Την ανάγκη επιτάχυνσης και στήριξης υποδομών και θεσμών ενίσχυσης της διασυνοριακής συνεργασίας μέσα από την περαιτέρω ανάπτυξη εργαλείων όπως οι Συμπράξεις Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα και οι Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας, με παράλληλη αξιοποίηση της εμπειρίας αποτελεσματικών διαύλων συνεργασίας όπως τα προγράμματα Interreg, ανέδειξαν οι συμμετέχοντες στη δεύτερη και τελευταία ημέρα εργασιών του 3^ου Thessaloniki Balkan Forum, που οργάνωσε ο Τομέας Μακεδονίας-Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών, με θέμα: «Βιώσιμη ανάπτυξη στην μετά Covid εποχή». Ταυτόχρονα, προτάθηκε ο ψηφιακός μετασχηματισμός ως αντικείμενο της επόμενης, 4^ης διοργάνωσης, που θα πραγματοποιηθεί το 2022.

Κλείνοντας τις εργασίες του 3^ου Balkan Forum, ο Υφυπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για τον Τομέα Μακεδονίας και Θράκης κ. Σταύρος Καλαφάτης ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής:

«Συμφωνούμε -πιστεύω- όλες και όλοι: Πράσινη επιχειρηματικότητα, κυκλική οικονομία, ψηφιακός μετασχηματισμός, διασυνοριακή συνεργασία, έργα υποδομών, περιφερειακή ανάπτυξη, είναι οι δρόμοι της εξόδου από την κρίση. Δρόμοι που οδηγούν σε δυναμική και βιώσιμη ανάπτυξη. Δρόμοι που οφείλουμε και μπορούμε να ακολουθήσουμε όλοι. Δρόμοι που υποδεικνύονται και υποστηρίζονται από την  Ευρωπαϊκή Ένωση.

Συμφωνούμε ταυτόχρονα στην ανάγκη ανάπτυξης διμερών και πολυμερών συνεργασιών. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρχουν δίαυλοι για τη συνεργασία δημόσιων, αυτοδιοικητικών, κοινωνικών και επιστημονικών φορέων της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ιδίως, μάλιστα  στους τομείς των επενδύσεων, της επιχειρηματικότητας, του Περιβάλλοντος και του Πολιτισμού.

Συμφωνούμε -και  το υπογράμμισαν πολλοί- στην ανάγκη συνέργειας των διαρθρωτικών Ταμείων, των διασυνοριακών και διακρατικών Προγραμμάτων Interreg, του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, των Εθνικών και Περιφερειακών Προγραμμάτων.

Συμφωνούμε ακόμη ότι στο δρόμο για τη μέρα μετά την πανδημία, είναι εξαιρετικά σημαντικός ο ρόλος των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων και των Βιομηχανιών, ο ρόλος εκθεσιακών φορέων όπως η ΔΕΘ, αλλά και ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός, ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο, μετατρέποντας σε έξυπνες πόλεις τα αστικά κέντρα.

Συμφωνούμε ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης των βαλκανικών πόλεων, ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικές και πιο έξυπνες. Μεγάλα έργα υποδομών (πχ. Τεχνολογικά Πάρκα) μπορούν να αλλάξουν το προφίλ τους.

Θέλω να σας μεταφέρω το μήνυμα του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη  ότι η Ελλάδα πήρε ήδη το δρόμο που την πάει πιο ψηλά, πιο γρήγορα, πιο μπροστά. Μπήκαμε σε ρυθμούς ανάπτυξης που ξεπερνούν κάθε προσδοκία. Μπήκαμε σε δρόμους που οδηγούν με σίγουρα και στέρεα βήματα σε ένα καλύτερο αύριο. Φιλοδοξούμε και αισιοδοξούμε για την Πατρίδα μας. Φιλοδοξούμε και αισιοδοξούμε για τη γειτονιά των Βαλκανίων, τη δική μας γειτονιά.

Ευχαριστούμε όλους όσοι συμμετείχαν στο 3ο Balkan Forum. Ο δρόμος για την 4η διοργάνωση άνοιξε.  Το θέμα που προτάθηκε -”ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός, η Συνεργασία και η Σύγκλιση στα Βαλκάνια”- μας προκαλεί και μας προσκαλεί να βρούμε πεδία συνεργασίας. Η συνεργασία, είναι, εξάλλου, αυτό που ζητά και προτείνει η χώρα μας, για τα Βαλκάνια. Θέλουμε σχέσεις καλής γειτονίας. Θέλουμε να απλώσουμε χέρι βοήθειας στους γείτονές μας.»

Η δεύτερη μέρα εργασιών περιέλαβε τρεις θεματικές ενότητες, που εξελίχθηκαν είτε διαδικτυακά, είτε δια ζώσης, στην αίθουσα «Αλέξανδρος» του συνεδριακού κέντρου «Ιωάννης Βελλίδης».

Τη Θεματική Ενότητα με θέμα, «Έξυπνες πρακτικές διασυνοριακής συνεργασίας με τουριστικό, αγροδιατροφικό και αναπτυξιακό αποτύπωμα για τους πολίτες των Βαλκανίων» συντόνισε ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Εξαγωγέων Β.Ελλάδος κ. Σπύρος Ιγνατιάδης, ενώ ομιλητές ήταν οι:

•  Δρ. Αθανάσιος Μπαλέρμπας, Γενικός Γραμματέας Ιθαγένειας Υπουργείου Εσωτερικών (Αθήνα).
• Dr. Sebnem Sözer, Head of Department EU Programmes, Cross-border Cooperation, Directorate General for financial Cooperation and Project Implementation, Directorate for EU Affairs (Άγκυρα).
•   Γεώργιος Ζαλίδης, Καθηγητής, Τμήμα Γεωπονίας Α.Π.Θ. (Θεσσαλονίκη)
• Prof. Ruska Bozhkova, Chief assistant, Tourism Department Faculty of Economics SWU “Neofit Rilski” (Σόφια).
•   Έφη Λαζαρίδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος προγράμματος «Νέα Γεωργία νέα γενιά» (Θεσσαλονίκη).

Στη διάρκειά της παρουσιάστηκαν  τα χρηματοδοτικά εργαλεία  και ο τρόπος αξιοποίησής τους, ώστε να επιτευχθεί και να αποδώσει τα μέγιστα αποτελέσματα η ζητούμενη συνεργασία και η βιώσιμή ανάπτυξη. Ιδιαίτερες αναφορές έγιναν στον τρόπο άντλησης ευρωπαϊκών κονδυλίων, σε δύο τομείς που αποτελούν πυλώνες για την οικονομία των χωρών μας, στον αγροδιατροφικό τομέα και στον τουρισμό. Τονίστηκε δε, ότι μια τέτοια συνεργασία για βιώσιμη ανάπτυξη, είναι σήμερα πιο απαραίτητη από ποτέ, αν θέλουμε να επιταχυνθούν η διαδικασία αντιστροφής των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και η ανάκαμψη στην μετά  Covid εποχή.

Τη Θεματική Ενότητα με θέμα, «Ο ρόλος της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών στην ανάπτυξη των υποδομών και των δικτύων για τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027» συντόνισε ο Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, MSc στη Διοίκηση Παραγωγικών Συστημάτων και υπεύθυνος του Τμήματος Εξωστρέφειας του ΕΚΕΤΑ κ. Νίκος Κατσιαδάκης, ενώ ομιλητές ήταν οι:

•   Στέργιος Κιάνας, Αντιπεριφερειάρχης Σχεδιασμού Αναπτυξιακής Μετάβασης Δυτικής Μακεδονίας, (Κοζάνη).
• Domagoj Šarić, Head of Department for Economic Competitiveness, Croatian Chamber of Economy (Ζάγκρεμπ).
•   Νίκος Ευθυμιάδης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Thess INTEC AE (Θεσσαλονίκη).
• Mihai Niculescu, Director General, Intelligent Transport Systems, ITS Romania (Βουκουρέστι).
• Δημήτριος Τζοβάρας, Πρόεδρος και Διευθυντής Κεντρικής Διεύθυνσης ΕΚΕΤΑ (Θεσσαλονίκη).

Στη διάρκειά της διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης των βαλκανικών πόλεων, ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικές (resilient cities) και πιο έξυπνες (smart cities). Μεγάλα και εμβληματικά έργα υποδομών (πχ. Τεχνολογικά Πάρκα) μπορούν να ενισχύσουν και να αλλάξουν το προφίλ μια πόλης, ενώ οι τραπεζικοί φορείς είναι απαραίτητοι στη χρηματοδότηση ώριμων έργων μεγάλης κλίμακας. Επίσης, παρουσιάστηκαν παραδείγματα συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα σε υποδομές και νέες τεχνολογίες: ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία, logistics στο Novisad της Σερβίας και έξυπνων μεταφορών και πόλεων στη Ρουμανία. Αναδείχθηκε η  σημασία κινητοποίησης πολλών και ετερογενών φορέων και των τοπικών κοινωνιών για την ωρίμανση μεγάλων έργων υποδομών και δικτύων, καθώς και ο σημαντικός ρόλος των προγραμμάτων Interreg για την κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη στα Βαλκάνια.

Τη Θεματική Ενότητα με θέμα, «Οι νέες προοπτικές – πολιτικές συνοχής και τα αναπτυξιακά εργαλεία για την ενδυνάμωση της διαπεριφερειακής συνεργασίας μεταξύ των χωρών των Βαλκανίων» συντόνισε ο καθηγητής και Πρόεδρος της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης Α.Ε. κ. Άγις Παπαδόπουλος, ενώ ομιλητές ήταν οι:

• Γιώργος Καββαθάς, Πρόεδρος Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (Αθήνα).
• Teodora Polimerova, Director of directorate “Climate, energy and air quality” (Σόφια).
• Αθανάσιος Σαββάκης, Πρόεδρος ΣΒΕ, Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (Θεσσαλονίκη).
• Gentian Xhaxhiu, Programme and Legal Manager Regional School of Public Administration (Τίρανα).
• Κυριάκος Ποζρικίδης, Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΘ HELEXPO (Θεσσαλονίκη).
• Mjellma Mehmeti, f. state Counselor for European Integration, Ministry of Local Self Government (Σκόπια).
• Δημήτριος Λακασάς, πρώην Πρόεδρος ΣΕΒΕ (Θεσσαλονίκη).
• Gilles Kittel, IPA/EUSAIR/Accession negotiations Team Leader, Unit D1–DG REGIO (Βρυξέλλες).

Αντικείμενο της Ενότητας ήταν η μετάβαση από τα κλασσικά κάθετα, κλαδικά, αλλά και τοπικά μοντέλα ανάπτυξης σε αυτά των ευρύτερων συνεργασιών, έχει αναγνωριστεί εδώ και αρκετά χρόνια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις κυβερνήσεις, τους περιφερειακούς και τοπικούς διοικητικούς θεσμούς, τον επιχειρηματικό κόσμο και την επιστημονική και ερευνητική κοινότητα. Παρουσιάστηκε ο ρόλος των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων και των Βιομηχανιών,  ο ρόλος εκθεσιακών φορέων όπως η ΔΕΘ, αλλά και ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης στην προαγωγή της βιωσιμότητας, με συγκεκριμένα βαλκανικά παραδείγματα. Αναλύθηκε η εμπειρία της διασυνοριακής συνεργασίας και του Interreg, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν φορείς των δυτικών Βαλκανίων, καθώς και οι νέες απαιτήσεις που δημιουργούνται με τα νέα ευρωπαϊκά εργαλεία για την προαγωγή της συνεργασίας στα Βαλκάνια και στην Μακροπεριφέρεια Αδριατικής-Ιονίου.

Συνολικά, από τις εισηγήσεις και τις θεματικές συζητήσεις των εργασιών του 3^ου Balkan Forum της Θεσσαλονίκης, προέκυψαν τα εξής:

• Η ανάγκη εμβάθυνσης της συνεργασίας των δημόσιων, αυτοδιοικητικών, ιδιωτικών, κοινωνικών και επιστημονικών φορέων των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου στους τομείς των επενδύσεων, της επιχειρηματικότητας, του Περιβάλλοντος και του Πολιτισμού.
• Η ανάγκη υποστήριξης της δημιουργίας και Ανάπτυξης Ομίλων Εδαφικής συνεργασίας στις διασυνοριακές περιοχές
• Η ανάγκη συνέργειας των διαρθρωτικών Ταμείων, των διασυνοριακών και διακρατικών Προγραμμάτων Interreg και του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ και των Εθνικών και Περιφερειακών Προγραμμάτων, στους τομείς της Πράσινης Επιχειρηματικότητας, του ψηφιακού μετασχηματισμού και σύγκλισης για την βιώσιμη ανάπτυξη και συνοχή στα Βαλκάνια και στην ΝΑ Ευρώπη.
• Η σημαντικότητα όλων των αποκεντρωμένων θεσμών (όπως το ΥΜΑΘ και η Διαχειριστική Αρχή του Interreg) που γειτνιάζουν σε διασυνοριακές περιοχές, καθώς, σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, μπορούν να συμβάλλουν αποδοτικότερα στην  εξειδίκευση και αποτελεσματική υλοποίηση Κεντρικών και Περιφερειακών πολιτικών με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.
• Προτάθηκε τέλος, το θέμα του 4ου Balkan Forum του 2022 να είναι: “Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός, η Συνεργασία και Σύγκλιση στα Βαλκάνια”