Η οικονομική κρίση έχει αναμφίβολα επιφέρει σημαντικότατο πλήγμα στο διεθνές προφίλ της Ελλάδας, γεγονός που έχει επηρεάσει αρνητικά και την άσκηση της εξωτερικής   πολιτικής προς όλους τους τομείς.

Η προσπάθεια που καταβάλλει η κυβέρνηση της Αθήνας και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς για να μπορέσει να επανακτήσει η χώρα την  αξιοπιστία της μέσα στις διεθνείς αγορές καθώς και στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, είναι ιδιαίτερα δύσκολη.

Αφενός γιατί δεν υπάρχει μια ενιαία διεθνής επικοινωνιακή στρατηγική και αφετέρου γιατί οι αντί- μνημονιακές πολιτικές δυνάμεις υπονομεύουν στο όνομα της ψηφοθηρίας τις ενέργειες που γίνονται.

Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως να υιοθετήσει μια ενιαία στρατηγική Δημόσιας Διπλωματίας. Ο συγκεκριμένος όρος παραπέμπει σε μια μορφή σύγχρονης διεθνής πολιτικής επικοινωνίας που επιδιώκει να επηρεάσει τη ξένη κοινή γνώμη με στόχο την ενίσχυση του διεθνούς προφίλ μιας χώρας.

Διαφέρει από την παραδοσιακή διπλωματία καθώς απευθύνεται εκτός από τους κρατικούς φορείς σε μη κρατικούς φορείς, σε ΜΜΕ, σε social media και ακολουθεί  μια  προσέγγιση «two-way communication».

Διεθνής Επικοινωνιακή Στρατηγική

H Δημόσια Διπλωματία για να είναι αποτελεσματική πρέπει οπωσδήποτε να αντιλαμβάνεται τις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, της επικοινωνίας και της Information Technology. Η άσκηση της ελληνικής Δημόσιας Διπλωματίας πρέπει  να επικεντρωθεί:

α.  στη δημιουργία  ενός αρμόδιου  φορέα που  να συντονίζει τις προσπάθειες όλων των άλλων φορέων (κρατικών και μη κρατικών) στη διαμόρφωση διεθνής επικοινωνιακής στρατηγικής.

β. στη θεσμοθέτηση μια ανοιχτής και διαρκής συζήτησης στο πλαίσιο ανάπτυξης  της στρατηγικής  για  μια διεθνή επικοινωνιακή πολιτική. H δημόσια συζήτηση πρέπει να εστιαστεί στην αλληλεπίδραση κυβερνητικών φορέων, μη κυβερνητικών οργανώσεων και εκπροσώπων από τα εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ.

γ. στην ιεράρχηση  στόχων και στο διαχωρισμό καθηκόντων και αρμοδιοτήτων μεταξύ κράτους και μη κρατικών φορέων, προκειμένου να επιτευχθεί όσον το δυνατόν καλύτερος συντονισμός.

Οι πέντε πυλώνες

Η διεθνή  θέσης της Ελλάδας μπορεί να ενισχυθεί μέσω της προώθησης: του ελληνικού πολιτισμού, του  ελληνικού τουρισμού, της  ελληνικής διασποράς,  της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας και της ελληνικής ναυτιλίας.

• ο ελληνικός πολιτισμός είναι ευρέως αποδεκτό ότι έχει συμβάλει στη διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτισμού. Η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά δημιουργεί ένα θετικό πολιτικό και ψυχολογικό υπόβαθρο που μπορεί να  βοηθήσει τη χώρα  μας  να  βελτιώσει τη διεθνή εικόνα της.

• ο τουρισμός  είναι επίσης εξίσου σημαντικός.  Η κατάλληλη διεθνής διαφημιστική καμπάνια των μοναδικών τοπιών (αρχαιολογικοί χώροι, νησιά, τουριστικές περιοχές) που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και η εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες που χρειάζονται οι τουρίστες, είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις που θα οδηγήσουν στην αύξηση του τουρισμού.

•  η ελληνική διασπορά έχει μια τεράστια δυναμική την οποία οι κυβερνήσεις των Αθηνών  έχουν αγνοήσει.  Περισσότεροι από 5.000.000 πολίτες ελληνικής καταγωγής, ζουν εκτός των ελληνικών συνόρων, διεσπαρμένοι σε 140 χώρες της υφηλίου. Τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού ελληνικής καταγωγής παρατηρούμε στις ΗΠΑ (περί τα 3.000.000), με δεύτερη την Ευρώπη (1.000.000)- συμπεριλαμβανομένων και των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως-, την Αυστραλία (650.000 με 700.000), τον Καναδά (περί τις 350.000), την Ασία – Αφρική (περί τις 100.000) και την Κεντρική και Νότια Αμερική (περί τις 60.000). Το ελληνο-αμερικανικό λόμπι που συμπεριλαμβάνει πολιτικούς και επιχειρηματίες θα μπορούσε υπό τις κατάλληλες συνθήκες  να συμβάλει τα μέγιστα στην προώθηση της ελληνικής Δημόσιας Διπλωματίας.

• ο παγκόσμιος ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Υπάρχει μεγάλος  αριθμών ελλήνων  σε ορθόδοξες εκκλησίες σε όλο τον κόσμο που υποστηρίζονται από τα Πατριαρχεία όπου και ανήκουν. ( Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιερουσαλήμ). Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως θεωρείται και μια πηγή «soft power»  καθώς έχει υπό την επιρροή  του ενορίτες σε όλο τον κόσμο που μπορούν να επηρεάσουν  σε κάποιο βαθμό κυβερνήσεις, νομοθετικά σώματα και  διεθνείς οργανισμούς (κρατικούς και μη κρατικούς).

• η ελληνική ναυτιλία αποτελεί μια από τις σημαντικότατες εμπορικές ναυτικές δυνάμεις σε διεθνές επίπεδο. Σύμφωνα με  έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών είναι πρώτη στον κόσμο, με στόλο που αριθμεί 3.428 πλοία.  Η ελληνική ναυτιλία αντιπροσωπεύει το 15,56% της παγκόσμιας χωρητικότητας, για την περίοδο 2012-2013. Παρά πάντως τη δυσμενή διεθνή οικονομική συγκυρία, τα έσοδα από την παροχή ναυτιλιακών υπηρεσιών σε ξένο συνάλλαγμα ανήλθαν σε 13,2 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με 14 δισ. ευρώ το 2011, δηλαδή υπέστησαν μια μείωση της τάξης του 5,75%.

Εξάγωνο Anholt

Η ελληνική δημόσια διπλωματία πρέπει να ασκείται με τέτοιο τρόπο ώστε να κάνει πλήρως κατανοητή την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό. Η διεθνή εικόνα μιας χώρας, σύμφωνα με τον Βρετανό Simon Anholt, σύμβουλο δημόσιας διπλωματίας της Μεγάλης Βρετανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν καθορίζεται μόνο από την κυβερνητική πολιτική, αλλά και από τις εξαγωγές, τις επενδύσεις, τον τουρισμό, την παιδεία/πολιτισμό και το ανθρώπινο δυναμικό. Η θεωρία του αυτή είναι γνωστή ως «Εξάγωνο Anholt». Η Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των μικρών – μεσαίων κρατών που επιδιώκουν να προσελκύσουν την προσοχή και να συνδέσουν την αναγνώρισή τους με θετικές εικόνες, κατά τα πρότυπα της διαφήμισης ενός άγνωστου ή καινούργιου προϊόντος, μια στρατηγική που παραπέμπει στην εφαρμογή του όρου «nation brand» (εθνική εμπορική ταυτότητα), που βασίζεται στην ευρεία διάχυση της  «soft power» και στην αποτελεσματική άσκηση της Δημόσιας Διπλωματίας.

Αναλυτής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικάνικων Μελετών (RIEAS) και μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου  Μεσανατολικών και Βαλκανικών Σπουδών (IFIMES) της Σλοβενίας.