Δίσκος ωριμότητας και ειλικρινές αίτημα για συμπόρευση σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, οι 9+1 Ιστορίες είναι η καινούρια συλλογή τραγουδιών της Ελευθερίας Αρβανιτάκη, μιας σταθερά σπουδαίας ερμηνεύτριας που, από τις κομπανίες, τα ρεμπέτικα και τα πανηγύρια της πρώτης περιόδου, μέχρι τον συμπαγή μελωδικό ήχο του σήμερα, έχει χαράξει τη δική της πορεία αναζήτησης, με το λαϊκό ιδίωμα πάντα ως κοινό παρονομαστή της μουσικής που της ταιριάζει καλύτερα.

Χάρηκα που την είδα ικανοποιημένη και χαλαρή μετά τον πρώτο σταθμό της καλοκαιρινής περιοδείας της. Όλα είχαν πάει καλά στην Πάτρα: «Πολύ κοινό, τρομερή ενέργεια, είμαι πολύ ευχαριστημένη», μου λέει αναστενάζοντας θετικά. Το Σεπτέμβριο φεύγει για έξι συναυλίες στην Αμερική, επιστρέφει, κάνει πρόβες και ξεκινάει το χειμώνα, για ένα πρόγραμμα που δεν είναι ώρα να το ανακοινώσει ακόμη. Κλειδί για την επιτυχία της, αλλά και την ισορροπία μιας τουρνέ που κρατάει μήνες, είναι η μουσική της παρέα: «Με τους μουσικούς μου είμαστε μια παρέα, κάνουμε συντροφιά και εκτός στούντιο και συναυλιών, και με τους περισσότερους συνεργάζομαι εδώ και χρόνια».

Υπερθεματίζει για τη σπουδαιότητα της ομάδας, πηγαίνοντας λίγο πίσω το χρόνο: «Ξεκίνησα σε καλή εποχή, τη δεκαετία του ’80. Οι παραστάσεις ήταν πολλές, συνεχόμενες. Τραγουδούσα με γκρουπ, κάτι που έχει άλλη δυναμική και άλλη “ησυχία”, σαν δίχτυ προστασίας. Μπορεί να έχεις διαφωνίες, αλλά δουλεύεται η ομάδα, καθημερινά. Και όταν διαλύεται, μένεις μετέωρος, δεν ξέρεις ποιο πρέπει να είναι το επόμενο βήμα σου. Εγώ είχα αποφασίσει να σταματήσω, χωρίς να ξέρω πού θα με βγάλει η ζωή, διότι ήταν άλλη διαδικασία σκέψης και νοοτροπίας το να πάρεις στα χέρια σου το τιμόνι ενός καραβιού, χωρίς να γνωρίζεις τον προορισμό. Η δεύτερη περίοδος μου προέκυψε δημιουργική. Χρειάζεται αφοσίωση. Κι εγώ αφοσιώθηκα».

Η σκηνή είναι το φόρτε της, ο τόπος όπου αισθάνεται δυνατή και απόλυτα συμμετοχική, μια ουσιαστική ανταλλαγή που αφήνει το περιθώριο στο κοινό να της κλέψει ευεργετικά τον έλεγχο που πάντα επιθυμεί να έχει στο μουσικό υλικό της και να της επιτρέψει, ηλεκτρισμένη και ευπρόσδεκτα ξεσηκωτική, να ταξιδέψει μαζί του: «Δεν υπάρχει τίποτε ωραιότερο από το συναίσθημα που σε καταλαμβάνει αμέσως μετά από μια επιτυχημένη συναυλία. Η σκηνή, το πατάρι, είναι μεγάλο ναρκωτικό. Και πολύ εθιστικό. Κάθε φορά που κλείνει ένας κύκλος συναυλιών ή παραστάσεων, περνάς μια μικρή κατάθλιψη. Μέχρι τον επόμενο, που έχει πολλή αγωνία».

Εκτός από κάποια ωραία τραγούδια, το νέο της CD φέρνει, όπως λέει η ίδια, «συναντήσεις για πρώτη φορά με ανθρώπους όπως ο Θέμης Καραμουρατίδης, που ανήκει σε μια νεότερη γενιά, με καινούριες ιδέες και ενορχηστρωτικές προτάσεις, με άλλη φαντασία γύρω από τον ήχο». Με τις 9+1 Ιστορίες η Ελευθερία φαίνεται να αποφεύγει ακροβατισμούς στη μουσική, προτείνοντας στον ακροατή μια βαθύτερη ματιά στο περιεχόμενο. «Δεν είναι αυτοσκοπός να ψάχνεις μια καινούρια πρόταση στον ήχο. Για μένα το ζητούμενο είναι η χημεία. Ακόμα και με δύο όργανα, ένα μπάσο κι έναν μπαγλαμά, το κομμάτι μπορεί να είναι αριστούργημα. Το νέο μου άλμπουμ ξεκινάει κάπως ανορθόδοξα, με το Κρατήσου από Μένα, το ντουέτο μου με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου (με τον οποίο συναντιόμαστε πρώτη φορά δισκογραφικά), ένα τραγούδι-ψίθυρο, ενώ συνηθίζεται ένας δίσκος να ξεκινά με κάτι πιο γρήγορο ή δυνατό, για ραδιοφωνική χρήση. Υπάρχει πρόθεση πίσω από τη συγκεκριμένη επιλογή – αυτό το τραγούδι μιλάει για την ανάγκη να αφήσουμε κάποια πράγματα πίσω μας και να αναζητήσουμε τη συντροφικότητα. Και δεν εννοώ ερωτικά… Η ματιά είναι αισιόδοξη. Με το να είμαστε μαζί, τα προβλήματα λύνονται. Χώρια, δεν θα τα καταφέρουμε. Για μένα, είναι και πολιτικό τραγούδι αυτό».

Συσχετίζοντας τον ήχο που αγαπά –αυτό που διεθνώς καλύπτεται από την ομπρέλα της world music– και τις προτάσεις στο νέο της δίσκο, επισημαίνει τις εκλεκτικές συγγένειες: «Θα ήθελα πολύ να δημιουργηθεί μια καθαρόαιμη λαϊκή σκηνή στην Ελλάδα. Λατρεύω τη λαϊκή μουσική, τη δική μας αλλά και των περισσότερων ξένων χωρών. Με συγκινεί πολύ βαθιά, όπως οτιδήποτε έχει στοιχεία εντοπιότητας. Αν, ας πούμε, ακούσω ένα αμερικάνικο τραγούδι και εντοπίσω country στοιχεία, θα το προσέξω αμέσως. Κάθε μου δουλειά εξαρτάται πολύ και από τους συνεργάτες μου. Όλοι μαζί ορίζουμε τον ήχο. Στο καινούριο μου άλμπουμ, υπάρχει η ιδιαίτερη συνθετική αισθητική του Θέμη Καραμουρατίδη, και ο Soumka, ένας πολύ δυτικός ενορχηστρωτής. Έχω και το ζεϊμπέκικο με τον Νίκο Πορτοκάλογλου, τον οποίο γνωρίζω εδώ και χρόνια, είναι φίλος και τον εκτιμώ ιδιαίτερα. Σε επτά από τις “Ιστορίες” του άλμπουμ, τους στίχους έχει γράψει η Λήδα Ρουμάνη, ο πιο κοντινός μου άνθρωπος στη δουλειά χρόνια τώρα. Οι λέξεις στα άλλα δύο (σε μουσική Στάθη Δρογώση) ανήκουν στον Νίκο Μωραΐτη».

Το γεγονός ότι για πρώτη φορά βρίσκεται χωρίς δισκογραφική στέγη (την παραγωγή του νέου άλμπουμ υπογράφει η ίδια η Ελευθερία), την ομπρέλα που παλιότερα προστάτευε και έτρεφε καλλιτέχνες, είναι κάτι που δεν θεωρεί προσωπική απώλεια, αλλά περισσότερο σημείο των καιρών: «Παλιά, οι δισκογραφικές εταιρίες σού πρότειναν υλικό, σου ετοίμαζαν τις κατάλληλες συνθήκες για να ηχογραφήσεις, πρότειναν νέους καλλιτέχνες, είχαν και πολιτιστικό ρόλο, κατά κάποιον τρόπο. Αυτός ο ρόλος δεν υπάρχει πλέον, ούτε άλλωστε και δισκογραφία. Όλα τα χρόνια, είχα την τύχη να δουλεύω με ομάδα. Κανείς δεν μου είπε τι να κάνω. Από το Μένω Εκτός, το 1991, υπήρξε κλίμα απόλυτης, αμοιβαίας εμπιστοσύνης».

Η αίσθηση που αναδίδει στα βιντεοκλίπ της είναι αυτή μιας γυναίκας μελαγχολικής και μοναχικής, που βρίσκεται στην άκρη της δράσης, του περιεχομένου που περιγράφει. Αν γινόταν πάρτι στο δικό της κλιπ, δεν θα τη φανταζόμουν ποτέ να χορεύει, της λέω. Χαμογελά και μάλλον συμφωνεί με την παρατήρηση που ουσιαστικά θίγει τη διττή της φύση, της εγκράτειας και της ελαφράδας: «Η αφήγηση ούτως ή άλλως κρατάει τις αποστάσεις από το αίσθημα. Θέλω να πω πως, όταν γραφτεί ο στίχος, το συμβάν ανήκει στο παρελθόν. Όσο και να το αναβιώσω και να το νιώσω μέσα από το τραγούδι, είναι σε δεύτερο χρόνο. Το ίδιο ισχύει και με την εικόνα που συνοδεύει τα τραγούδια μου, στα βιντεοκλίπ δηλαδή. Δεν τα πάω πολύ καλά με την κάμερα, έχω ένα κράτημα. Δεν ξέρω γιατί, αλλά άνεση δεν έχω».

Επιμένω, λέγοντάς της πως μου μοιάζει σαν να επιμένει στη θλίψη του στίχου, γιατί ίσως δεν θέλει να τα σκεπάσει όλα μια χαζοχαρούμενη αφέλεια: «Έτσι είμαι και στη ζωή μου. Παρόλο που το πανηγύρι είναι κάτι που με εκφράζει απόλυτα και κατάγομαι από την Ικαρία, ένα νησί όπου αυτό είναι τρόπος ζωής και συμμετέχω απόλυτα, η μοναχικότητα, όχι η θλίψη, είναι στοιχείο που με χαρακτηρίζει».

«Έχω αναιρέσει πολλά πράγματα για τα οποία παλιότερα ήμουν απόλυτα σίγουρη. Αυτό συμβαίνει στη ζωή, ευτυχώς… Αναθεώρησα τον τρόπο που έβλεπα τις σχέσεις, τις συμπεριφορές των ανθρώπων – υπάρχουν όλες οι ζώνες του γκρι, που είναι πιο ενδιαφέρουσες. Ακόμη και τον τρόπο που βλέπω πολιτικά τα πράγματα, χωρίς να φεύγω από το χώρο στον οποίο ανήκω. Έχει ανατραπεί ο τρόπος με τον οποίο υπολόγιζα πως θα μεγαλώσουν τα παιδιά μου. Έχω βρει έναν πολύ καλύτερο. Αρκεί να μην αλλάζουν οι σταθερές σου. Ποιες είναι οι σταθερές; Ό,τι έχει ο καθένας στο κεφάλι του. Όπως συμβαίνει με ένα ερωτικό τραγούδι: άλλος ο τρόπος της σύνθεσης του Γκανά και διαφορετικός της Παπαγιαννοπούλου. Η έκφραση διαφοροποιείται… Μαθαίνεις επίσης να διαχωρίζεις μια συμπεριφορά υπεροπτική από μια ανασφαλή, είναι θέμα ερμηνείας. Είναι υγιές να αναθεωρείς τη ζωή σου, αρκεί να μη γίνεσαι συντηρητικό πνεύμα».

Με αφορμή ένα κομμάτι του άλμπουμ, το Καταστροφή κι Ελπίδα, τη ρωτάω αν πιστεύει στην ελπίδα, έχοντας στο νου μου τους στίχους του Nick Hornby, που ούτε λίγο ούτε πολύ είχε χαρακτηρίσει την ελπίδα ως το βασανισμένο θύμα εκμετάλλευσης του φόβου του θανάτου, «ψεύτρα, πλανεύτρα και πόρνη!» Η Ελευθερία με πήγε σε μια άλλη έννοια, που βρίσκεται πιο κοντά στην έκφραση των τραγουδιών της: «Ελπίζω, φυσικά, είναι δυνατόν να μην έχω ελπίδα αφού έχω παιδιά; Άλλη είναι η παρηγοριά, την έχεις καλλιεργήσει από μικρός και σε βοηθάει στις δυσκολίες, αλλά και αργότερα, από τα σοκ που εισπράττεις και μπορεί να μην τα αντέξεις, αλλά και να τα διαπραγματευτείς. Η θρησκεία, η μουσική, οι τέχνες γενικότερα συνιστούν παρηγοριά για τον άνθρωπο. Ένα τραγούδι μπορεί να εκφράσει ένα κοινό αίσθημα τόσο δυνατά που να φέρει αλλαγές, όχι δραματικές, αλλά πάντως να ενισχύσει ένα συλλογικό αίσθημα. Για να απαντήσω, πιστεύω στην Τέχνη».

Λίγο πριν την αφήσω, μοιράζεται μαζί μου μια φράση ενός αθόρυβου οραματιστή της αρχιτεκτονικής, την οποία ασπάζεται απερίφραστα. «Μου είχε κάνει εντύπωση, σε μια αναδρομική έκθεση στο μουσείο Μπενάκη πάνω στο έργο του σπουδαίου αρχιτέκτονα Κυριάκου Κρόκου, ο ορισμός που είχε δώσει στην Τέχνη. “Αισθάνθηκα την Τέχνη”, έλεγε λοιπόν, “σαν υποκατάστατο της αθωότητας, που όλοι προσπαθούσαν να πνίξουν, και τα σπουδαία έργα να δείχνουν το μονοπάτι της επιστροφής”. Και ανασφάλειες έχω και ανησυχίες, στα χρόνια που διανύουμε, ακόμη περισσότερο. Και ανθρώπους να χάνονται βλέπω και την παρηγοριά πιο έντονη από ποτέ τη νιώθω και την Τέχνη αναγκαία, επίσης, όσο ποτέ».

Πηγή: kathimerini.gr