Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Αποτελεί πάγιο αίτημα του πολιτισμένου κόσμου προς την Τουρκία, η αναστήλωση και συντήρηση κατά τις υποδείξεις της UNESCO των μνημείων του ελληνικού, αρμενικού και ασσυριακού πολιτισμού, επιδεικνύοντας, εκ μέρους της, τον απαιτούμενο σεβασμό όπως και η άρση της υφιστάμενης χρήσης όσων έχουν ήδη καταπατηθεί, όπως η Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης, η Αγία Σοφία Τραπεζούντας και προσφάτως η ιστορική Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη.

Η απαγόρευση τέλεσης της λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά εδράζεται στην αναθεώρηση της ιστορικής πραγματικότητας από το τουρκο-ισλαμιστικό κατεστημένο της Άγκυρας. Παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα, βάσει των ιστορικών πηγών (βλ και μελέτες του Ισμαΐλ Χακί Ουζουντσαρσίλι – İsmail Hakkı Uzunçarşılı (1888-1977) που υποστηρίζουν ότι η Άλωση της Τραπεζούντας έγινε στις 26 Οκτωβρίου 1461 ο Νομάρχης Τραπεζούντας(AKP-MHP-IYI ) άλλαξε μόνος του την ημερομηνία εορτασμού της αλώσεως της Τραπεζούντας και την έβαλε 15 Αυγούστου το 2022 . Η πρώτη εορτή της αλώσεως έγινε το 1961 με την συμπλήρωση 500 χρόνων στις 26 Οκτωβρίου. Εθνικιστικοί κύκλοι και ιστορικοί στρατευμένοι επέμειναν στην αλλαγή της ημερομηνίας για να σταματήσουν ή να μεταθέσουν την εκδήλωση στις 23 Αυγούστου και οι επισκέπτες εκδρομείς να είναι στις 26 Αυγούστου στην Τουρκία που είναι η ημέρα έναρξης της επίθεσης στο Αφιόν Καρχισάρ με το νέο ημερολόγιο.

Προσπερνώντας την τρέχουσα επικαιρότητα που ανακάλυψε “ξαφνικά” τους λόγους απαγόρευσης τέλεσης της Θείας Λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά, αναπαράγοντας την τουρκικη προπαγάνδα των εθνικιστών ισλαμιστών του παραερντογανικού καθεστώτος, οφείλουμε να επισημάνουμε τα ακόλουθα:

• 1. Το παραερντογανικό καθεστώς (σκληροπυρηνικοί εθνικιστές, Γκρίζοι Λύκοι, ισλαμιστές) δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις του για την πνευματικού χαρακτήρα εθνοκάθαρση με πλήρη εκρίζωση του πολιτισμικού πλούτου του Ποντιακού Ελληνισμού
• 2. Το 2017, στο πλαίσια του εορτασμού των εκδηλώσεων για την 556η Επέτειο από την Άλωση της Τραπεζούντας, ο Μητροπολιτικός Δήμος Τραπεζούντας (δήμαρχος Orhan Fevzi Gümrükçüoğlu) διοργάνωσε πάνελ με τίτλο «Η κατάκτηση της Τραπεζούντας και το ζήτημα της ιστορίας της κατάκτησης» όπου υπήρχει ειδική θεματική υποενότητα με τίτλο: «Η ημερομηνία κατάκτησης της Τραπεζούντας είναι «15 Αυγούστου» ή 26 Οκτωβρίου;» με τη συμμετοχή των καθηγητών κκ Kenan İnan, Feridun Emecen και Hanefi Bostan. Σε εκείνο το συνέδριο παρουσιάσθηκαν οι πηγές και για τις δύο πιθανές ημερομηνίες παράδοσης της Τραπεζούντας στοους Οθωμανούς.Ανάμεσα στις πηγές που παρετέθησαν παρουσιάσθηκε και ο Επαρχιακός Κανονισμός της Τραπεζούντας αριθ. 20, του 1902 όπου στις σελ. 92-94 με τίτλο “Trabzon’un Komnenos Ailesi Zamanındaki İdaresi” – «Η Διοίκηση της Τραπεζούντας κατά την εποχή της οικογένειας των Κομνηνών» αναφέρεται ότι τι «Ο τελευταίος αυτοκράτορας Δαυίδ Κομνηνός αναγκάστηκε να παραδώσει την Τραπεζούντα στις 15 Αυγούστου, καθώς αντιλήφθηκε ότι δεν μπορούσε να αντισταθεί.”
• 3.Το 2022, στο πλαίσια του εορτασμού των εκδηλώσεων για την 563η Επέτειο από την Άλωση της Τραπεζούντας, διοργανώθηκε μία παρόμοια εκδήλωση όπου ουσιαστικά προαναγγέλθηκε η φετεινή εξέλιξη:Ο καθηγητής από το Πανεπιστήμιο Erzincan Binali Yıldırım συμμετείχε στο πάνελ με τίτλο “Η κατάκτηση της Τραπεζούντας και το ιστορικό της υπόβαθρο”, που διοργάνωσε ο Nurettin Çakıcı και συμμετείχαν οι καθ. Δρ. Kenan İnan και ο Δρ. Hanefi Bostan. Κατακλείδα της συνάντησης αυτής ήταν ότι η κατάκτηση της Τραπεζούντας σημειώθηκε στις 15 Αυγούστου 1461, συμπέρασμα που έγινε αποδεκτό κι από την Τουρκική Ιστορική Εταιρεία.
• 4.Την 1/7/2022 ο τότε Νομάρχης Τραπεζούντας İsmail Ustaoğlu ανακοίνωσε με βάση τα συμπεράσματα του προαναφερθέντος συνεδρίου ότι η κατάκτηση της πόλης από τον Fatih Sultan Mehmet, η οποία εορταζόταν παλαιότερα στις 26 Οκτωβρίου και προκάλεσε διαμάχες, επισημοποιήθηκε στις 15 Αυγούστου . Ο κυβερνήτης Ustaoğlu είπε, “Ελπίζουμε ότι θα γιορτάσουμε την κατάκτηση της Τραπεζούντας στις 15 Αυγούστου, συμπεριλαμβανομένου του τρέχοντος έτους .” Η Κυβέρνηση της Τραπεζούντας ρώτησε επίσης την Τουρκική Ιστορική Εταιρεία για το θέμα αυτό σύμφωνα με το δελτίο τύπου του νομάρχη.Στο δελτίο τύπου του, ο Κυβερνήτης İsmail Ustaoğlu ανακοίνωσε ότι η ημερομηνία κατάκτησης της πόλης άλλαξε στις 15 Αυγούστου μετά τις έρευνες που διεξήγαγε η Τουρκική Ιστορική Εταιρεία. “Η ημερομηνία της κατάκτησης της Τραπεζούντας ήταν στην ημερήσια διάταξη ως θέμα δημόσιας συζήτησης για λίγο. Αυτό το θέμα έληξε όταν ο κυβερνήτης μας υπέβαλε γραπτή ερώτηση στην Προεδρία της Τουρκικής Ιστορικής Εταιρείας τον Φεβρουάριο. Σε συμπόσιο ιστορίας που διοργάνωσε ο δήμος συζητήθηκε η ημερομηνία να είναι 15 Αυγούστου και όχι 26 Οκτωβρίου. Μας πληροφόρησαν, στην επιστολή τους της 10ης Ιουνίου 2022, ότι η Τουρκική Ιστορική Εταιρεία απάντησε στην άποψη ότι η 15η Αυγούστου 1461 ήταν η ημερομηνία κατάκτησης της Τραπεζούντας. «Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένου του τρέχοντος έτους, θα γιορτάσουμε την κατάκτηση της Τραπεζούντας στις 15 Αυγούστου».
• 4.Το 2023 οι εκπρόσωποι των εθνικιστικών κομμάτων İYİ Parti και Yeniden Refah Partisi κκ Kürşad Zorlu και Doğan Bekin αντιστοίχως, απαίτησαν στο μέλλον την ακύρωση των θρησκευτικών εκδηλώσεων στην Παναγία Σουμελά στις 15 Αυγούστου καθώς συμπίπτει με την κατάκτηση της Τραπεζούντας, ισχυριζόμεοι ότι η εν λόγω τελετή παραβίαζε τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης. Συνήγορος -αν όχι εμπνευστής- και ο απόστρατος ναύαρχος, θεωρητικός της “Γαλάζιας Πατρίδας-Mavi Vatan” Τζιχάτ Γιαϊτζί.
• 5. Το 2024 ο νέος ΝομάρχηςΤραπεζούντας Aziz Yıldırım, εφήρμοσε την ειλημμένη απόφαση του προκατόχου του και υλοποίησε και το πρόγραμμα των εορταστικών εκδηλώσεων με νεο-οθωμανικό και ισλαμιστικό χαρακτήρα. Το παραερντογανικό καθεστώς δημιούργησε και το απαραίτητο προπαγανδιστικό πλαίσιο στοχοποιώντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο χαρακτηρίζοντας τον “Μαύρο Ιερέα” αποδίδοντάς του κατηγορίες για σχεδιασμό συνταγματικής εκτροπής και απαγόρευσε στην ουσία την συμμετοχή του στην Θεία Λειτουργία. Χαρακτηριστικό είναι και το σημερινό πρωτοσέλιδο του καθεστωτικού εντύπου Aydinlik.

Τα ερωτήματα ωστόσο παραμένουν: Πώς φθάσαμε μέχρι την σημερινή απαγόρευση; Έγιναν όλα ξαφνικά; Υπήρχε χρόνος και δυνατότητας αντίδρασης από τους ενδιαφερομένους; ή μήπως “πιάσθηκαν αδιάβαστοι και στον ύπνο” οι αρμόδιοι; Πώς θ’αντιδράσει η Ελλάδα στη νέα διαμορφούμενη πραγματικότητα; Πως θα επηρεάσει τις ελληνοτουρκικές σχέσης η κίνηση της Άγκυρας; Πώς θ’αντιδράσουν Πατριαρχείο και Εκκλησία της Ελλάδας;Πώς θ’αντιδράσει ο Ποντιακός Ελληνισμός; Το ΥΠΕΞ έχει άρει μονομερώς την ερυθρά απαγόρευση εισόδου στην χώρα για Τούρκους πολίτες;

Υπόθεση Hasan Küçük: Έχει γίνει διμερής άρση των ερυθρών δελτίων;

Το τουρκικό παρακράτος της Θράκης εκβιάζει την Αθήνα με την Παναγία Σουμελά