ομάδα διαδηλωτών επί ώρες καταστρέφει τάφους, σταυρούς, σκάβει τους πιο πρόσφατους μαχαιρώνοντας και τεμαχίζοντας πτώματα.

Οι τουρκικές πηγές μιλούν για 15 νεκρούς Έλληνες, 300 τραυματίες, 30 βιασθείσες Ελληνίδες, 5317 λεηλατηθείσες ιδιοκτησίες (4214 οικίες, 1004 χώροι εργασίας, 73 εκκλησίες, μία συναγωγή, 2 μοναστήρια, 26 εργοστάσια) και με νεώτερα στοιχεία από την Τουρκία διαβάζουμε ότι το Πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Πόλης προκάλεσε:

• τον θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό 32
• τον θάνατο ενός Αρμένιου
• τον βιασμό 12 Ελληνίδων
• τον βιασμό αδιευκρίνιστου αριθμού ανδρών (εξαναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή)
  την καταστροφή:
• 4.348 εμπορικών καταστημάτων,
• 110 ξενοδοχείων,
• 27 φαρμακείων,
• 23 σχολείων,
• 21 εργοστασίων,
• 73 εκκλησιών,
• περίπου 1000 κατοικιών, όλα ελληνικής ιδιοκτησίας.

Το οικονομικό κόστος των ζημιών ανήλθε σε 150 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, ενώ η ελληνική κυβέρνηση τις υπολόγισε σε 500.000.000 δολάρια. Η οικονομική αιμορραγία και ο φόβος ανάγκασαν χιλιάδες έλληνες ομογενείς να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα.

Αργότερα, το τουρκικό κράτος διά του προέδρου Τζελάλ Μπαγιάρ υποσχέθηκε αποζημίωση για την καταστροφή των ελληνικών περιουσιών. Στην καλύτερη των περιπτώσεων δεν ξεπέρασε το 20% των απαιτήσεών τους, με δεδομένο ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία είχαν υποτιμηθεί δραματικά.

Για το ιστορικό πλαίσιο της εποχής βλ. εδώ

Τα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ (6-7 Σεπτ. 1955) μέσα από τη δίκη της κυβέρνησης MENDERES