Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να είναι ο απόλυτος ηγέτης της χώρας καθώς  κατάφερε να βγει για όγδοη φορά νικητής  από μια εκλογική αναμέτρηση. Το εντονότατο κλίμα αμφισβήτησης προς το πρόσωπό του, οι μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και οι αποκαλύψεις για εμπλοκή του σε σκάνδαλα διαφθοράς, δεν τον άγγιξαν. Η εκλογική του βάση δεν επηρεάστηκε από τις επιθέσεις εναντίον του πρωθυπουργού και ούτε από τον αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης του. Ο τούρκος πολίτης ψήφισε στις τοπικές εκλογές της 30ης Μαρτίου με βάση το «πορτοφόλι» του και όχι σκεφτόμενος το δημοκρατικό έλλειμμα του Ερντογάν. Η σχετική οικονομική ευημερία ήταν το βασικό κριτήριο του με αποτέλεσμα ο Ερντογάν να παραμένει κυρίαρχος σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.

Σύμφωνα με τα εκλογικά αποτελέσματα το κυβερνών ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) κατέλαβε την πρώτη θέση με 45,67%, δεύτερο και με διαφορά ήρθε το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) με 27,70%, τρίτο το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) με 15,05% και τέταρτο το φίλο-κουρδικό  Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP) με 4,23%. Το AKP κέρδισε το Δήμο Κωνσταντινούπολης με 47,92% και οριακά και το Δήμο Άγκυρας  με 44,80% ενώ το CHP συγκέντρωσε  40,08%  και  43,78% αντίστοιχα. Η αξιωματική αντιπολίτευση του CHP διαμαρτύρεται για εκλογική νοθεία σε 25 πόλεις της περιοχής της Άγκυρας.

Οι δημοτικές εκλογές είχαν χαρακτήρα «δημοψηφίσματος» για τον Ερντογάν και το αποτέλεσμα του δίνει το δικαίωμα να προωθήσει τις ισλαμικές πολιτικές του και να κυνηγήσει και το δίκτυο «Χιζμέτ» του πρώην συμμάχου του και αμφιλεγόμενου ισλαμιστή ηγέτη Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος έχει εξελιχθεί σε μεγάλο εχθρό του. Ο Ερντογάν κατηγορεί τον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ Γκιουλέν ότι έχει δημιουργήσει ένα «παράλληλο κράτος » μέσα στη χώρα. Ο πρωθυπουργός αναμένεται να εντείνει τις διώξεις εναντίον των μελών της «Χιζμέτ» που έχουν σημαντικές θέσεις μέσα στον κρατικό μηχανισμό (δικαιοσύνη, στρατό και πολιτική) καθώς μετά τις εκλογές δήλωσε ότι «θα τους βγάλουμε από τις τρύπες τους και θα πληρώσουν».

Η στρατηγική της νίκης

Ο Ερντογάν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας πόλωσε την πολιτική κι κοινωνική ατμόσφαιρα και υιοθέτησε έναν εθνικιστικό τόνο με στόχο να απευθυνθεί και στους ψηφοφόρους του  Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) του Μπαχτσελί. Παράλληλα προσέγγισε τις ένοπλες δυνάμεις με το να υποσχεθεί την επανεξέταση των δικών που καταδίκασαν σε φυλάκιση αξιωματικούς για συμμετοχή σε σχέδια συνομωσίας κατά της ισλαμικής κυβέρνησης (Βαριοπούλα, Εργκένεγκον). Στο πλαίσιο της προσέγγισης αυτής απελευθέρωσε και τον πρώην αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων Ιλκέρ Μπασμπούγ.

Η κοσμική αντιπολίτευση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) από την πλευρά της απέτυχε να πείσει τους πολίτες ότι αποτελεί μια εναλλακτική λύση απέναντι στον Ερντογάν. Ο ηγέτης της Κεμάλ Κιλιντσάρογλου άλλαξε το προφίλ του κόμματος αλλά δεν κατάφερε να παρουσιάσει κάτι νέο στην πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Το CHP είναι δύσκολο να αποβάλει την κληρονομιά που το συνδέει με το «βαθύ κράτος», δεν μπορεί να διευρύνει την εκλογική του βάση και στηρίζεται μόνο στην παραδοσιακή κεμαλική ελίτ. Το CHP παραμένει πανίσχυρο στο παραδοσιακό του προπύργιο τη Σμύρνη όπου και έλαβε  ποσοστό άνω του 50% και παράλληλα  διατηρεί το προβάδισμά του μέσα στην Ανατολική Θράκη.

Η επόμενη μέρα

Ο Ερντογάν αναμένεται να  κινηθεί έχοντας στόχο τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου, όπου ο νέος πρόεδρος θα εκλεγεί από το λαό και θα έχει πενταετή θητεία. Η προεκλογική εκστρατεία εκτιμάται ότι θα  ξεκινήσει τον Ιούνιο. Ο πρωθυπουργός  έχει αφήσει να εννοηθεί ότι ενδιαφέρεται για την προεδρία και ότι επιθυμεί να μετατρέψει το υφιστάμενο κοινοβουλευτικό σύστημα σε προεδρικό.  Ο  πρόεδρος της Τουρκίας  Αμπντουλάχ  Γκιουλ  προσπαθώντας να διερευνήσει τις προθέσεις του Ερντογάν του  «πέταξε το γάντι»   δηλώνοντας  πως το ισλαμικό κυβερνών κόμμα πρέπει να καταλήξει σε υποψήφιο για τις προεδρικές εκλογές μέχρι τις αρχές του επόμενου μήνα. Όμως τα  βλέμματα όλων παραμένουν πάνω στον  Ερντογάν με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό  Μπουλέντ Αρίντς  να εκτιμά ότι η ισχυρή υποστήριξη που έλαβε το  AKP στις τοπικές εκλογές είναι ένα σαφές δείγμα που δείχνει ότι ο πρωθυπουργός μπορεί  άνετα να εκλεγεί αν αποφασίσει να θέσει υποψηφιότητα.

Όμως το 45,67%  των δημοτικών εκλογών, σύμφωνα με αναλυτές, δεν αρκεί στον Ερντογάν για να εκλεγεί στην προεδρία καθώς απαιτείται το 50% συν μια ψήφος. Η εκλογή του απαιτεί συμμάχους και ο πιο πιθανός  είναι το φίλο-κουρδικό BDP,  με αντάλλαγμα  την περιφερειακή αυτονομία. Η προοπτική της συμμαχίας με το BDP θα επικεντρωθεί στην επίλυση του Κουρδικού προβλήματος.

Ωστόσο ένα χρόνο μετά από τότε που το  Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) κήρυξε την ιστορική κατάπαυση του πυρός, οι Κούρδοι είναι απογοητευμένοι από τον αργό ρυθμό των μεταρρυθμίσεων. Η ειρηνευτική διαδικασία έχει «παγώσει» από τον Σεπτέμβριο όταν το PKK κατηγόρησε την κυβέρνηση Ερντογάν ότι απέτυχε να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της. Τα βασικά αιτήματα των Κούρδων μεταξύ άλλων είναι  η συνταγματική τροποποίηση για την κατοχύρωση των βασικών πολιτικών δικαιωμάτων τους, η διδασκαλία της κουρδικής γλώσσας στα δημόσια σχολεία και ένας βαθμός περιφερειακής αυτονομίας με ένα κοινοβούλιο που  θα έχει έδρα  το Ντιγιαρμπακίρ.

Η επόμενη μέρα προμηνύει ένα νέο γύρο πόλωσης μέσα στην Τουρκία. Ο πρωθυπουργός Ερντογάν αναμένεται να εξαπολύσει «πογκρόμ» εναντίον των μελών του δικτύου «Χιζμέτ» του Γκιουλέν του Φετουλάχ Γκιουλέν. Η γειτονική μας χώρα εμφανίζεται διχασμένη μεταξύ θρησκευόμενων και κοσμικών, Τούρκων και Κούρδων, κατοίκων των παραλίων και της ενδοχώρας.

*Αναλυτής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικάνικων Μελετών (RIEAS) και μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου  Μεσανατολικών και Βαλκανικών Σπουδών (IFIMES) της Σλοβενίας.