Κύριε Πρόεδρε,

Κύριε Γενικέ Γραμματέα,

Αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων,

Εξοχότητες,

Κυρίες και Κύριοι

Εδώ και δύο σχεδόν χρόνια, ο κόσμος παλεύει με μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε στη σύγχρονη εποχή. Οι επιπτώσεις της Covid-19 είναι μια διαρκής υπενθύμιση της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουμε στη μάχη ενάντια στην πανδημία.

Αλλά καθώς βρισκόμαστε εδώ αυτή την εβδομάδα, πιστεύω πως παρά τον πόνο και την αναταραχή που προκάλεσε αυτή η τρομερή ασθένεια, υπάρχουν πραγματικοί λόγοι να είμαστε αισιόδοξοι. Αν αυτά τα γεγονότα μας έμαθαν κάτι, είναι το εξής: η ελπίδα γεννιέται από τη συνεργασία.

Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη Ιστορία, ο πλανήτης μας ένωσε τα χέρια και έκανε πράξη ένα συλλογικό επιστημονικό θαύμα. Την ανακάλυψη, την ανάπτυξη και την παραγωγή όχι μόνο ενός, αλλά διαφόρων ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων, σε ένα εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Κάτι που απαιτούσε δεκαετίες στο παρελθόν, τώρα επιτεύχθηκε σε διάστημα μηνών.

Και η Ευρώπη πρωτοστάτησε σε πολλά μέτωπα.

Ήμασταν πρωτεργάτες στην προμήθεια εμβολίων. Τα εμβόλια αγοράστηκαν από την ΕΕ και διανεμήθηκαν σε όλα τα κράτη-μέλη, με βάση τον πληθυσμό τους, ανεξάρτητα από το μέγεθος και την οικονομική τους ισχύ. Μια πραγματική πράξη αλληλεγγύης.

Η Ευρώπη πρωτοστάτησε στις δωρεές εμβολίων σε χώρες εκτός της ΕΕ. Η Ελλάδα, η χώρα μου, έχει δώσει μέχρι στιγμής 1,3 εκατομμύρια δόσεις, ενώ αναμένεται να δοθούν ακόμη 4 εκατομμύρια δόσεις σε διάφορες χώρες, από το Ιράκ έως τη Ρουάντα, και από τη Λιβύη έως την Ιορδανία. Προσφέρουμε επίσης 510.000 δόσεις μέσω του COVAX.

Συμφωνήσαμε, ως Ευρωπαίοι, τον περασμένο Ιούλιο σε ένα πακέτο για την υποστήριξη της ανάπτυξης σε ευρωπαϊκή κλίμακα, το Next Generation EU, το οποίο προάγει μια βιώσιμη οικονομική ανάκαμψη σε όλη την ήπειρο.

Και συμφωνήσαμε και στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Ψηφιακού Πιστοποιητικού. Μια καινοτόμα ιδέα που πρότεινε πρώτη η Ελλάδα, η εφαρμογή της οποίας ήταν απολύτως καθοριστική για την αποκατάσταση των ελευθεριών, τη στήριξη του τουρισμού και την τόνωση των οικονομιών μας.

Και καθώς βρισκόμαστε εδώ σήμερα –απέχουμε λιγότερο από 6 εβδομάδες από την Σύνοδο COP 26 στη Γλασκώβη– συνεχίζουμε να μιλάμε για το άλλο σημαντικό ζήτημα των καιρών μας, το κλίμα, με μια ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος. Το ερώτημα είναι εάν μπορούμε να ευθυγραμμίσουμε την ωραία ρητορική με την απαραίτητη δράση για να αποτρέψουμε μια καταστροφή με αδιανόητες συνέπειες.

Θα είμαι ξεκάθαρος: πλέον δεν μιλάμε για κλιματική αλλαγή, το ζήτημα είναι η αντιμετώπιση μιας οξείας κλιματικής κρίσης.

Η συλλογική μας αντίδραση ενάντια στον κορονοϊό ήταν διασυνοριακή και απέδειξε ότι, όταν ο κόσμος χρειάστηκε να ορθώσει ανάστημα και να δράσει από κοινού, μπόρεσε να αντιμετωπίσει πραγματικά παγκόσμια ζητήματα. Η συλλογική μας αντίδραση στην κλιματική κρίση θα πρέπει να πετύχει αντίστοιχα αποτελέσματα.

Κυρίες και κύριοι,

Οι επιστήμονες μας λένε ότι το οικοσύστημα της Μεσογείου, το οποίο φιλοξενεί κάποιους από τους αρχαιότερους πολιτισμούς του κόσμου, είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στις συνέπειες της αύξησης της θερμοκρασίας.

Και ασφαλώς η χώρα μου η Ελλάδα υφίσταται τις συνέπειες. Αυτό το καλοκαίρι, το τίμημα που πληρώσαμε ήταν πολύ μεγάλο καθώς πρωτόγνωρες πυρκαγιές σάρωσαν την χώρα μου. Και όμως, η βοήθεια για την καταπολέμηση των πυρκαγιών ήλθε από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο. Είμαι πραγματικά ευγνώμων προς τις 23 χώρες που μας έστειλαν την αρωγή τους και μας βοήθησαν να τιθασεύσουμε αυτό το φυσικό φαινόμενο που είχε τεράστια ένταση.

Είμαι πολύ χαρούμενος που την προηγούμενη Παρασκευή, μαζί με την Ελλάδα, οι ηγέτες 8 Μεσογειακών χωρών έθεσαν την κλιματική κρίση στο επίκεντρο της 8ης Συνόδου EUMED που έλαβε χώρα στην Αθήνα.

Η Διακήρυξη της Αθήνας, την οποία υιοθέτησαν η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Κροατία, η Κύπρος, η Μάλτα, η Σλοβενία και η Ελλάδα, εστιάζει σε βασικούς τομείς της κλιματικής κρίσης, τομείς που σχετίζονται ιδιαίτερα με τη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας, της διαχείρισης των δασών, του θαλάσσιου περιβάλλοντος, της πολιτικής προστασίας, της πρόληψης και της ετοιμότητας.

Η δέσμευσή μας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι ακλόνητη και διαπερνά όλες τις παραμέτρους της δημόσιας πολιτικής. Πριν από 2 χρόνια, πριν χτυπήσει η Covid, ανακοίνωσα από αυτό βήμα ότι η Ελλάδα θα έκλεινε όλες τις λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2028. Τώρα εργαζόμαστε για να πετύχουμε τον στόχο αυτό νωρίτερα, πιθανόν το 2025.

Επενδύουμε 24 δισεκατομμύρια, ευρωπαϊκά και εθνικά κονδύλια, με στόχο να ενισχύσουμε την πράσινη μετάβαση. Αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της μόλυνσης από τα πλαστικά στη ξηρά αλλά και στη θάλασσα. Σκοπεύουμε να προστατεύσουμε ουσιαστικά το θαλάσσιο περιβάλλον απαγορεύοντας την αλιεία στο 10% των θαλασσών μας μέχρι το 2030.

Επίσης, θέτουμε σε εφαρμογή φιλόδοξα σχέδια, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, με στόχο να επιταχύνουμε τη χρήση της πράσινης ενέργειας στα πιο ευαίσθητα οικοσυστήματά μας. Για παράδειγμα, στην Αστυπάλαια της Δωδεκανήσου, ξεκινήσαμε ένα μακρόπνοο σχέδιο από κοινού με την Volkswagen με στόχο να δημιουργήσουμε το πρώτο πλήρως πράσινο νησί της Ευρώπης. Και η Ελλάδα ηγείται της παγκόσμιας πρωτοβουλίας που έχει στόχο την επιτάχυνση της δράσης για την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς από την επίδραση της κλιματικής αλλαγής.

Κυρίες και κύριοι,

Επιτρέψτε μου τώρα να αναφερθώ στην κλιμακούμενη πολυπλοκότητα των διεθνών σχέσεων και τις συνεχείς προσπάθειές μας να κατοχυρώσουμε περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια.

Από την τελευταία μας συνάντηση, στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, η Ανατολική Μεσόγειος βίωσε δυστυχώς περισσότερες μέρες αστάθειας παρά ηρεμίας.

Ενώ είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αποκλίνουσες αντιλήψεις μεταξύ της Ελλάδας και της γειτονικής μας Τουρκίας, η Ελλάδα ήταν πάντα προσηλωμένη στους κανόνες και τις αρχές του διεθνούς δικαίου και παραμένει ισχυρός υπέρμαχος της άποψης πως όλες οι διαφορές θα πρέπει να διευθετούνται με ειρηνικό τρόπο, πάντα σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Καταρχάς να επισημάνω ότι είναι ο Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών που απαγορεύει τη χρήση ή την απειλή χρήσης βίας. Ωστόσο, από το 1995 η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια επίσημη, διαρκώς ανανεούμενη και ξεκάθαρα παράνομη και απαράδεκτη απειλή χρήσης βίας από την Τουρκία, γνωστή ως casus belli.

Επίσης, με δεδομένο ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που γεωγραφικά περιβρέχεται από θάλασσα, αποτελείται από χιλιάδες νησιά και μια ακτογραμμή που εκτείνεται πέραν των 14 χιλιάδων χιλιομέτρων, τη μεγαλύτερη της Μεσογείου, αλλά και ως παγκόσμια ναυτική δύναμη, είμαστε απόλυτα προσηλωμένοι στο Δίκαιο της Θάλασσας, όπως αυτό αποτυπώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Προσφάτως υπογράψαμε, ύστερα από πολλά χρόνια δύσκολων διαπραγματεύσεων, συμφωνίες οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μας με την Ιταλία και την Αίγυπτο, και συμφωνήσαμε με την Αλβανία να παραπέμψουμε το ζήτημα της οριοθέτησης στο Διεθνές Δικαστήριο.

Αυτή θεωρώ πως είναι η καλύτερη απόδειξη πως οι διαφωνίες σχετικά με τις οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ανεξαρτήτως του πόσο περίπλοκες και μακροχρόνιες είναι, μπορούν να επιλυθούν, εφόσον συμφωνήσουμε σε ένα κοινό πλαίσιο. Και το μόνο διαθέσιμο πλαίσιο είναι αυτό του Δικαίου της Θάλασσας.

Αυτή η στάση ορίζει και την προσέγγισή μας όσον αφορά στην Τουρκία. Πάντα υποστηρίζαμε την ανάγκη για ανοιχτά κανάλια επικοινωνίας και για συνεργασία ανάμεσα στις χώρες μας που γειτονεύουν. Αυτό που συνέβη πέρυσι, όταν η Άγκυρα δημιούργησε κλίμα έντασης, αχρείαστα και δίχως να προκληθεί, απειλώντας με σύγκρουση μεταξύ δύο συμμάχων στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, δεν θα πρέπει να επαναληφθεί.

Η Τουρκία θα πρέπει να αντιληφθεί ότι η επιθετική της στάση στο συγκεκριμένο θέμα υπονομεύει τις προοπτικές για μια αμοιβαία επωφελή σχέση, και θέτει σε κίνδυνο την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα. Επιπροσθέτως, καθιστά τη σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη αρκετά πιο περίπλοκη.

Θα ήθελα να καταστήσω απολύτως σαφές ότι θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα σε ολόκληρη την επικράτειά μας, στη στεριά, στη θάλασσα και στον εναέριο χώρο μας. Ταυτόχρονα, θα καταβάλλω κάθε δυνατή προσπάθεια για να συνεχίσω την προσπάθεια προσέγγισης με την Τουρκία για τη διερεύνηση οδών συνεργασίας.

Έχω ένα όραμα για την Ανατολική Μεσόγειο: Αντί να συνεχίσουμε τις διαμάχες του προηγούμενου αιώνα για τους υδρογονάνθρακες -ένα αγαθό που χάνει την αξία του- θα πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να συνεργαστούμε ενάντια στους νέους κοινούς εχθρούς. Την κλιματική κρίση, η οποία επηρεάζει εξίσου τις δύο χώρες μας. Αλλά και την απειλή της παράνομης μετανάστευσης, όπου η Τουρκία έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει συνεργαζόμενη με εμάς προκειμένου να εξαλείψουμε τα παράνομα δίκτυα διακινητών που εκμεταλλεύονται την απόγνωση ευάλωτων ανθρώπων.

Υπάρχουν πολλά που οι δυο χώρες μας μπορούν να κάνουν από κοινού. Είμαστε προορισμένοι από την ιστορία και τη γεωγραφία να συνυπάρχουμε. Είναι προς το κοινό μας συμφέρον να το κάνουμε με τρόπο ειρηνικό και με στόχο την ευημερία.

Κυρίες και κύριοι,

Το ζήτημα για το οποίο είμαι λιγότερο αισιόδοξος είναι το Κυπριακό.

Είναι, πράγματι, θλιβερό ότι η Τουρκία συνεχίζει να αγνοεί σειρά ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, μεταξύ αυτών τα ψηφίσματα 541 και 550, και επιμένει στη στρατιωτικοποίηση του νησιού. Συνεχίζει την παραβίαση των θαλάσσιων ζωνών και του εναέριου χώρου της Κύπρου και παραβιάζει τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων.

Η Ελλάδα παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη στήριξη των προσπαθειών υπό τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων -το συντομότερο δυνατό- που θα αποσκοπούν στην επίτευξη μιας βιώσιμης λύσης για το Κυπριακό.

Η λύση αυτή μπορεί να βρεθεί μόνο στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία μιλούν για μια αμοιβαία αποδεκτή λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα, μία κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια. Οποιαδήποτε συζήτηση για λύση δύο κρατών είναι απολύτως απαράδεκτη.

Στην άμεση γειτονιά μας, η Λιβύη συνεχίζει να υποφέρει από τις καταστροφικές συνέπειες ενός δεκαετούς εμφύλιου πολέμου. Ο λαός της Λιβύης αξίζει ένα ειρηνικό μέλλον, όπου η μοίρα του θα είναι στα δικά του χέρια, χωρίς την παρουσία ξένων στρατευμάτων, μισθοφόρων και ξένων μαχητών.

Οι Λίβυοι θέλουν να έχουν το δικαίωμα να μπορούν να εκλέγουν ελεύθερα τη δική τους κυβέρνηση, χωρίς ξένη παρέμβαση. Τους στηρίζουμε. Και στηρίζουμε το αίτημά τους για απόσυρση όλων των ξένων δυνάμεων και για τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών στις 24 Δεκεμβρίου του 2021. Και εκτιμούμε το έργο των Ηνωμένων Εθνών και του Ειδικού Απεσταλμένου Jan Kubis.

Θα ήθελα να αναφερθώ εν συντομία και στο ζήτημα των Δυτικών Βαλκανίων. Η Ελλάδα ήταν πάντα ενεργός υποστηρικτής της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης, ως ένα όχημα για μεγαλύτερη ευημερία και ένα σταθερό και δημοκρατικό μέλλον για την περιοχή.

Από την υιοθέτηση της “Ατζέντας της Θεσσαλονίκης” το 2003, αυτή η ευρωπαϊκή προοπτική έγινε η κινητήριος δύναμη για μεταρρυθμίσεις, εκδημοκρατισμό και αλλαγή. Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς. Υπάρχει επίσης κόπωση και απογοήτευση. Δεκαοχτώ χρόνια είναι μεγάλο χρονικό διάστημα.

Σε λίγες μέρες θα πραγματοποιηθεί στη Σλοβενία η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων. Ας μη χάσουμε την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τη Σύνοδο αυτή για να κάνουμε ένα τολμηρό βήμα προς τα εμπρός. Είναι καιρός η ΕΕ να το πράξει.

Κυρίες και κύριοι,

Η Ελλάδα πιστεύει στην πολυμερή προσέγγιση σε ό,τι αφορά τις περίπλοκες, παγκόσμιες προκλήσεις της εποχής μας. Είμαι όμως παράλληλα και ένας σταθερός υποστηρικτής της απόλυτης ανάγκης για στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.

Τα πρόσφατα γεγονότα έδειξαν ξεκάθαρα ότι θα πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι και ικανοί, ως Ευρωπαίοι, να κάνουμε περισσότερα πράγματα μόνοι μας. Αυτό δεν θα πρέπει να γίνει σε βάρος των διατλαντικών δεσμών μας.

Αν μη τι άλλο, μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση θα ενισχύσει το ΝΑΤΟ. Θα αναγκάσει ευρωπαϊκές χώρες να αντιμετωπίσουν ζητήματα διαλειτουργικότητας και πενιχρών αμυντικών προϋπολογισμών. Θα επιταχύνει τη συνεργασία μας σε ζητήματα του κυβερνοχώρου αλλά και του διαστήματος.

Αν η Ευρώπη φιλοδοξεί να είναι όχι μόνο μια οικονομική, αλλά και μια γεωπολιτική υπερδύναμη, είναι καιρός να ξεκινήσει σοβαρά αυτή η συζήτηση. Και οι χώρες που είναι περισσότερο διατεθειμένες να προχωρήσουν μπορούν να το κάνουν με ταχύτερο ρυθμό.

Τα στρατηγικά μας συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, την περιοχή του Σαχέλ μας αναγκάζουν να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση με μια ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος. Γιατί θα υπάρξουν αποστολές όπου το ΝΑΤΟ και τα Ηνωμένα Έθνη δεν θα είναι παρόντα. Αλλά θα πρέπει να είναι παρούσα η ΕΕ.

Κυρίες και κύριοι,

Θα ήθελα να κλείσω με αυτό.

Nωρίτερα αυτή τη χρονιά, στις 25 Μαρτίου, η Ελλάδα γιόρτασε την επέτειο των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Οι πρόγονοί μας αγωνίστηκαν για ελευθερία, αξιοπρέπεια και τον σεβασμό του κράτους δικαίου. Και νίκησαν, παρότι οι πιθανότητες δεν ήταν με το μέρος τους, γιατί έκαναν το σωστό για τους ίδιους και τα παιδιά τους.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι εξίσου σημαντικές: 6.000 χρόνια πολιτισμού και το μέλλον όλων των γενεών που θα έρθουν ακουμπά στις δικές μας πλάτες.

Με όπλα μας τη δύναμη της λογικής και της επιστήμης, και με την αποφασιστικότητα να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, είμαι πεπεισμένος ότι και εμείς θα κάνουμε το σωστό. Για εμάς, για τα παιδιά μας και για το μέλλον αυτού του εύθραυστου αλλά όμορφου μπλε πλανήτη που η ανθρωπότητα αποκαλεί σπίτι της.

Σας ευχαριστώ πολύ.