Μήνυμα για τα 65 χρόνια από τα «Σεπτεμβριανά» ανάρτησε στο λογαριασμό του στο twitter ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.

«65 χρόνια από το πογκρόμ σε βάρος του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης», αναφέρει ο κ. Δένδιας «Ένας πρώτος κρίκος σε μια αλυσίδα θλιβερών γεγονότων κατά των ομογενών μας στην Πόλη».

65 χρόνια από το πογκρόμ σε βάρος του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης. Ένας πρώτος κρίκος σε μια αλυσίδα θλιβερών γεγονότων κατά των ομογενών μας στην Πόλη. pic.twitter.com/IkkNSh7Ly7

— Nikos Dendias (@NikosDendias) September 6, 2020

Στο διαδίκτυο υπάρχουν εκτενείς αναφορές σήμερα για αυτή την  “Μαύρη Επέτειο” . Για τους νεότερους να υπενθυμίσουμε ότι τα “Σεπτεμβριανά” είναι το τρομερό πογκρόμ που οργάνωσε η κυβέρνηση της Τουρκίας εις βάρος της Ρωμιοσύνης στην Πόλη, καθώς και ελληνικών-συμμαχικών στόχων στη Σμύρνη το απόγευμα προς βράδυ της 6ης Σεπτεμβρίου του 1955.

Οι στόχοι που χτυπήθηκαν ήταν περίπου 8.140, μεταξύ των οποίων 72 εκκλησιαστικά συγκροτήματα, 3 κοιμητήρια, 26 σχολεία,11 κλινικές, 3.504 σπίτια, 21 εργοστάσια, 27 φαρμακεία, 4.348 μαγαζιά, 3 γραφεία εφημερίδων και 110 ζαχαροπλαστεία …

Οι τάφοι που ανοίχτηκαν και συλήθηκαν ξεπερνούν τους 100, οι καταστροφές ή και κλοπές εικόνων κι άλλων πολύτιμων εκκλησιαστικών κειμηλίων ξεπερνούν τις 700, οι βιαιοπραγίες σε βάρος Ρωμιών αμέτρητες, ο διασυρμός ιερέων στις γειτονιές και η καύση Επιταφίων στα προαύλια των εκκλησιών κι άλλα αποτρόπαια περιστατικά που συνέβησαν μέσα σε 7-9 ώρες δεν έχουν προηγούμενο.

Επίθεση δέχτηκε και ένας μικρός αριθμός αρμενικών και εβραϊκών περιουσιών, ορισμένες αρμενικές εκκλησίες και μια εβραϊκή συναγωγή.

Το Πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Πόλης προκάλεσε:

τον θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό 32
τον θάνατο ενός Αρμένιου
τον βιασμό 12 Ελληνίδων
τον βιασμό αδιευκρίνιστου αριθμού ανδρών (εξαναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή)
την καταστροφή:
4.348 εμπορικών καταστημάτων,
110 ξενοδοχείων,
27 φαρμακείων,
23 σχολείων,
21 εργοστασίων,
73 εκκλησιών,
περίπου 1000 κατοικιών, όλα ελληνικής ιδιοκτησίας.

Το οικονομικό κόστος των ζημιών ανήλθε σε 150 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, ενώ η ελληνική κυβέρνηση τις υπολόγισε σε 500.000.000 δολάρια. Η οικονομική αιμορραγία και ο φόβος ανάγκασαν χιλιάδες έλληνες ομογενείς να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα.

Αργότερα, το τουρκικό κράτος διά του προέδρου Τζελάλ Μπαγιάρ υποσχέθηκε αποζημίωση για την καταστροφή των ελληνικών περιουσιών. Στην καλύτερη των περιπτώσεων δεν ξεπέρασε το 20% των απαιτήσεών τους, με δεδομένο ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία είχαν υποτιμηθεί δραματικά.

Πολλές λεπτομέρειες για τα Σεπτεμβριανά ήλθαν στο φως το 1961, κατά τη διάρκεια της δίκης για εσχάτη προδοσία του ανατραπέντος από τους στρατιωτικούς πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, ο οποίος τελικά δεν γλύτωσε από την αγχόνη. Πολύτιμα στοιχεία προσκομίζει και το βιβλίο του διαπρεπούς ελληνοαμερικανού βυζαντινολόγου Σπύρου Βρυώνη «The Mechanism of catastrophe: The Turkish Pogrom οf September 6-7, 1955 and the destruction of Greek Community of Istambul (Greekworks.com, New York, 2005).

Η ελληνική κυβέρνηση του Αλ. Παπάγου, τον οποίο διαδέχθηκε τον Οκτώβριο του 55 ο Κ. Καραμανλής, σιώπησε, διότι υπήρξαν έντονες συμμαχικές πιέσεις, ιδίως από τον Αμερικάνο υπουργό Εξωτερικών Τζων Φόστερ Ντάλλες, ο οποίος «κάλεσε και τις δύο πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να συμφιλιωθούν» (!).