Γράφει ο Στρατής Χαραλάμπους

Στις αρχές του  20ου  αιώνα  όλα τα εθνικά κράτη (Ελλάδα-Σερβία-Βουλγαρία και Μαυροβούνιο) ,που είχαν δημιουργηθεί στη Βαλκανική ,βλέποντας τη σταδιακή αποδυνάμωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας άρχισαν να προετοιμάζονται για την εκπλήρωση των εθνικών τους στόχων.

Η  απόφαση των Μεγάλων Ευρωπαϊκών δυνάμεων για διατήρηση του στάτους κβο και την  μη τροποποίηση των συνόρων  στα Βαλκάνια στην ουσία αποτελούσε το πρόσχημα για επέμβαση και  ρύθμιση των εξελίξεων, αναφορικά με τη διανομή των  εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας , σύμφωνα με τα συμφέροντα τους .

Η  πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στην αυτοκρατορία της πράσινης  ημισελήνου ήταν τραγική .Ο  Σουλτάνος Αμπτουλχαμίτ( Abdülhamid) ο 2ος από την ενθρόνιση του   το 1876  , ουδέποτε εφάρμοσε το Σύνταγμα που παραχώρησε  ο ίδιος το Δεκ του ίδιου έτους (I.Meşrutiyet)  αλλά αντίθετα έκλεισε τη βουλή(Φεβ 1878) και άρχισε η μακρά περίοδος της διαφθοράς και της τρομοκρατίας (istibdatdönemi- περίοδος τυρανίας).  Η κυβέρνηση δανειζόταν αλόγιστα (ο εξωτερικός δανεισμός άρχισε να εφαρμόζεται το 1850) , αδυνατούσε να εκπληρώσει τις οικονομικές υποχρεώσεις της  και οι πιστωτές κάλυπταν  τα χρέη με την  απόκτηση  προνομίων(διομολογήσεις ) , την  εκμετάλλευση εδαφών και πλουτοπαραγωγικών πηγών. Τούρκοι  ιστορικοί αναφέρουν ότι η πολιτική του  Κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος» που ουσιαστικά κυβερνούσε από τις 8 Αυγούστου 1909(ΙΙ.Meşrutiyet) στα Βαλκάνια(νόμος για εκκλησίες και σχολεία και προσπάθεια  τουρκοποίησης της Αλβανίας), οδήγησε τα βαλκανικά κράτη να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να συμμαχήσουν κατά της Αυτοκρατορίας και σε συνδυασμό με την εμπλοκή του Στρατού στην πολιτική συνέτειναν  τα μέγιστα στη  διάλυση της Αυτοκρατορίας.

Όπως προαναφέρθηκε η κακή οικονομική κατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε επίπτωση στη μαχητική ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων. Μετά την παραχώρηση  του  νέου  Συντάγματος άρχισε η αναδιοργάνωση του Στρατού  με νόμο που τέθηκε σε ισχύ στις 9 Ιουλ 1910. Ψυχή της αναδιοργάνωσης  ήταν ο Υπουργός Μαχμούτ Σεφκέτ Πασά ( MahmudSefketPaşa ) κύριος υποστηρικτής του Κομιτάτου και  μαθητής του  Γερμανού στρατηγού Γιόλτς. Η καθυστέρηση στην μεταρρύθμιση , η αδυναμία ή και αδιαφορία της κυβέρνησης για την ανανέωση του Οθωμανικού στόλου και το ξέσπασμα του Ιταλό-τουρκικού πολέμου το 1911 έφερε την ήττα στον Ά Βαλκανικό πόλεμο και την απώλεια εδαφών στην Βαλκανική και στο Αιγαίο.

Η σημασία  που είχαν τα νησιά του Αιγαίου για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πέρα από την στρατηγική τους αξία για την ασφάλεια των Στενών του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου, αφορούσε άμεσα  την έναντι αυτών ακτή της Μικράς Ασίας μαζί με την εγγύς ενδοχώρα. Ιδιαίτερα    η  Λέσβος και η Χίος, αποτελούσαν  για την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης(περιοχή Aϊδινίου-Aydın) το ανάχωμα σε κάθε επιβουλή και επιπλέον  στον οικονομικό-εμπορικό τομέα, ένα αλληλένδετο σύστημα που  αναπτυσσόταν γοργά στις αρχές του 20ου αιώνα. Η δε Λέσβος αποτελούσε τον τροφοδότη σε λάδι και τα παράγωγά του της  Κωνσταντινούπολης  και όχι μόνο. Επιπρόσθετα  μόνο από το λάδι, με στοιχεία του 1907,  το Οθωμανικό θησαυροφυλάκιο εισέπραξε φόρο 2,5 εκ γρόσια δηλαδή περίπου 22.700 χρυσές λίρες Αγγλίας.

 Οι τουρκικές πηγές για την κατάληψη(απελευθέρωση για μας)   της Λέσβου από τον ΕΣ και το ΠΝ είναι ελάχιστες και συγκεντρωμένες σε μια έκδοση με τίτλο ¨Ημερολόγιο Κατάληψης της Μυτιλήνης -1912” του ιστορικού ειδικού στην  τουρκική ναυτική ιστορία Idris Bostan , μερικά σκόρπια στοιχεία σε άλλες μελέτες και ελάχιστα στοιχεία στην έκδοση του Τ/ΓΕΕΘΑ με τίτλο «Οι Επιχειρήσεις  του Οθωμανικού Ναυτικού κατά τον Βαλκανικό Πόλεμο». Γενικά μπορούμε να πούμε ότι οι πηγές είναι τριών ειδών : Δημοσιεύματα εφημερίδων της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, τηλεγραφήματα οθωμανικών υπηρεσιών από Λέσβο προς Κωνσταντινούπολη μέχρι το πρωί της 8^ης Νοεμβρίου διότι μετά κλιμάκιο από τον ¨Αβέρωφ» έκοψε το τηλεγραφικό καλώδιο και οι στρατιωτικές αναφορές για όλα τα γεγονότα από 8 Νοε-8 Δεκ 1912 δύο αξιωματικών και του διοικητή ταγματάρχη Γκανί.

Από την μελέτη όλων των στοιχείων προκύπτει ότι οι αιτίες για την απώλεια των Νησιών από την Τουρκία το 1912 ήταν η αδιαφορία και η εν γένει παθητικότητα των τοπικών αρχών και η κακή επιχειρησιακή κατάσταση του Οθωμανικού Ναυτικού,  με αποτέλεσμα το Ελληνικό πολεμικό ναυτικό ενισχυμένο με το θωρηκτό «Αβέρωφ» και υπό τη διοίκηση του υποναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, κυριάρχησε στο Αιγαίο έκλεισε  στα Στενά το Οθωμανικό ναυτικό, βοήθησε τις χερσαίες επιχειρήσεις στη Θράκη και τη Μακεδονία με μεταφορές και δεν επέτρεψε την  μεταφορά μέσω θαλάσσης τουρκικών ενισχύσεων στη Μακεδονία.

Η  κατάσταση στη Λέσβο  μπαίνοντας το καλοκαίρι  του 1912,  αφενός λόγω του φόβου για απόβαση των Ιταλών, καθόσον ο πόλεμος Ιταλίας-Τουρκίας ήταν σε εξέλιξη και αφετέρου από τις πρακτικές μερικών διοικούντων πιστών στην πολιτική των Νεότουρκων, είχε επιδεινωθεί. Ο  πολιτικός  διοικητής( Mutassarıf)  Ali Faik Ozansoy οπαδός της πολιτικής  του κομιτάτου  προσπάθησε να επαναφέρει την αποκλειστική χρήση της οθωμανικής γλώσσας στα επίσημα έγγραφα και οι μουσουλμάνοι, με την ανοχή της στρατό-χωροφυλακής  άρχισαν βίαια επεισόδια σε διάφορα χωριά. Οι Δεσποτάδες και οι Δημογεροντίες διαμαρτυρήθηκαν στις τοπικές αρχές και στην Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα ο διοικητής του τάγματος Σ-Χ ταγματάρχης Εκρέμ να μετατεθεί  από τη Λέσβο.

Μετά την κατάληψη της Δωδεκανήσου από την Ιταλία έδρα της Περιφέρειας Αρχιπελάγους ορίστηκε η Μυτιλήνη, με βαλή δηλαδή νομάρχηαπό την 30^η Αυγούστου 1912  τον Αλή ΕκρέμΜπολαγίρ (Ali Ekrem Bolayır),  γιος του φημισμένου ποιητή-συγγραφέα και διοικητικού  υπαλλήλου ΝαμίκΚεμάλ, που έζησε εξόριστος στη Μυτιλήνη και μετά Μουτασαρίφης (πολιτικός διοικητής) από το 1879-1884).Ο νέος βαλής άνθρωπος των γραμμάτων που είχε ζήσει σαν παιδί στη Μυτιλήνη κατηγορείται ότι δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα για την ενίσχυση του Νησιού, αντίθετα ασχολούταν με την ίδρυση ενός μαχαλά  με το όνομα «Μeşrutiyet» εντός του Κάστρου. Η αλήθεια είναι ότι έστειλε τηλεγράφημα ενίσχυσης λίγο πριν την ελληνική απόβαση, αλλά η σύγκρουση που είχε με τον ΜουτασαρίφηAli Faik Ozansoy, πιθανόν λόγω ιδεολογικών διαφορών,  δεν έφερε την απαιτούμενη συνεργασία και αναγκαστικά  ο Μουτασαρίφης απομακρύνθηκε και διορίστηκε λίγο πριν την απελευθέρωση ο ντόπιος Αρμένης Εράμ μπέη, που ήλθε από την Κωνσταντινούπολη.

 Το Μάϊο του 1912 ανέλαβε  στρατιωτικός διοικητής στη Λέσβο ο ταγματάρχης Kara Vasifbey αραβικής καταγωγής και οπαδός του Κομιτάτου και αφού έκανε αναγνωρίσεις στο Νησί επέλεξε για άμυνα, άρα υπήρχε πληροφόρηση για επικείμενη απόβαση, την περιοχή του Κλαπάδου την οποία και οργάνωσε. Με διαταγή από την 6^η Μεραρχία της Σμύρνης στις  19-20 Οκτ 1912 η μία ορειβατική πυροβολαρχία και η Διμοιρία μυδραλιοβόλων πέρασε στο Δικελί. Το μοναδικό  τάγμα τακτικού στρατού στις 18 Οκτ. ξεκίνησε από το πολεμικό στρατηγείο , που ήταν στη  σημερινή Κώμη,  με σκοπό να  περάσει  απέναντι στο Δικελί . Μετά από ενέργειες του βαλήΕκρέμ Μπέη , παρά την κριτική που του ασκούν οι Τούρκοι ιστορικοί, προς το Υπουργείο Στρατιωτικών  αποφεύχθηκε η απομάκρυνση του, πλην του Διοικητή ταγματάρχη Βασίφπου αναχώρησε για Κωνσταντινούπολη  και στη θέση του τοποθετήθηκε  ο Ταγματάρχης Αβδούλγκανι μπέη ( AbdülganiBey) .Το  τάγμα τούτο  εγκαταστάθηκε στον στρατώνα του  Κάστρου και στο σπίτι του Μουσταφά πασά Kulaksizzadeστο μαχαλά Τσιναρλί στο σημερινό 8^ο Δημοτικό σχολείο. Είναι απορίας άξιο ότι όταν άρχισε η χωρίς ουσιαστική αντίσταση απελευθέρωση των Νησιών με πρώτη τη Λήμνο από το Ελληνικό ναυτικό , η 6^ηΜεραρχία της Σμύρνης αντί να ενισχύσει τα υπόλοιπα  νησιά απέσυρε δυνάμεις, πιθανόν σκόπευαν να ενισχύσουν την Ανατολική Θράκη, όπου οι βουλγαρικές δυνάμεις είχαν φθάσει προ των πυλών της Κωνσταντινούπολης.

 Στις 7/8 Νοεμβρίου το βράδυ μόλις φάνηκε ο Ελληνικός στόλος ανοικτά του Σιγρίου    , η  λιμενική αρχή τηλεγράφησε και ενημέρωσε τις οθωμανικές αρχές , το αυτό δε  έπραξε αργότερα και η λιμενική αρχή του Πλωμαρίου . Στις 0300 ώρα της 8 Νοε ο Στόλος σε πλήρη τάξη έπλεε ανοικτά της Ερεσού και γύρω στις 0600 αφού  περιέπλευσε το νότιο άκρο της χερσονήσου της Αμαλής   άρχισαν να φαίνονται αμυδρά στο φως , που ερχόταν από την Ανατολή, τα κτίρια της πόλη .

Οι Τούρκοι φρουροί στο Κάστρο ,λίγο πριν το πρώτο εζάνι( προσευχή με το πρώτο φως ) ζαλισμένοι από το  ραμαζάνι, μόλις αντίκρισαν  στο βάθος τις φιγούρες  των ελληνικών πλοίων ειδοποίησαν το ταγματάρχη Γκανί και το ΒαλήΕκρέμ και ο μεν πρώτος διέταξε να αρχίσει  η  μεταφορά των υλικών και πυρομαχικών στον  Κλαπάδο ο δε δεύτερος κάλεσε αμέσως στο σπίτι του τις αρχές ,  τους προξένους των ξένων κρατών και τον ταγματάρχη Γκανί για να συσκεφθούν. Αμέσως διαπιστώθηκε ότι  σχεδόν όλοι  οι επικεφαλής  των  οθωμανικών  αρχών  και οι πρόκριτοι μουσουλμάνοι συμφωνούσαν για την αναίμακτη παράδοση της πόλης,εξαίρεση αποτελούσε ο διοικητής Γκανί και 2-3 αξιωματικοί.

Κατά τον λοχαγό Χακί ο Διοικητής της Αστυνομίας, ο φύλακας της πυριτιδαποθήκης του Κάστρου και οι κτηνίατροι της Δημαρχίας ήταν σύμφωνοι για την αναίμακτη παράδοση της πόλης, γεγονός που επηρέασε το ηθικό των στρατιωτών.Τα γεγονότα είναι γνωστά και δεν θα τα επαναλάβω, η απόβαση μετά από τις γνωστές διαβουλεύσεις επί του θωρηκτού «Αβέρωφ» ξεκίνησε στις 12.30 σε τρία σημεία του λιμανιού και ολοκληρώθηκε με την παράδοση της πόλης στο κυβερνείο,  σημερινή Γ. Γ. Αιγαίου από τον μουτασαρίφηΕράμ στον υποπλοίαρχο Μελά ,πρώτο πολιτικό διοικητή ενώ ο διοικητής του τάγματος ταγματάρχης Μανουσάκης ορίστηκε αρχηγός των αποβατικών δυνάμεων. Ο Ταγματάρχης Γκανί παρακολούθησε την απόβαση από τα υψώματα της Ουτζάς και το απόγευμα αναχώρησε για τον Κλαπάδο μέσω Πηγής -Κώμης-Αγίας Παρασκευής. Κατά την κίνηση τη νύκτα μεγάλο μέρος των χριστιανών στρατιωτών περίπου 700 λιποτάκτησαν μαζί με αυτούς και οι δύο Αρμένηδες γραφιάδες του τάγματος μαζί με το βαλιτσάκι με τους κώδικες κρυπτογράφησης των τηλεγραφημάτων.

Φτάνοντας ο Οθωμανικός στρατός στην περιοχή του Κλαπάδου, ο Γκανί κήρυξε στρατιωτικό νόμο για το μισό νησί που ήλεγχε και ίδρυσε στρατοδικείο με επτά αξιωματικούς. Σε λίγες μέρες ένας ηλικιωμένος μουσουλμάνος έφερε στον Τούρκο διοικητή μια επιστολή του Ταγματάρχη Μανουσάκη υπογεγραμμένη και από τον ΒαλήΕκρέμ με την οποία έλεγε ότι θα έλθουν ενισχύσεις από τη Θεσσαλονίκη και προκειμένου να αποφευχθεί η αιματοχυσία ζητούσε  να παραδοθεί ο οθωμανικός στρατός, ο Γκανί αρνήθηκε. Προσπάθησε στέλνοντας μήνυμα μέσω Μολύβου στον διοικητή του κάστρου του Τσανάκαλε να στείλει ενισχύσεις το πολεμικό ναυτικό, αλλά ανταπόκριση δεν βρήκε. Ζήτησε επίσης να μεταφερθούν τα πυροβόλα και τα πυρομαχικά που ήταν στο κάστρο του Μπαμπάκαλε και προς τούτο έστειλε στην περιοχή Συκαμιάς τον λοχαγόΣιντκίεφέντη, ο οποίος  περίμενε  αδίκως  επί μέρες. Σύμφωνα με την αναφορά  του λοχαγού Σιντκί , διοικητή του τάγματος εφέδρων Μολύβου,  ο Γκανί σχεδίασε αντεπίθεση προς Μυστεγνά, με το τάγμα αυτό μαζί με 200 στρατιώτες του τακτικού στρατού από τον Κλαπάδο. Για τούτο είχε μεταβεί στην Κάπη-Μυστεγνά και έκανε σχετικές αναγνωρίσεις και περίμενε και το πυροβολικό από το Μπεχράμ(Άσσο). Οι μέρες πέρασαν,το πυροβολικό δεν ήλθε, η προέλαση του ΕΣ άρχισε και τελικά ο Σιντκί γύρισε στον Κλαπάδο.

Η  περίοδος  αυτή του ενός μηνός περίπου, μέχρι την πλήρη απελευθέρωση του Νησιού, ονομάστηκε Φόβια από την τρομοκρατία και το φόβο που επικρατούσε στον πληθυσμό εξαιτίας της δράσης  άτακτων ομάδων και από τα δύο στρατόπεδα. Οι τουρκικές πηγές αναφέρουν τα παρακάτω θλιβερά γεγονότα, παραλείποντας δε τις βιαιοπραγίες των βασιμποζούκων μουσουλμάνων σε Μεσότοπο, Κάπη, Μανταμάδο και φυσικά το κάψιμο της Πέτρας λίγο πριν τη μάχη του Κλαπάδου:

•    -Οι ομάδες των ντόπιων άτακτων  ενώθηκαν  με τους 200 περίπου Κρητικούς , Σαμιώτες και Κασιώτες και από απέναντι με την ομάδα του Νίκου Πετρέλλη και την πρώτη μέρα επιτέθηκαν στη Μυτιλήνη σε σπίτια προκρίτων μουσουλμάνων, εξευτέλιζαν τις γυναίκες και άρπαζαν λίρες και πολύτιμα αντικείμενα,
•  -Κατέστρεψαν τα παράθυρα και τις πινακίδες στα τζαμιά και σε όλα απαγορεύτηκε η προσευχή, πλην των Γενί τζαμί και Τσιναρλί τζαμί(8^ο Δημοτικό- Επάνω Σκάλα).
• -Συνελήφθη χριστιανός με επιστολή του δημάρχου Παναγιώτη Βασιλείου με την οποία ζητούσε από τα χωριά να του γνωστοποιήσουνε ονόματα νέων για να μοιραστούν όπλα και σφαίρες.
• -Στην Αγιάσο εξοντώθηκε μια οικογένεια ενός μουσουλμάνου ξυλουργού, ομοίως ο ιερομόναχος Ευγένιος Παπανάκης σκότωσε δύο μουσουλμάνους αιχμάλωτους  καθώς  τους μετέφερε στη Μυτιλήνη . Φυλακίστηκε αλλά απελευθερώθηκε από τον Μανουσάκη και βράδυ πήγε στην Κώμη και σκότωσε τον Χασάν μπέη και πήρε 2000 λίρες.
• -Ομάδες  άτακτων από Πολυχνίτο, Πλωμάρι και Αγιάσο πέρασαν με καΐκι στο Μεσότοπο και επιτέθηκαν στους μουσουλμάνους και ξεσήκωσαν τους ντόπιους. Έφτασε τακτικός στρατός από τα Παράκοιλα και εγκατέλειψαν το χωριό, ο παπάς και ο κοινοτάρχης οδηγήθηκαν στον Κλαπάδο.
•  -Καταστράφηκαν ολοσχερώς τα χωριά Φίλια, Υψηλομέτωπο, Δάφια , Αρίσβη, Σκαλοχώρι και μερικώς τα χωριά Μόλυβος, Κώμη, Σίγρι και Παράκοιλα.
•   -Οι 103 αιχμάλωτοι, επικεφαλής  αρχών, υπάλληλοι και προύχοντες οδηγήθηκαν μέσω Λήμνου στον Πειραιά και έμειναν πέντε μέρες σε ξενοδοχεία. Πενήντα απ’ αυτούς οδηγήθηκαν στην Ιθάκη και οι άλλοι στις 23 Νοεμβρίου αφέθηκαν ελεύθεροι και με ρωσικό πλοίο γύρισαν στη Σμύρνη,  πλην των τριών λιμεναρχών και του υπεύθυνου της πυριτιδαποθήκης στο Κάστρο. Νωρίτερα ο ΒαλήςΕκρέμ είχε συναντηθεί στην Αθήνα με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.   
•  -Σε ελαιοτριβείο της Καλλονής , αγγλικής ιδιοκτησίας,  συγκεντρώθηκαν 300 περίπου μουσουλμάνοι και ζήτησαν βοήθεια από τον διευθυντή , ΜοσγιόΠάπ (MösyöPap), πράγματι αυτός ανταποκρίθηκε .Όταν όμως οι καταφεύγοντες  έφθασαν στους 700  ζήτησε οικονομική βοήθεια από την Κωνσταντινούπολη. Ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση κατόπιν ενεργειών της Βρετανικής Πρεσβείας στάλθηκαν από το Οθωμανικό Υπουργείο Εσωτερικών στο Διευθυντή του ελαιοτριβείου 200 αγγλικές λίρες , για κάλυψη των εξόδων.

   Τα βίαια γεγονότα δημιούργησαν ανησυχία στον πληθυσμό και δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο έδωσαν διάσταση στο θέμα σε Αθήνα και Λήμνο. Προύχοντες ζήτησαν από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο  να επέμβει,  κάτι που έμεινε στα χαρτιά διότι ήταν φανερή η εμπλοκή του στρατού με την ενίσχυση των αντάρτικων ομάδων.

Από 29 Νοε -1 Δεκ 1912 έφτασαν ενισχύσεις στη Μυτιλήνη από Θεσσαλονίκη,  η Λεσβιακή φάλαγγα από Πειραιά και ο νέος διοικητής Ανχης Συρμακέζης με το επιτελείο του. Προτού ξεκινήσει η προέλαση του ΕΣ στάλθηκε επιτροπή στις 1 Δεκ 1912 στην Καλλονή  αποτελούμενη  από τον Μουφτή Μυτιλήνης, μουσουλμάνους και χριστιανούς πρόκριτους και τον πρώην δήμαρχο Καβέτσο, ο οποίος φιλοξενούσε την οικογένεια του Γκανί στο σπίτι του. Μετέβηκε προσωπικά στην Καλλονή ο Γκανί και απάντησε αρνητικά στην πρόταση για παράδοση.

Τα γεγονότα,  από 1 Δεκ 1912 από την έναρξη της προέλασης  του ΕΣ για Κλαπάδο σε δυο φάλαγγες μέσω Μόριας-Λάμπου Μύλων-Μέσα-Καλλονή και Θερμή-Πηγή-Κώμη-Αγία Παρασκευή-Αρίσβη-Πετσοφάς μέχρι την παράδοση του Οθωμανικού στρατού στις 8 Δεκ 1912 είναι γνωστά. Επισημαίνεται η λιποταξία την νύκτα 6/7 Δεκ 1912 πολλών μουσουλμάνων και η άρνηση επτά τούρκων αξιωματικών να πολεμήσουν. Ο Λοχαγός Sıkdı τη νύκτα 7/8 Δεκ 1912 μαζί με μερικούς άλλους έφυγε από τον Κλαπάδο πήγε στη Συκαμιά, μετά στο ακρωτήριο Κόρακα και τη νύκτα 9/10 Δεκεμβρίου  πέρασε απέναντι.

    Ο  Διοικητής των τουρκικών στρατευμάτων , ταγματάρχης Γκανί , επέστρεψε στην οικογένεια του στη Μυτιλήνη καθώς και οι άλλοι Οθωμανοί αξιωματικοί. Στην αναφορά που  υπέβαλε στις 5 Ιαν 1913  στο Επιτελείο , περιέλαβε λεπτομερές σχέδιο ανακατάληψης της Λέσβου με αποβατική ενέργεια στις ακτές Ν. Κυδωνιών – Μυστεγνών – Πεδή  και ταυτόχρονη ενέργεια του οθωμανικού στόλου σε Πέτρα και Μυτιλήνη . Το σχέδιο, που μάλλον συντάχθηκε για να μειώσει τις τυχόν επιπτώσεις που θα είχε ο ταγματάρχης  λόγω της ηττοπάθειας που έδειξαν τα υπό την διοίκηση του στρατεύματα, ουδέποτε εφαρμόστηκε. Διότι το οθωμανικό ναυτικό ουδέποτε επανάκτησε την κυριαρχία στο Αιγαίο και  τις δύο φορές που επιχείρησε έξοδο από τα Στενά , στις ναυμαχίες που ακολούθησαν νικήθηκε κατά κράτος από το ελληνικό ναυτικό ( Ναυμαχία της Έλλης-3 Δεκ 1912 και Ναυμαχία της Λήμνου-5 Ιαν 1913)  .

Ότι δεν μπορούσε να επιτύχει στρατιωτικά η Τουρκία το επιχείρησε διπλωματικά και πάντα αρνιόταν να αναγνωρίσει ντε γιούρε την Ελληνική κατοχή  των Νησιών του Β.Α. Αιγαίου, πολλές δε φορές η Λέσβος κυρίως έγινε αντικείμενο συνδιαλλαγής στις διπλωματικές διεργασίες.Κατά τη σύναψη της Συνθήκης του Λονδίνου (30 Μαΐου 1913), με την οποία τερματίστηκε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, η Οθωμανική αυτοκρατορία αρνήθηκε να συζητήσει το θέμα των νησιών και τελικά με τη σύμφωνη γνώμη των συμβαλλόμενων μερών (Βαλκανικά κράτη – Οθωμανική  Αυτοκρατορία), με το άρθρο 5, ανατέθηκε στις Μεγάλες Δυνάμεις να αποφασίσουν για το καθεστώς των νησιών, πλην της Κρήτης και του Αγίου Όρους.Στις 14 Νοε 1913 υπογράφτηκε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας η Συνθήκη των Αθηνών , τερματίστηκε  η πολεμική περίοδος ,αλλά δεν επιλύθηκε το θέμα των Νησιών και του Αγίου Όρους .Το  1914 ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα Γκαλίπ Κεμαλί , ερωτηθείς  ανεπίσημα  « Ποια νησιά θα έδινε η Οθωμανική Αυτοκρατορία , αν δινόταν πίσω η Λέσβος  και η Χίος;» , απάντησε «Τα  Ψαρά, Λεβίθα , Αστυπάλαια , Κάρπαθο και Κάσο» και το θέμα έκλεισε .

Δυστυχώς η Χώρα μας οδηγήθηκε μέσα από τον εθνικό διχασμό ( πολιτικό , κοινωνικό και εδαφικό) στη Μικρασιατική περιπέτεια και την εθνική καταστροφή και από νικήτρια τον Οκτώβριο του 1918 βρέθηκε στη Λωζάνη τον Ιούλιο του 1923 στο «εδώλιο» του ηττημένου.  Συζητήθηκε το θέμα των νησιών του Β.Α. Αιγαίου και ο Ισμέτ Πασάς επέμεινε στις ίδιες θέσεις των Νεότουρκων του 1914 , ευτυχώς οι Μεγάλες Δυνάμεις επέμειναν στην απόφαση τους του Φεβ 1914 και δια στόματος του πρόεδρου και υπουργού εξωτερικών  της Αγγλίας λόρδου Κώρζον ,  αναγνώρισαν << την ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου πλην  Ίμβρου και Τενέδου>> , που de facto είχε επιβληθεί δια των ελληνικών όπλων το 1912 . Το χρήσιμο δίδαγμα που βγαίνει από την παραπάνω  διπλωματική διαπραγμάτευση (φανερή και μυστική ) είναι ότι όταν διαπραγματεύεσαι θα πρέπει να είσαι ισχυρός στρατιωτικά και οικονομικά . Σε αντίθετη περίπτωση εφόσον οι συνθήκες σε οδηγούν σε αναγκαστική διαπραγμάτευση , προσπαθείς να εξασφαλίσεις από άλλους ισχυρότερους την υποστήριξη. Διαφορετικά θα οδηγηθείς σε λάθη και θα αναγκαστείς  να δεχθείς  λύσεις που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της Πατρίδας και του Έθνους.

Σήμερα που γιορτάσαμε 112 χρόνια ελευθερίας ας αναλογιστούμε αυτούς που θυσιάστηκαν για να ζούμε σήμερα ελεύθεροι και ας παραδειγματιστούμε όλοι, ιθύνοντες και λαός,  ότι μόνο αν είμαστε ενωμένοι και δυνατοί σε όλους τους τομείς  μπορούμε να διατηρούσε τα κεκτημένα και να αποθαρρύνουμε τον όποιον θα θελήσει να επιβουλευτεί την ανεξαρτησία μας , την εδαφική μας ακεραιότητα  και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.

Μυτιλήνη 9 Νοεμβρίου 2024

                                                                       Στρατής  Χαραλάμπους Αντγος(ΠΒ) ε.α.

                                                                          Μέλος της Ε.Λ.Μ.

Πηγές

• İdris Bostan, Midilli’ni İşgal Günlüğü-1912(Ημερολόγιο Κατάληψης της Μυτιλήνης).Εκδόσεις Küre , Κωνσταντινούπολη.
• Στρατή Χαραλάμπους , Η Απελευθέρωση της Λέσβου 8 Νοε-8 Δεκ 1912, Λεσβιακά τόμος ΚΔ’ , Μυτιλήνη 2024.
• OzanTuna, Οι Επιθέσεις του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού στα Στενά του Τσανάκαλε κατά τον Βαλκανικό Πόλεμο ,Περιοδικό ΟΤΑΜ Άνοιξη 2017 σελ.257-282.
• Hamit Sezer Feyzioğlu, ΟιΒαλκανικοί Πόλεμοι στο φως των Αναμνήσεων, περιοδικό DTCF , Δεκ  2016.