Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στην Εφημερίδα “Παραπολιτικά” και στον δημ/φο, Κώστα Παπαχλιμίτζο (04.06.2022)

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα έχουμε ένα «θερμό» καλοκαίρι στο Αιγαίο; Που αποδίδετε την ένταση στη ρητορική της Άγκυρας και την κλιμάκωση των προκλήσεων με τις υπερπτήσεις και με άλλες ενέργειες;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η ακραία ρητορική της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας και οι προκλητικές συμπεριφορές στο Αιγαίο, με υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά, φανερώνουν την πρόθεση κλιμάκωσης του τουρκικού αναθεωρητισμού.  Απέναντι στην έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας απαντάμε με σύνεση και ψυχραιμία, επιλέγοντας πώς και πότε θα απαντήσουμε. Προτάσσοντας τα σωστά επιχειρήματα, όχι κάνοντας κινήσεις εντυπωσιασμού.  Δεν παρασυρόμαστε σε μία στείρα αντιπαράθεση.  Ενισχύουμε τους δεσμούς μας, διμερώς με στρατηγικούς εταίρους, όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία, αλλά και με άλλους.  Παράλληλα, ενημερώνουμε τακτικά το σύνολο των συμμάχων και εταίρων για την απαράδεκτη τουρκική συμπεριφορά.  Και υπογραμμίζουμε προς όλες τις κατευθύνσεις ότι είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τα εθνικά συμφέροντα μας.  Εναντίον οιασδήποτε απειλής.  Και θα μου επιτρέψετε μια τελευταία παρατήρηση επί του σημείου αυτού :  Έχουμε τονίσει επανειλημμένα ότι είμαστε υπέρ ενός εποικοδομητικού διαλόγου με την Τουρκία, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.  Και το εννοούμε αυτό. Δεν είμαστε εμείς, όμως, αυτοί που κάθε μέρα κόβουμε τις ελάχιστες πλέον γέφυρες επικοινωνίας και προβαίνουμε σε προκλητικές κινήσεις. Εμείς δείχνουμε στους χάρτες τα σημεία της τουρκικής παραβατικότητας.  Δεν «ζωγραφίζουμε» στους χάρτες  του Αιγαίου, αλλάζοντας τα σύνορα ανάλογα με τη φαντασιοπληξία της στιγμής.  Κινήσεις που θα ήταν απλώς γραφικές, αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνες.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το Βερολίνο καλεί Ελλάδα και Τουρκία σε «συνεννόηση μεταξύ τους με συνομιλίες». Είστε ικανοποιημένος εν γένει από τη στάση των εταίρων και συμμάχων μας έναντι της επιθετικής συμπεριφοράς της Τουρκίας;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ο Έλληνας πρωθυπουργός, στην πρόσφατη συνάντηση που είχε με τον καγκελάριο της Γερμανίας, έκανε ειδική μνεία στην αυξανόμενη ένταση που έχει προκύψει στην περιοχή μετά τις τουρκικές προκλήσεις.  Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενημέρωσε τον κύριο Σολτς αναλυτικά για την τουρκική προκλητικότητα, καθώς και για την επιθετική ρητορική της γειτονικής χώρας, που, όπως τόνισε, υπονομεύει τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.   Από πλευράς μου προτίθεμαι να θέσω κατά τρόπο ξεκάθαρο στην Γερμανίδα ομόλογό μου, την κυρία Μπέρμποκ, τα ζητήματα αυτά κατά την συνάντηση που θα έχουμε στην Αθήνα σε λίγες ημέρες.  Και βεβαίως αναμένουμε από την Γερμανία, όπως και από το σύνολο των Ευρωπαίων εταίρων μας, να δείξουν την απαραίτητη αλληλεγγύη τόσο προς την Ελλάδα όσο και προς την Κύπρο.  Έχουμε εκφράσει την συμπαράσταση μας και την αλληλεγγύη προς τους εταίρους μας όταν αυτοί δέχονται εξωτερικές απειλές.  Είναι γεγονός ότι οι δημόσιες τοποθετήσεις ορισμένων εξ αυτών δεν μας ικανοποιούν αρκετά.  Και είναι σαφές ότι δεν μπορούν να βάζουν στο ίδιο καλάθι θύτη και θύμα.  Βεβαίως, όπως θα είδατε και εσείς με τις πρόσφατες δηλώσεις του Γερμανού κυβερνητικού εκπροσώπου, οι συνεχείς επαφές μας αποδίδουν αποτελέσματα. Αλλά, η αλλαγή στάσης των εταίρων μας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εν μία νυκτί.  Η καλλιέργεια σχέσεων και σε προσωπικό επίπεδο, έχει ιδιαίτερη σημασία.   Για τον λόγο αυτό, από την ημέρα που ανέλαβα τα καθήκοντα μου, πριν από σχεδόν τρία χρόνια, καταβάλλω συνεχείς προσπάθειες ενίσχυσης των διμερών δεσμών με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, σχέσεις που είχαν παραμεληθεί.  Να σας υπενθυμίσω εξάλλου ότι την κυρία Μπέρμποκ την είχα συναντήσει στο Βερολίνο, όταν το κόμμα της ήταν ακόμη στην αντιπολίτευση, όχι κυβερνητικός εταίρος.  Είχαμε μία εποικοδομητική συζήτηση για το ζήτημα των εξαγωγών στρατιωτικού υλικού προς την Τουρκία.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιός είναι ο σχεδιασμός σας σχετικά με την ενδεχόμενη επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Κρητικό ή και στο Αιγαίο Πέλαγος;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Καταρχάς, επιτρέψτε μου να υπενθυμίσω ότι τον Ιανουάριο του 2021, η ελληνική Βουλή ψήφισε, μετά από δική μου εισήγηση στην εθνική αντιπροσωπεία, εξ’ ονόματος της κυβέρνησης Μητσοτάκη, τον νόμο για την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο στα 12 ναυτικά μίλια.  Και το αναφέρω αυτό, γιατί όπως έχω ήδη υπογραμμίσει, η ψήφιση του εν λόγω νόμου συνιστά μια συλλογική πράξη ιστορικής σημασίας, τόσο σε συμβολικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κατοχύρωσης των εθνικών μας δικαιωμάτων.  Ήταν η πρώτη φορά από το 1947, που η ελληνική Βουλή κλήθηκε να ψηφίσει αύξηση του χώρου εθνικής κυριαρχίας.  Αυτό, που επί δεκαετίες, η Ελλάδα δήλωνε ότι έχει δικαίωμα να ασκήσει, αλλά δίσταζε για διάφορους λόγους να υλοποιήσει, είναι  πλέον γεγονός.   Παράλληλα, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 2 του συγκεκριμένου νόμου, η χώρα μας επιφυλάσσεται για την άσκηση του δικαιώματος επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης της και στις λοιπές περιοχές της ελληνικής επικράτειας, όποτε αυτή το κρίνει σκόπιμο.  Για να το επαναλάβω πιο απλά, η Ελλάδα έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να επεκτείνει οπουδήποτε και οποτεδήποτε θέλει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια.  Επιβεβαιώνοντας, για μία ακόμη φορά, ότι ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας αποτελεί απαραβίαστη αρχή για τη χώρα μας.  Να τονίσω πάντως ότι η Ελλάδα ασκεί πλήρως τα δικαιώματά της, έχοντας ως στόχο την ενίσχυση της ασφάλειάς της και την εμπέδωση συνεργασιών στην ευρύτερη περιοχή.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πότε θα υπογραφεί το συνυποσχετικό με την Αλβανία για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σχετικά με την οριοθέτηση της ΑΟΖ; Πως κρίνετε το γεγονός ότι η ομόλογός σας έθεσε ξαφνικά θέμα «περιουσίας Τσάμηδων»;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θέτετε δύο ερωτήματα.  Το ένα αφορά ένα υπαρκτό ζήτημα, επί του οποίου έχουμε συμφωνήσει με την Αλβανική πλευρά για παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.  Το άλλο αφορά ένα ζήτημα, το οποίο δεν υφίσταται. Να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.  Η υποβολή του συνυποσχετικού με την Αλβανία για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αποτελεί το νομικό μέρος της υφιστάμενης πολιτικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, η οποία επετεύχθη τον Οκτώβριο του 2020.  Η σύνταξη του εν λόγω κειμένου πραγματοποιείται στο πλαίσιο της απευθείας συνεννόησης των αρμόδιων υπηρεσιών των δύο χωρών.  Κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στα Τίρανα, συζητήσαμε με την αλβανική πλευρά πώς θα επιταχύνουμε τη νομική διαδικασία, ούτως ώστε να μπορέσουμε να καταθέσουμε, το συντομότερο δυνατόν, το συνυποσχετικό στο Διεθνές Δικαστήριο, κλείνοντας μια εκκρεμότητα ετών.  Παράλληλα, όμως, δίνουμε ένα σαφές παράδειγμα στο σύνολο των κρατών της ευρύτερης περιοχής για το πώς πρέπει να επιλύονται οι διαφορές μεταξύ κρατών.  Πάντα, βάσει του Διεθνούς Δικαίου και ιδιαίτερα του Δικαίου της Θάλασσας.  Και σε αυτό το πλαίσιο χαιρετίσαμε την πρόσφατη συμφωνία Ιταλίας-Κροατίας, η οποία βασίστηκε αποκλειστικά στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.  Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, θα αρκεστώ να επαναλάβω ότι πάγια θέση της εξωτερικής μας πολιτικής είναι ότι η Ελλάδα συζητά αποκλειστικά θέματα που υφίστανται, όχι μη υπαρκτά ζητήματα.  Και αυτό, όπως όλοι καλά γνωρίζουμε, δεν ισχύει μόνο για τις σχέσεις μας με την Αλβανία, αλλά και με τις λοιπές γειτονικές χώρες.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο Αλέξης Τσίπρας κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι έχει δείξει «εγκληματική προθυμία» με την αποστολή εξοπλισμού στην Ουκρανία και ότι έχει βάλει την Ελλάδα έτσι «στη ζώνη του υψηλού κινδύνου», ενώ ταυτόχρονα η Τουρκία, όπως ανέφερε, «αναβαθμίζει δραματικά τον ρόλο της στην περιοχή». Πώς απαντάτε στον ΣΥΡΙΖΑ; Υπάρχει αυτή τη στιγμή συνεννόηση με την αντιπολίτευση για τα μεγάλα θέματα της εξωτερικής πολιτικής;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Ελλάδα ασκεί εξωτερική πολιτική αρχών και αυτό πράξαμε και στην περίπτωση της Ουκρανίας.  Από την πρώτη στιγμή καταδικάσαμε απερίφραστα τη ρωσική εισβολή.   Και το πράξαμε χωρίς καμία απολύτως αμφιταλάντευση, διότι αυτό υπαγόρευαν οι αρχές που υπηρετούμε με συνέπεια, όπως η προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο και στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.  Και πρέπει, ασφαλώς, να τονίσω ότι σε αυτό δεν ήμασταν μόνοι μας.  Την ίδια στάση τήρησε και η συντριπτική πλειοψηφία των εταίρων και των συμμάχων μας που συγκροτούν τον δημοκρατικό κόσμο, στον οποίο η Ελλάδα έχει επιλέξει συνειδητά να ανήκει.  Ευελπιστώ ότι δεν υπάρχει πολιτική δύναμη στην Βουλή των Ελλήνων, που θα ήθελε η χώρα μας να τοποθετηθεί ενάντια σε αυτές τις αρχές ή να κάνει εκπτώσεις, υιοθετώντας έναν ρόλο «επιτήδειου ουδέτερου».  Θέλω να πιστεύω – για να έρθω στο δεύτερο ερώτημά σας – ότι υπάρχουν περιθώρια συνεννόησης με την αντιπολίτευση για τα μεγάλα θέματα της εξωτερικής μας πολιτικής.  Αυτός είναι, άλλωστε, ο λόγος που στα τρία σχεδόν χρόνια, που υπηρετώ ως Υπουργός Εξωτερικών, επιδιώκω σταθερά τον διάλογο με τα κόμματα της αντιπολίτευσης.  Είμαι πάντοτε έτοιμος να τα ενημερώσω για κάθε θέμα αρμοδιότητας του Υπουργείου, να συζητήσω μαζί τους, να ακούσω τις σκέψεις, τις ανησυχίες και τις προτάσεις τους.  Διότι, σε τελική ανάλυση, αυτό επιτάσσει η φύση των σοβαρών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας σας κατηγορεί για «επεκτατικές βλέψεις» και επικρίνει την Ελλάδα για τον τρόπο με τον οποίο έχει φερθεί και φέρεται στους μουσουλμάνους. Τι απαντάτε;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ως προς τις αιτιάσεις του τουρκικού Υπουργείου Άμυνας δεν θα επιθυμούσα να εισέλθω σε μια διελκυστίνδα δηλώσεων επί προσωπικής βάσης.  Ωστόσο, επιτρέψτε μου να επαναλάβω κάτι που είπα και πρόσφατα: Η πλευρά της Τουρκίας, με τις τοποθετήσεις της τον τελευταίο καιρό, εκτίθεται διεθνώς, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να πείθει ακόμα και τους πιο δύσπιστους ότι η τουρκική επιθετικότητα είναι μια πραγματικότητα.   Από την άλλη, είναι, νομίζω, στα όρια του παραλόγου να συζητάμε για τον τρόπο που συμπεριφέρεται η Ελλάδα στα μουσουλμανικά μνημεία στην επικράτειά της, αν αναλογιστούμε ότι μόλις πριν από δύο χρόνια, με απόφασή της η Τουρκία άλλαξε το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, μετατρέποντάς την σε τζαμί, υπερηφανευόμενη μάλιστα, γι’ αυτό, παρά τις διεθνείς αντιδράσεις και ανησυχίες.   Ενώ, έκτοτε, καταγράφονται, όλο και συχνότερα, και μάλιστα και από τους ίδιους τους Τούρκους ειδικούς, περιπτώσεις επανειλημμένων βανδαλισμών επί του μνημείου.  Η Ελλάδα, στο πλαίσιο μιας σύγχρονης αντίληψης για τον πολιτισμό, σέβεται την πολιτιστική και θρησκευτική της κληρονομιά, από όποια ιστορική περίοδο και αν προέρχεται, τη συντηρεί και την προβάλλει. Να σας υπενθυμίσω ότι τον περασμένο Δεκέμβριο επισκέφθηκα το Θρησκευτικό κέντρο των Αλεβιτών στον Βόρειο Έβρο, που είναι γνωστό ως ο Τεκές της Ρούσσας.  Επίσης παρέθεσα δείπνο από κοινού στους Μητροπολίτες της Θράκης και στους τοποτηρητές Μουφτήδες.       Όσον αφορά τη μουσουλμανική μειονότητα, πρόκειται για Έλληνες πολίτες, που απολαμβάνουν τα ίδια θεμελιώδη δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες στη χώρα, κάτι για το οποίο δεν μπορεί να μας ψέγει κανείς.  Η άνθηση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, άλλωστε, σε αντίθεση με ό,τι έχει συμβεί στην ελληνική μειονότητα στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο είναι αδιάψευστος μάρτυρας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Για ποιόν λόγο εκτιμάτε πως το Ιράν επέλεξε την όξυνση, καταλαμβάνοντας δύο πλοία υπό ελληνική σημαία; Πώς θα αντιδράσει στο εξής η κυβέρνηση;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ:  Δεν πρόκειται να υπεισέλθω σε μια υποθετική συζήτηση για ποιο λόγο επέλεξε το Ιράν να προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια.  Θεωρούμε ότι πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και των διεθνών κανόνων ασφαλούς ναυσιπλοΐας, που θέτει σε κίνδυνο την απρόσκοπτη λειτουργία του διεθνούς εμπορίου.  Από την πλευρά μας, καλέσαμε αμέσως τον Ιρανό πρέσβη και προβήκαμε σε διάβημα διαμαρτυρίας, καλώντας ταυτόχρονα, για την άμεση απελευθέρωση των πλοίων και των πληρωμάτων τους.   Επιπλέον, έχουμε προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες σε διπλωματικό επίπεδο.  Ενημερώσαμε για το ζήτημα τους εταίρους και συμμάχους μας, την Ευρωπαϊκή Ένωση, και σε στενό συντονισμό με το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιώτικης Πολιτικής, που είναι αρμόδιο για τα επιχειρησιακά ζητήματα, τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας.   Για εμάς, αυτή τη στιγμή, πρώτιστο μέλημά μας είναι να διασφαλίσουμε την υγεία, ασφάλεια και άμεση επιστροφή των πληρωμάτων στην Ελλάδα και επ’ αυτού εργαζόμαστε σε στενή συνεργασία και συντονισμό με τον ομόλογό μου της Κύπρου, τον κύριο Κασουλίδη, αλλά και με το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.