Γράφει ο Νίκος Αρβανίτης

Την Μεγάλη Παρασκευή (των Ορθοδόξων Χριστιανών) της  9^ης Απριλίου 1999 τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδιδαν την είδηση για τις νέες συγκρούσεις ανάμεσα σε πολεμιστές του « Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου»  και Σέρβους στρατιώτες που ξέσπασαν  στα σύνορα Αλβανίας-Κοσσυφοπεδίου.

Στις συγκρούσεις που σημειώθηκαν στα σύνορα Αλβανίας – Κοσσυφοπεδίου, μεταξύ Σέρβων και μαχητών του Απελευθερωτικού Στρατού, αναφέρονταν με πρωτοσέλιδα δημοσιεύματα όλες οι αλβανικές εφημερίδες.

Ο πρωτοσέλιδος τίτλος της εφημερίδας “Κόχα Γιόνε” ήταν: “Ο σερβικός στρατός επιτίθεται κατά της Αλβανίας – Σκοτώνονται τέσσερις στρατιώτες του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου”. “Τέσσερις ώρες πόλεμος στην Τροπόγια μεταξύ Απελευθερωτικού Στρατού και Σέρβων” ήταν ο τίτλος της εφημερίδας “Σέκουλι” που επεσήμανε ότι οι άνδρες του Απελευθερωτικού Στρατού απομάκρυναν τους Σέρβους από τα σύνορα. Η εφημερίδα “Ζέρι Πόπουλι” ανέφερε ότι ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου σκότωσε σαράντα Σέρβους στο χθεσινό επεισόδιο, ενώ σκοτώθηκαν και τέσσερις Κοσοβάροι μαχητές. “Πόλεμος στα αλβανο-γιουγκοσλαβικά σύνορα” ήταν και  ο πρωτοσέλιδος τίτλος της εφημερίδας “Ριλίντια Ντεμοκρατίκε”.

Σύμφωνα με τις τότε ανακοινώσεις του ΟΑΣΕ « οι συγκρούσεις επαναλαμβάνονται από σήμερα το πρωί, ενώ επικαλούμενος δηλώσεις παρατηρητών του οργανισμού στα σύνορα ανέφερε ότι ο σερβικός στρατός εκτόξευσε οβίδες στην περιοχή Καμένιτσα, βορειοανατολικά της Αλβανίας, χωρίς ωστόσο να γίνουν μέχρι στιγμής γνωστές πληροφορίες για απώλειες. «

Στις 10 Απριλίου μαθαίναμε ότι «Οι συγκρούσεις ανάμεσα σε Σέρβους και στρατιώτες του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου στα σύνορα Αλβανίας-Κοσσυφοπεδίου σταμάτησαν τα μεσάνυχτα, ενώ έχασαν τη ζωή τους τέσσερα μέλη του ΑΣΚ, όπως ανακοίνωσε ο ΟΑΣΕ.”Οι συγκρούσεις δεν συνεχίζονται προς στιγμή” δήλωσε ο Πιέρ Γκονγκρίπ του ΟΑΣΕ, μία μέρα μετά από τις χθεσινές συγκρούσεις κοντά στο χωρίο Τροπόγια στη βορειοανατολική Αλβανία και πρόσθεσε ότι κατά τη διάρκεια των συγκορύσεων έχασαν τη ζωή τους τέσσερις πολεμιστές του ΑΣΚ, ενώ δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες για τραυματίες.Το αλβανικό υπουργείο Εσωτερικών κατηγόρησε τις γιουγκοσλαβικές δυνάμεις ότι άνοιξαν πυρ από μία από τις συνοριακές θέσεις τους, στην αλβανική πλευρά.»

Τι ακριβώς είχε συμβεί;

Στις 03/04/1999 οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις άρχισαν να βομβαρδίζουν στόχους στο Βελιγράδι και  πλέον το λεξιλόγιό μας εμπλουτίσθηκε από τον χαρακτηρισμό των «παράπλευρων απωλειών» .. Ωστόσο το μεγάλο ερώτημα που μας απασχολούσε σε εκείνη την φάση αφορούσε την πιθανή ημερομηνία μιας ενδεχόμενης χερσαίας επιχείρησης  στο Κοσσυφοπέδιο.

Είχαν ήδη σημειωθεί κατά τη διάρκεια του 1998 176 ένοπλα επεισόδια στα (τότε) αλβανο-γιουγκοσλαβικά σύνορα και όλα έδειχναν ότι είχαν καταρτισθεί επιχειρησιακά σχέδια από την πλευρά των Αλβανών και των «συμμάχων» τους για την επόμενη φάση των πολεμικών επιχειρήσεων.

Οι πληροφορίες από το μέτωπο του Κοσσυφοπεδίου και ειδικά από την περιοχή Košare ανέφεραν ότι με το δυναμικό στα αλβανικά σύνορα, η αντιστοιχία ήταν ένα προς 15 υπέρ των Αλβανών, ενώ σε σχέση με την τεχνική υποστήριξη και τον εξοπλισμό ήταν ένα προς 600, αν ληφθεί υπόψιν η αεροπορία του ΝΑΤΟ.

Η οργανωμένη και «ηρωϊκή» αντίσταση των Σέρβων έδωσε τον απαραίτητο χρόνο για αντεπίθεση με τον Γιουγκοσλαβικό στρατό να ενισχύεται και να καταφέρνει να σταθεροποιήσει το μέτωπο των συγκρούσεων μέχρι τις 19 Απριλίου 1999. Παρ’όλα αυτά οι υπερασπιστές των συνόρων της τότεΟΔΓ  αντιστάθηκαν μετρώντας 108 νεκρούς και περίπου 200 τραυματίες με τους Αλβανούς του UCK  να μετρούν 200 νεκρούςς.

Οι Αλβανοί κατάφεραν να καταλάβουν το φυλάκιο και να ελέγξουν μία έκταση 4 τ.χλμ σε μήκος και 200-1000 μέτρα σε βάθος κατά περίσταση. Εκτιμάται ότι στην κορύφωση των πολεμικών επιχειρήσεων περίπου 1200 Σέρβοι συγκρούσθηκαν με 5-6000 Αλβανούς του UCK.

Η επιχείρηση των Αλβανών αποτέλεσε στρατηγικό αιφνιδιασμό για τους Σέρβους οι οποίοι περίμεναν επίθεση από την κατεύθυνση της ΠΓΔΜ όπου βρίσκονταν συγκεντρωμένες ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις. Ήταν, πλέον, προφανές ότι ο αντίπαλος είχε «διαβάσει» καλά τον γιουγκοσλαβικό στρατό , χωρίς όμως να έχει υπολογίσει , όπως, φάνηκε αργότερα το φρόνημα των Σέρβων στρατιωτών, την αποφαστικότητα των αξιωματικών και την εμπειρία που διέθεταν από τον πόλεμο στη Βοσνία και την Κροατία.

Ο συνταγματάρχης Λιουμπίνκο Ντζούρκοβιτς που ήταν επικεφαλής στη συνοριακή θέση Košare δήλωνε τότε « ότι χάρη στο κουράγιο εκείνων που πήραν μέρος στην «κόλαση του Košare», κατέστη δυνατό να σταματήσει στο έδαφος η νατοϊκή παρέμβαση.

Σημείωσε ότι μέλη του UCK πολέμησαν κατά των Σέρβων στο Košare, αλλά πολέμησαν υπό την αυστηρή διοίκηση του ΝΑΤΟ. Υπήρξε μία οργανωμένη επίθεση του ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ήταν μία τρομοκρατική επίθεση καθώς η Συμμαχία αγνόησε το διεθνές δίκαιο και προχώρησε σε ένα πραγματικό έγκλημα» δήλωσε ο συνταγματάρχης. Πιστεύει ότι, αν δεν είχε γίνει η μάχη και η άμυνα στο Košare, σήμερα το Κόσοβο θα είχε μεγαλύτερα σύνορα και οι υπάλληλοι του ΝΑΤΟ θα ‘’έπιναν καφέ στο Βελιγράδι»».

Να σημειώσουμε ότι επικεφαλής των Αλβανών του UCK  ήταν ο Komandant Xhemajl Fetahaj του σχηματισμού Brigadës 138 “Agim Ramadani”  με ζώνη ευθύνης την περιοχή του Μετοχίου.

Σήμερα, οι «Ήρωες από το Košare» βρίσκονται στα χείλη όλων των Σέρβων ενώ δρόμοι, πλατείες, μνημεία, βιβλία και ταινίες παίρνουν το όνομά τους από το περιστατικό αυτό.

Ανεξάρτητα από την μυθοποίηση της μάχης στο Košare και την ενδεχόμενη ευκαιριακή εκμετάλλευσή της από καιροσκόπους πολιτικούς, αυτή αποτελεί μέρος της συλλογικής μνήμης και παράδοσης και ένα σημαντικό κεφάλαιο της σερβικής στρατιωτικής ιστορίας χρήσιμο και διδακτικό για όλους μας!

Υ.Γ.: Η Μάχη του Košare διήρκησε 67 ημέρες (9/4-14/6/1999 με συγκρούσεις που σημειώνονταν καθ’όλη τη διάρκεια του 24ωρου).

*Ο Νίκος Αρβανίτης ήταν διαπιστευμένος διπλωματικός συντάκτης του Eurobalkans and East European Quarterly και κάλυψε τα γεγονότα της περιόδου 1994-2001 στο πεδίο των εξελίξεων συνδυάζοντας την πρωτογενή πληροφόρηση με την συνθετική ανάλυση.