Τα αρμόδια υπουργεία της Ελληνικής Κυβέρνησης αλλά και το σύνολο του κρατικού μηχανισμού του κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μία πολυεπίπεδη κρίση  που δυστυχώς κατέληξε σε Εθνική Τραγωδία και δημιούργησαν την αίσθηση στους πολίτες ότι ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ. Κατάσταση για την οποία ο Έλληνας Πρωθυπουργός ανέλαβε πλήρως και την πολιτική ευθύνη. Σε τεχνοκρατικό επίπεδο δεν κατέστη εφικτό να διεξαχθεί τελέσφορα η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ με Διαχείριση κρίσεων και καταστροφών στα πλαίσια της τεχνογνωσίας της ΕΕ: Μέσω της Ευρωπόλ, της Frontex, του κοινού κέντρου επιχειρήσεων της ΕΕ (Joint Situation Centre – SitCen) και του Κέντρου Παρακολούθησης και Πληροφοριών της Επιτροπής (MIC), η ΕΕ είναι σε θέση να συγκεντρώνει εμπειρογνωσία όσον αφορά τη συγκέντρωση πληροφοριών, την ανάλυσή τους, την αξιολόγηση απειλών και την ανάληψη κατεπείγουσας δράσης στους διάφορους τομείς της εσωτερικής ασφάλειας. Σην πρόσφατη τραγική καταστροφή φάνηκε να υπάρχει έλλειψη κεντρικού Συντονισμού σε όλα τα επίπεδα. Υπουργεία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, Περιφέρεια Αστυνομία, Δήμοι και όλοι γενικά οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να συντονίζονται από έναν φορέα που στην προκειμένη περίπτωση είναι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Δεν φάνηκε να υπήρξε αποτελεσματικός συντονισμός ούτε και οδηγίες προς τους κατοίκους, αλλά και στις δυνάμεις αντιμετώπισης της πυρκαγιάς.Επίσης αναδείχτηκε μεγάλο έλλειμμα στην επικοινωνία με τους πολίτες τόσο πριν ξεσπάσει η Πυρκαγιά, όταν θα έπρεπε να προειδοποιηθούν και να ληφθούν προληπτικά μέτρα και από αυτούς και από την Πολιτεία, αλλά και κατά τη διάρκεια αντιμετώπισης της Πυρκαγιάς.  Όπως και σε προηγούμενες αντίστοιχες περιπτώσεις φάνηκε να υπάρχει έλλειψη υποδομών σε μέσα δασοπυρόσβεσης και δασοπροστασίας καθώς και έλλειψη σε κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό με τα αντίστοιχα μέσα ατομικής προστασίας. Το πλήγμα για την Εθνική Εικόνα της Ελλάδας είναι τεράστιο καθώς πλέον με τέτοιας έκτασης τραγωδία δεν μπορεί να προβάλλεται ως πυλώνας σταθεροτητας στα Βαλκάνια ούτε και να υπερηφανεύεται για την επιχειρησιακή της ετοιμότητα ενώ από οικονομικής άποψης καταστράφηκε η φετινή τουριστική περίοδος… Ακολουθεί η ανάλυση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης  και οι τάσεις της κοινής γνώμης όπως αυτή αποτυπώθηκε από την συστηματική παρατήρηση του ελληνικού διαδικτύου την κρίσιμη περίοδο 24-28/7/2018.

 Ο πολύνεκρος πύρινος όλεθρος στην ανατολική Αττική ανέδειξε το σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε το Twitter σε έκτακτες καταστάσεις υποκαθιστώντας τα mainstream ΜΜΕ. Οι φωτιές στο Μάτι από την πρώτη στιγμή αποτέλεσαν αντικείμενο των Social Media, που ενημέρωναν με συνεχή ροή. Ο αριθμός των 88 μέχρι στιγμής νεκρών πολιτών και το θρίλερ για τον εντοπισμό αγνοούμενων άφησε ανεξίτηλο στίγμα στα socialmedia που προσπαθούν να βρούνε απαντήσεις για το πως οι φωτιές στο Μάτι εξελίχθηκαν σε μια εθνική τραγωδία.

To query «Φωτιές» κατέγραψε στο ελληνικό διαδίκτυο σύμφωνα με το PaloPro 383.453 συνολικές αναφορές την χρονική περίοδο 23 – 28 Ιουλίου 2018.   Τα συναισθήματα των αναφορών κυριαρχούνται από αρνητικά συναισθήματα που με βάση την ανάλυση περιεχομένου εκπέμπουν διάφορα μηνύματα. Τα ποιοτικά δεδομένα (ανάλυση περιεχομένου) μελετήθηκαν, εξαιτίας των εκατοντάδων χιλιάδων αναφορών, από ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα που βασίστηκε στο ποσοστό του impact των αναφορών, τους influencers, τους referrers, τα retweets και τις αναπαραγωγές των αναφορών.

Θεματολογία

Η θεματολογία για την υπό εξέταση χρονική περίοδο 23 – 28 Ιουλίου 2018 επικεντρώθηκε σύμφωνα με τα MainsTopics του PaloPro στις ακόλουθες αναφορές:

• Στην ομιλία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο υπουργικό συμβούλιο.
• Στη συνέντευξη Τύπου των αρχηγών Πυροσβεστικής, Αστυνομίας και τουαναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Νίκου Τόσκαπου έγινε υπό το συντονισμό του κυβερνητικού εκπροσώπου Δημήτρη Τζανακόπουλου.
• Στις επικρίσεις προς την περιφερειάρχη Αττικής Ρένα Δούρου και το Δήμαρχο Μαραθώνα Ηλία Ψινάκη.
• Στην πετυχημένη απομάκρυνση από το Δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη των 621 παιδιών που βρίσκονταν σε κατασκηνώσεις.
• Στην ενημέρωση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής.
• Στη δήλωση του αντιπεριφερειάρχη Ανατολικής Αττικής Πέτρος Φιλίππουότι δενμπορούσε να γίνει εκκένωση.
• Στο έντονο διάλογο του υπουργού Άμυνας Πάνου Καμμένου με πληγέντα πολίτη της περιοχής.
• Στις μαρτυρίες των πληγέντων που κατάφεραν να σωθούν από τις φωτιές στο Μάτι.
• Σε σχολιασμούςγια το ποιος ευθύνεται (κυβέρνηση, ακραία καιρικά φαινόμενα, άναρχη δόμηση) για την τεράστια διαστάσεων πολύνεκρη καταστροφή.

Συμπεράσματα

H πλειοψηφία των SocialMedia αντέδρασε σύμφωνα με την ανάλυση περιεχομένου του PaloPro με συναισθήματα σοκ και οργής στην εθνική τραγωδία στο Μάτι και απέδωσε ευθύνες κυρίως στην Περιφέρεια Αττικής, στην ηγεσία της πυροσβεστικής και της αστυνομίας για έλλειψη συντονισμού. Αναλυτικότερα:

• Το Twitter εξελίχθηκε στη βασική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης με τον αριθμό των αναφορών του να ανέρχεται 301.496. Τo Twitter και σε πολύ πιο μικρό βαθμό τοFacebook (λειτούργησε συμπληρωματικά) υπερκέρασαν τα τηλεοπτικά mainstream MME στην πληροφόρηση που ήταν επιφυλακτικά και είχαν σφικτή ροή ειδήσεων.
• Τα SocialMediaεξελίχθηκαν στο μέσο ενημέρωσης του ελληνικού διαδικτύου που διαμόρφωσε και τη ροή των γεγονότων καθώς από την πρώτη στιγμή έδιναν πληροφόρηση. Λειτούργησαν με τη λογική του επείγοντος καλύπτοντας πολύπλευρα τις πυρκαγιές. Τα Social Media έδιναν αριθμούς για τους νεκρούς, περιέγραφαν την κατάσταση στην περιοχή, αναπαρήγαν ειδήσεις και αφήσαν το στίγμα τους στην ενημέρωση.
• Η κίνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα να αναλάβει την πολιτική ευθύνη δεν ικανοποίησε το σύνολο του ελληνικού διαδικτύου καθώς περίμενε να συνοδευτεί από καρατομήσεις υπουργών. Η ανάληψη πολιτικής ευθύνης, σύμφωνα με χρήστες των Social Media, εντάσσεται στο πλαίσιο μιας επικοινωνιακής στρατηγικής που ερμηνεύεται ως προσπάθεια του πρωθυπουργού να κερδίσει χρόνο και να διαχειριστεί τις συνέπειες της τεράστιας τραγωδίας. Ο Αλέξης Τσίπρας πήρε την ευθύνη πάνω του εξαιτίας της αποτυχίας των υπουργών του και παρουσίασε ταυτόχρονα νέο αφήγημα εστιαζόμενος στην επόμενη μέρα, στην κατάρτιση ενός εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση των χρόνιων στρεβλώσεων.Ο πρωθυπουργός φαίνεται να έχει καταλάβει ότι το τεράστιο μέγεθος της τραγωδίας είναι μη διαχειρίσιμο εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των νεκρών και των αγνοουμένων και των ευθυνών που προκύπτουν για την κυβέρνησή του.
• Η άμεση εκκένωση των παιδικών κατασκηνώσεων του Δήμου Αθηναίων έκανε τα Social Media να αποδώσουν τα εύσημα στο Δήμαρχο Γιώργο Καμίνη για το πως λειτούργησε προληπτικά ο αρμόδιος μηχανισμός διαχείρισης κρίσεων του Δήμου. Παράλληλα τα Social Media θεώρησαν ότι με ανάλογο τρόπο θα έπρεπε να λειτουργήσει και ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας έχοντας ως πρότυπο το μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων του Δήμου Αθηναίων.
• Ορισμένοι χρήστες των Social Media εκτιμούν ότι ο πρωθυπουργός δεν ενημερώθηκε σωστά αναπαράγοντας τους διαλόγους από το Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής κατά τους οποίους οι επικεφαλής της Πυροσβεστικής και Αστυνομίας και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας του λένε πως το μέτωπο είναι σε ύφεση ενώ υπάρχουν δεκάδες νεκροί.
• Η επικοινωνιακή διαχείριση του Μεγάρου Μαξίμου για να διασώσει υπουργούς από τις ευθύνες δεν αναδεικνύει, σύμφωνα με χρήστες του ελληνικού διαδικτύου,την τιτάνια προσπάθεια των μελών της αστυνομίας, των πυροσβεστών και των ενόπλων δυνάμεων στο μέτωπο της φωτιάς.
• Η Νέα Δημοκρατία από την πλευρά της δεν δικαιολόγησε, σύμφωνα με τα Social Media, τον τίτλο μιας εν δυνάμει κυβέρνησης. Η απόφαση του προέδρου της Κυριάκου Μητσοτάκη να σεβαστεί το τρίμερο πένθος έδωσε την εντύπωση σε έναν αριθμό χρηστών του διαδικτύου ότι η αξιωματική αντιπολίτευση απέφυγε σκόπιμα να εμπλακεί. Η Νέα Δημοκρατία έπεσε σε ένα πολιτικό λήθαργο καθώς χρήστες των SocialMedia θα ήθελαν η ηγεσία της να κινηθεί άμεσα με πολιτική και καλόπιστη κριτική, με συνεχή ενημέρωση και με ενεργή παρουσία.Η πρώτη κριτική ασκήθηκε από τον βουλευτή της Μάκη Βορίδη που χρησιμοποίησε σκληρές εκφράσεις, κάνοντας κάποιους χρήστες να θεωρήσουν ότι εκπροσωπεί τη Λαϊκή Δεξιά από τη στιγμή που η εκπρόσωπος Τύπου της ΝΔ Μαρία Σπυράκη υιοθέτησεμια πιο ήπια γλώσσα. Η Νέα Δημοκρατία με εντολή του προέδρου της εγκαινίασε μια σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών για την ανακούφιση των πληγέντων που χρήστες του ελληνικού διαδικτύου την χαρακτηρίζουν κοινωνικό μάρκετινγκ. Τη Νέα Δημοκρατία φαίνεται να υποκατέστησαν σε μια ανούσια κριτική υποστηρικτές της που επιτέθηκαν στον Αλέξη Τσίπρα ζητώντας την παραίτηση τουαπό την πρώτη στιγμή που η φωτιά έπληξε το Μάτι.
• Η εθνική τραγωδία στο Μάτι ενδέχεται να οδηγήσει, σύμφωνα με τα SocialMedia,σε πολιτικές εξελίξεις με στόχο μια ευρεία πολιτική συναίνεση καθώς κυβέρνηση και αντιπολίτευση διαχειρίζονται την κρίση με πολιτικά και επικοινωνιακά κριτήρια.
• Το ρεπορτάζ των ΜΜΕ και οι μαρτυρίες εκθέτουν την Περιφέρεια Αττικής και Δημάρχους . Η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου δέχεται σφοδρές επικρίσεις από την πλειοψηφία των χρηστών των SocialMedia που της καταλογίζουν σοβαρές ευθύνες για απουσία από τον τόπο της τραγωδίας και για μη προληπτική δράση. Παράλληλα οι χρήστες δεν παραλείπουν να υπενθυμίζουν και τις καταστροφικές πλημμύρες της Μάντρας και τις ευθύνες που την αναλογούν.Την ίδια σκληρή κριτική άσκησε η πλειοψηφία των SocialMedia και στο Δήμαρχο Μαραθώνα Ηλία Ψινάκη ο οποίος φημολογείται ότι ήταν στη Μύκονο.
• Τα Social Media εμφανίζουν και μια ανοχή προς το περιστατικό βίας που έγινε κατάτου αντιδημάρχου Μαραθώνα Βάιου Θανασιά.
• Τα Social Media εγείρουν το ερώτημα γιατί δεν εφαρμόστηκετo σχέδιο «Ξενοκράτης»τι πρέπει να κάνει ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, ο υπουργός Εσωτερικών, ο υπουργός Άμυνας, η Περιφερειάρχης και οι δήμαρχοι των περιοχών προκειμένου να μην έχουμε πυρκαγιές και θύματα. Ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Καπάκης που φημολογείται ότι ήταν στην Άνδρο θεωρείται από τα Social Media βασικός υπεύθυνος για τη μη εκκένωση και αυτός που θα γίνει και το εξιλαστήριο θύμα.
• Ο Υπουργός Άμυνα κ. Πάνος Καμμένος αποτέλεσε στόχο των χρηστών των social media καθώς οι χειρισμοί του Υπουργείου του εκτιμάται ότι εξέθεσαν τις ένοπλες δυνάμεις ενώ η παρουσία των Ενόπλων Δυνάμεων δεν ήταν ενεργή στην αντιμετώπιση της καταστροφής. Κριτική δέχεται ο ΥΠΑΜ και η διοίκηση των παρακειμένων στρατιωτικών κατασκηνώσεων για ολιγωρία κάτι που τεκμηριώνεται από την μεγάλη καταστροφή που υπέστησαν οι εγκαταστάσεις των στρατιωτικών κατασκηνώσεων στον Άγιο Ανδρέα. Να σημειωθεί ότι το σύνολο των χρηστών εξέφρασε αρνητικά συναισθήματα για τις Ένοπλες Δυνάμεις μετά την παρουσία Καμμένου στις πυρόπληκτες περιοχές.
• Η οικονομική αποκατάσταση των πληγέντων θεωρείται από χρήστες του ελληνικού διαδικτύου ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος καθώς αναρωτιούνται το πως η κυβέρνηση Αλέξη Τσίπρα θα μπορέσει να αποζημιώσει τους κατοίκους για τα χιλιάδες καμένα σπίτια τους καθώς και τις οικογένειες που έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους.Οι αγωγές για την απόδοση ευθυνών θεωρείται άλλη πολύ δύσκολη παράμετρος για την κυβέρνηση.
• Οι φονικές πυρκαγιές στο Μάτι που πιστεύεται ότι προήλθαν από καύση κλαδιών από πολίτη στο εξοχικό κάνουν τα SocialωMedia να απαιτούν αυστηρές νομοθεσίες ώστε να αποτραπούν ανάλογα περιστατικά.
• Τα Social Media έδειξαν τη συμπαράστασή τους στους πολίτες οι οποίοι βίωσαν την απόλυτη φρίκη εμφανίζοντας στην πλειοψηφία τους ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Δημοσιοποίησαν λίστα με αγαθά για τους πληγέντες της περιοχής, την πλατφόρμα των αγνοουμένων και τηλέφωνα πρώτης ανάγκης.
• Τα Social Media μετά το αρχικό σοκ που υπέστησαν άρχισαν τα ερωτήματα για το ποιος φταίει για την πολύνεκρη καταστροφή και την επίρριψη ευθυνών, γιατί δεν λειτούργησε ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας στο θέμα της εκκένωσης στο Μάτι.
• Η ανάλυση περιεχομένου αποκάλυψε πέντε κατηγορίες χρηστών SocialMedia: Πρώτη:όσοι επικεντρώθηκαν στην ενημέρωση και στη συμπαράσταση των πληγέντων, Δεύτερη: όσοι από την πρώτη στιγμή άσκησαν έντονη κριτική στον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση για την εξέλιξη της φωτιάς, Τρίτη: όσοι κατηγόρησαν συγκεκριμένο mainstream τηλεοπτικό δίκτυο για την κάλυψη των πυρκαγιών αποδίδοντας του πολιτικά κίνητρα, Τέταρτη: όσοι αναδημοσίευσαν τις μαρτυρίες των ανθρώπων που σώθηκαν από τις φονικές πυρκαγιές καιΠέμπτη: όσοι αναπαρήγαν απόψεις για την κακή ρυμοτομία της περιοχής Μάτι θεωρώντας ότι η καταστροφή οφείλεταιστην άναρχη δόμηση και στις ακραίες καιρικές συνθήκες.
• Ένας μεγάλος αριθμός χρηστών του διαδικτύου αντιλαμβάνεται ότι και στις φονικές πυρκαγιές στο Μάτι επαναλήφθηκε το σύνηθες«παιχνίδι» εντυπώσεων, των κατηγοριών της κάθε αντιπολίτευσης ενάτιον της κάθε κυβέρνησης,με την πρώτη να προσπαθεί να το εκμεταλλευτεί πολιτικά και επικοινωνιακά και τη δεύτερη να αποφεύγει τις ευθύνες.

________________________

ΟΝίκοςΑρβανίτηςείναι Content Director τηςPalo Services. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος διαπιστευμένος διπλωματικός συντάκτης στο Βελιγράδι από το 1994 και αναγνωρισμένος αναλυτής της περιοχής των Βαλκανίων στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων. Συνεργάζεται με διεθνή ειδησεογραφικά,  βαλκανικά και ελληνικά μέσα (υπήρξε και διευθυντής του σερβικού Ekonomist). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Εγκληματολογίας και Ποινικών Επιστημών του πανεπιστημίου του Βελιγραδίου. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 12 βιβλία του σε σερβική, αγγλική και ελληνική γλώσσα.

Ο Γιώργος Πρωτόπαπας είναι Sr. DataAnalyst της PaloServices. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος. Άρχισε τη δημοσιογραφία στην εφημερίδα «Επενδυτής» (2000 -2014). Αρθρογραφεί από το 2012 στο περιοδικό Άμυνα & Διπλωματία και συνεργάζεται με διάφορα διεθνή και ελληνικά ψηφιακά μέσα. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστήμιου Kent. Έχει παρακολουθήσει πιστοποιημένα courses και seminars για DigitalMedia, SocialMediaStrategies, DigitalMarketing&Advertising.

Οι δυο είναι συγγραφείς του βιβλίου «In social MEDIA RES» που με βάση το λογισμικό PaloPro αποκωδικοποιεί το περιεχόμενο των social media και των ψηφιακών μέσων για σημαντικά θέματα της επικαιρότητας.