Για έναν πολυβραβευμένο φωτορεπόρτερ όπως ο Γιάννης Μπεχράκης ο προορισμός και η μοναδική ικανότητά του αποτυπώνονται απόλυτα όταν ένα καρέ καταφέρνει να εκφράσει με τρόπο μοναδικό, όσα για ώρες κάποιος πρέπει να περιγράφει.

{loadposition likebox}  {loadposition tweet}

Κάτι τέτοιο συνέβη με την πολυσυζητημένη φωτογραφία των μεταναστών στην Εγνατία Οδό, που αποτέλεσε το θέμα συζήτησης των ημερών στη Θράκη και, παράλληλα, αποτελεί μια ακόμη αφορμή για να ανοίξει η συζήτηση για το θέμα των μεταναστών.

Για ένα τόσο σοβαρό θέμα έπρεπε να συζητήσουμε με τον ίδιο τον διάσημο φωτογράφο, ώστε να δούμε με αφορμή αυτή τη φωτογραφία, την άποψη ενός Έλληνα που γνωρίζει αυτόν τον πλανήτη καλύτερα από εμάς και μπορεί να κρίνει με μεγαλύτερη εμπειρία πώς αντιδρά η κοινωνία και πώς νιώθει ο μετανάστης.

Η φωτογραφία στην Εγνατία τραβήχτηκε στις 25 Δεκεμβρίου

Μιλώντας στο XanthiPress.gr αναφέρει ότι η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2011, όταν επέστρεφε στην Ξάνθη, όπου διατηρεί στενούς οικογενειακούς δεσμούς, μετά  από ένα διήμερο στον Έβρο, απογοητευμένος από την ανύπαρκτη συνεργασία της Αστυνομίας, όπως αναφέρει. O Γιάννης Μπεχράκης, Chief Photographer του Πρακτορείου Reuters, είχε επισκεφθεί νωρίτερα διάφορα σημεία της παρέβριας περιοχής όπως και το κέντρο φύλαξης που έχει δημιουργηθεί στο Φυλάκιο Έβρου (εικόνα 2) .

Γιάννη,  η  απορία όλων μας είναι τελικά, αν αναζητούσες τον «άνθρωπο» μέσα στον απέραντο δρόμο για την ευημερία ή αν αυτός σε συνάντησε τυχαία στην Εγνατία  Οδό,  που «μεταφέρει» τα όνειρά του για μια καλύτερη ζωή;

“Αποφάσισα να πάω στον Έβρο και να μείνω εκεί 2-3 μέρες προσπαθώντας να καταλάβω από κοντά τι γίνεται με τους μετανάστες. Δυστυχώς, αν και είχα πάρει τις ανάλογες άδειες από τα αρμόδια Υπουργεία Πληροφοριών και Προστασίας του Πολίτη, η Αστυνομική Διεύθυνση δεν με βοήθησε καθόλου! ΄Έβγαλα κάποιες φωτογραφίες , στις 23-24 Δεκεμβρίου και όταν πια, απογoητευμένος από τα αποτελέσματα του ρεπορτάζ, πήρα το δρόμο για την Ξάνθη –όπου με περίμεναν η γυναίκα και η κόρη μου- «έπεσα»  πάνω σε δύο ομάδες μεταναστών που περιφέρονταν στην Εγνατία Οδό.

Η πρώτη ομάδα ήταν 5 Πακιστανοί που μόλις είχαν περάσει τα σύνορα και έδειχναν τελείως χαμένοι και φοβισμένοι. Σταμάτησα  και τους μίλησα ενώ συνεννοήθηκα να τηλεφωνήσω στην Αστυνομία για να τους παραλάβει, όπως ζήτησαν. Κάθισα λίγο στην άκρη του δρόμου και τους είπα να μην φοβούνται τίποτε καθώς οι άνθρωποι στην περιοχή είναι καλοί και φιλόξενοι . Ο μόνος από τους πέντε που μιλούσε λίγα Αγγλικά, μετέφρασε στους και χαμογέλασαν με ανακούφιση.” (εικόνα 3)

Και οι δύο που φωτογραφήθηκαν και κάνουν το γύρο του κόσμου;

“Αρκετά πιο κάτω και κοντά στην Αλεξανδρούπολη είδα τους άλλους 2 που φωτογράφησα από την κορυφή ενός ανηφορικού τμήματος της Εγνατίας. Περίμενα να με πλησιάσουν και αφού βεβαιώθηκα ότι είναι μετανάστες από το Πακιστάν και πηγαίνουν στην Αλεξανδρούπολη, τους άφησα να συνεχίσουν το δρόμο τους, σκεπτόμενος τη συμβουλή που είχα πάρει από το Αστυνομικό Τμήμα, ότι διώκεται ποινικά η μεταφορά παράνομων μεταναστών.”

Αυτός ο άνθρωπος που αποτυπώνεται από το φακό τόσο μικρός δίπλα στο δρόμο, νιώθει από την πρώτη στιγμή πόσο «ασήμαντο» τον θεωρεί η χώρα που τον υποδέχεται, με πολλές αφορμές. Τι είναι αυτό που μας διαφεύγει συχνά για τους ανθρώπους που περνάνε το ποτάμι και την κάθε προσωπική ιστορία που κουβαλάνε μέχρι εδώ;

“Αυτό που μας διαφεύγει για τους μετανάστες που περνάνε το ποτάμι, ελπίζοντας σε ένα καλύτερο αύριο είναι οι προσωπικές ιστορίες που κουβαλάνε όσα τους ανάγκασαν να φύγουν από την πατρίδα τους, τι αφήσανε πίσω και τελικά. Πόσο σημαντικό ήταν γι’αυτούς ό,τι άφησαν πίσω και πόσο σημαντικοί ήταν οι ίδιοι, για όσους έμειναν πίσω. Σίγουρα όλοι κουβαλάνε μια προσωπική ιστορία με κοινό παρονομαστή:  Αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον, οι περισσότεροι όπως τους το έχουν υποσχεθεί κάποιοι ή όπως το έχουν δει στη δορυφορική τηλεόραση, όμως η τεράστια πλειοψηφία τους καταλήγει να γίνονται σύγχρονοι δούλοι.”

Μια σειρά από μύθους, επιβιώνουν στην περιοχή της Θράκης και διαστρεβλώνουν πάντα την πραγματική και καθαρή εικόνα. Ο μύθος της εγκληματικότητας – που όμως ποτέ δεν αυξήθηκε από τους μετανάστες  με βάση τα στοιχεία- κυριαρχεί και ενισχύει το έμφυτο ξενοφοβικό σύνδρομο του έλληνα, ακόμη και στη Θράκη που θα έπρεπε η ανεκτικότητα να είναι κατάκτηση. Τελικά πόσο αφιλόξενη είναι πια αυτή η χώρα;

“Κάποτε οι Έλληνες φημίζονταν για την φιλοξενία τους, όμως το γεγονός ότι ένας τεράστιος αριθμός μεταναστών έχουν εγκατασταθεί στη χώρα με τα αναπόφευκτα προβλήματα που δημιουργούνται (ανεργία, γκετοποίηση κλπ) στην άσχημη οικονομική συγκυρία, έχουν κάνει πολλούς Έλληνες επιφυλακτικούς αλλά και εχθρικούς απέναντι στους όποιους ξένους. Και δεν εννοώ μόνο τους μετανάστες ξένους αλλά και π.χ. ακόμη και  τους Γερμανούς ή όσους άλλους Ευρωπαίους μας κατηγορούν για τα δημοσιονομικά μας. Στην Ελλάδα ο  «ξένος» είναι συνυφασμένος με κάτι κακό ή έχθρικό ή, τέλως πάντων, όχι φιλικό.”

Πάντως, η Ξάνθη και η Θράκη παραμένουν ένας χώρος άγνωστος για την υπόλοιπη χώρα. Οι αντιλήψεις και ο τρόπος που το κοινό βιώνει αυτή τη διαφορετικότητά των ανθρώπων της, παραμένει ακόμη στη σφαίρα του εξωτικού, παρότι για τους ανθρώπους της είναι μια καθημερινότητα, συχνά με προβλήματα που δημιουργούν εξωγενείς παράγοντες. Με ποια εντύπωση φεύγεις πάντα από αυτή τη γη και πόσο καταφέρνει κάθε φορά να σου αλλάζει την άποψη που έχεις; Νιώθεις ότι οι άνθρωποί της ωριμάζουν ή στυλώνουν τα πόδια απέναντι στο ξένο;

“Εγώ βρίσκω τη Θράκη πολύ ελκυστική σαν μέρος αφού έχει πολυποίκιλες ομορφιές, ενδιαφέροντα (και νόστιμα) έθιμα και πολύ φιλόξενους ανθρώπους. Επίσης είναι μια περιοχή που έχει χτυπηθεί πολύ από την άσχημη συγκυρία της εποχής. Το γεγονός ότι π.χ. η Ξάνθη εδώ και πολλά χρόνια ζει με «ξένους» όπως θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τους –διαφορετικούς- μουσουλμάνους της Θράκης, έχει κάνει τους Θρακιώτες πιο διαλλακτικούς στην προσέγγιση με τους ξένους. Τουλάχιστον αυτό είναι που παίρνω από την όποια επαφή μου με τους ντόπιους. Φυσικά υπάρχουν και οι ακραίες φωνές αλλά νομίζω ότι με μια καλύτερη αντιμετώπιση του θέματος από τους αρμόδιους φορείς αλλά και τα τοπικά ΜΜΕ τα πράγματα θα καλυτερεύσουν στο μέλλον”

Ένας έμπειρος άνθρωπος των Μέσων, εντοπίζει με πολύ μεγάλη ευκολία την ευθύνη των ΜΜΕ της περιοχής στην ανατροφοδότηση των φοβικών συνδρόμων και των ακραίων αντιλήψεων που συχνά εκφράζουν.  Η συζήτηση με το γνωστό έλληνα φωτορεπόρτερ και τον τρόπο που «βλέπει» τη Θράκη είναι σίγουρα διδακτική. Με ένα του «βλέμμα», όπως ήταν η περιβόητη πια φωτογραφία, κατάφερε να μιλήσει σε εκατομμύρια αναγνωστών. Καθημερινότητα για τον ίδιο αλλά εντυπωσιακό για τους ανθρώπους της Θράκης, το γεγονός ότι μετουσίωσε τον πόνο, την προσπάθεια, την αγωνία και, τελικά, την ασημαντότητα κάθε ανθρώπου στην αγωνιώδη του προσπάθεια να επιζήσει και να διεκδικήσει καλύτερο μέλλον.

Όλοι ασήμαντοι, όλοι σημαντικοί τελικά

Οι μετανάστες της φωτογραφίας του Γιάννη Μπεχράκη δεν είναι οι μόνο οι «ξένοι», οι «διαφορετικοί». Ίσως είμαστε όλοι εμείς, τελικά, που βαδίζουμε σε ανεξερεύνητες περιοχές και αναζητούμε κάτι να μας συγκρατήσει, κάτι να ικανοποιήσει την ανασφάλειά μας και να μας απελευθερώσει από τους φόβους μας. Όπως λέει ο πρωταγωνιστής του ρεπορτάζ, «όλοι αφήνουν κάτι  σημαντικό πίσω τους και όλοι είναι  σημαντικοί για τους ανθρώπους ου αφήνουν πίσω τους».  

Γ. Σιδηρόπουλος
isidister@gmail.com

(φωτογραφίες: Γιάννης Μπεχράκης για το Reuters)