Έπειτα από μια μαραθώνια σύνοδο κορυφής, οι ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα σε συμφωνία για το σχέδιο ανάκαμψης που θα επιτρέψει στις οικονομίες τους να ξεπεράσουν το πλήγμα από την παγκόσμια πανδημία του κορονοϊού.

Χρειάστηκαν πάνω από τέσσερις ημέρες και νύχτες συνομιλιών, συχνά τεταμένων, ώστε οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των 27 χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμφωνήσουν ως προς τις λεπτομέρειες αυτού του γιγαντιαίου σχεδίου ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Καρπός σκληρών και εντατικών διαπραγματεύσεων, το τελικό κείμενο της συμφωνίας προβλέπει ότι το ποσό που θα χορηγηθεί υπό μορφή επιχορηγήσεων και ενισχύσεων θα ανέλθει σε 390 δισ. ευρώ, θα είναι δηλαδή μειωμένο σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν αρχικά, σε μια χειρονομία κατευνασμού των λεγόμενων «φειδωλών» κυβερνήσεων (Ολλανδία, Σουηδία, Δανία, Αυστρία, συν τη Φινλανδία).

Η συμφωνία η οποία συνήφθη μετά από περισσότερες από τέσσερις ημέρες ακραίων διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες, απαιτούσε την ομόφωνη έγκριση και των 27 κρατών μελών και συνιστά μια νίκη για τη Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν, οι οποίοι έφτιαξαν πρώτοι, μαζί, το καλούπι της πρότασης τον περασμένο Μάιο . Το ταμείο Ανάκαμψης θα χορηγήσει 390 δισ. Ευρώ επιχορηγήσεων και 360 δισ. Ευρώ σε δάνεια με χαμηλό επιτόκιο.

Σχεδόν το ένα τρίτο των κονδυλίων προορίζεται για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και, μαζί με τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό του 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ της ΕΕ, θα αποτελέσει το μεγαλύτερο πακέτο πράσινων κινήτρων στην ιστορία. Όλες οι δαπάνες πρέπει να είναι συνεπείς με τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού για μείωση των αερίων του θερμοκηπίου.

Το Ταμείο Ανάκαμψης στο οποίο συμφώνησε η Σύνοδος Κορυφής όχι μόνο θα απελευθερώσει ζωτικά κεφάλαια για τις οικονομίες της νότιας Ευρώπης που πλήττονται περισσότερο από τον κορωνοιό, αλλά αποτελεί την απόδειξη ότι η ΕΕ μπορεί να προσφέρει ουσιαστική αλληλεγγύη στα μέλη που έχουν ανάγκη. Με περισσότερους από 100.000 Ευρωπαίους νεκρούς από τον κορωνοιό και την οικονομία της να χρειάζεται ανοικοδόμηση, οι επενδυτές αναζητούσαν την επίδειξη ενότητας από τους 27 για να αντιδράσουν θετικά.

«Αυτή η συμφωνία στέλνει ένα συγκεκριμένο μήνυμα ότι η Ευρώπη είναι μια δύναμη δράσης», δήλωσε ο Σαρλ Μισέλ, πρόεδρος του συμβουλίου των ηγετών της ΕΕ, μετά τη συνέντευξη Τύπου. «Πιστεύω ότι αυτή η συμφωνία θα θεωρηθεί καθοριστική στιγμή στο ταξίδι της Ευρώπης».

Η Ιταλία, το αρχικό ευρωπαϊκό επίκεντρο της πανδημίας, πιθανότατα θα είναι ο μεγαλύτερος δικαιούχος του σχεδίου και αναμένει να λάβει περίπου 82 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και περίπου 127 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια, σύμφωνα με τις αρχικές εκτιμήσεις, ανέφερε ανώτερος Ιταλός αξιωματούχος. Οι διατάξεις για τη σύνδεση μεταξύ της χορήγησης χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση της κρίσης και τον σεβασμό στις δημοκρατικές αξίες που απαιτούσαν οι «φειδωλοί» απαλείφθησαν για να επιτευχθεί συμφωνία.

Βασικά, ο τελικός συμβιβασμός περιλάμβανε επίσης επιστροφές σε μετρητά για κάποια κράτη από τον κανονικό προϋπολογισμό της ΕΕ, μειώνοντας τις ετήσιες καθαρές συνεισφορές τους. Η Δανία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Σουηδία θα λάβουν περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιστροφές για επτά χρόνια. Επίσης Μακρόν και Μέρκελ υποχώρησαν να πέσουν κάτω από τα 500 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων στο Ταμείο Ανάκαμψης, όπως πρότεινονταν αρχικά και να συμφωνήσουν στα 390 δισ.

210720-euco-final-conclusions-en

Ακολουθούν τα βασικά σημεία σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής.

Χρηματοδότηση μέσω δανεισμού

Το ταμείο ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ (όλα τα ποσά αναφέρονται σε σταθερές τιμές του 2018, εκτός αν υπάρχει εξαίρεση) θα χρηματοδοτηθεί από δάνειο που θα λάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος της Ενωσης, σε μία άνευ προηγουμένου εξέλιξη.

Η εξουσία αυτή που δίδεται στην Κομισιόν θα είναι «περιορισμένη σε μέγεθος και διάρκεια». Η αποπληρωμή πρέπει να γίνει μέχρι το 2058 το αργότερον».

Δάνεια και επιχορηγήσεις

Συνολικά, 390 δισεκατομμύρια ευρώ θα διανεμηθούν στα κράτη μέλη μέσω επιχορηγήσεων και 360 δισεκατομμύρια μέσω αποπληρωτέων δανείων.

Ο κορμός των πόρων ανασυγκρότησης θα αφιερωθεί στην χρηματοδότηση μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων που θα καταρτισθούν από τα κράτη-μέλη (312,5 δισεκατομμύρια σε επιχορηγήσεις).

Το 70% των προβλεπόμενων επιχορηγήσεων από τα εθνικά προγράμματα ανασυγκρότησης θα διατεθούν την περίοδο 2021-2022, ανάλογα με κριτήρια «ανθεκτικότητας» (πληθυσμός, επίπεδο ανεργίας των τελευταίων 5 ετών).

Το υπόλοιπο 30% θα διατεθεί το 2023 και θα ληφθεί υπ΄όψιν η απώλεια σε ΑΕΠ της περιόδου 2020-2021, που θα αποτελεί ευθεία συνέπεια της κρίσης του κορονοϊού.

Οι υπόλοιποι πόροι οικονομικής ανασυγκρότησης θα αφιερωθούν σε διάφορα προγράμματα που θα τελούν υπό την διαχείριση της ΕΕ, όπως η έρευνα (5 δισεκατομμύρια), η αγροτική ανάπτυξη (7,5 δισεκατομμύρια) ή το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (10 δισεκατομμύρια) που προορίζεται για τις πλέον καθυστερημένες στον τομέα της ενεργειακής μετάβασης περιοχές.

Μηχανισμός εγγυήσεων

Τα εθνικά προγράμματα ανασυγκρότησης θα αξιολογούνται από την Κομισιόν και στην συνέχεια θα επικυρώνονται με ενισχυμένη πλειοψηφία των 27 (55% των χωρών και 65% του πληθυσμού).

Εισάγεται μηχανισμός έκτακτης τροχοπέδησης, ο οποίος επιτρέπει σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, που θεωρούν ότι οι στόχοι που έχουν τεθεί στα προγράμματα μεταρρυθμίσεων δεν εκπληρώνονται, να ζητήσουν την εξέταση του φακέλου στο πλαίσιο ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής.

Σεβασμός του κράτους δικαίου

Στο κείμενο των συμπερασμάτων τονίζεται «η σημασία της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων» της Ευρωπαϊκής Ενωσης και «του σεβασμού του κράτους δικαίου».

Θα εισαχθεί ένα «καθεστώς αιρεσιμότητας». «Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει μέτρα σε περίπτωση παραβιάσεων», που θα υιοθετούνται με ενισχυμένη πλειοψηφία.

Η Ουγγαρία και η Πολωνία, οι κυβερνήσεις των οποίων είναι υπόλογες απέναντι στις Βρυξέλλες για παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου και του κράτους δικαίου κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να καλλωπίσουν αυτήν την ρύθμιση.

Δαπάνες για το Κλίμα

Οι δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα; πρέπει να ευθυγραμμιστούν με την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.

Η Ενωση θέτει ως στόχο να αφιερώσει το 30% των δαπανών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός για την περίοδο 2021-2027, καθώς και το ταμείο ανασυγκρότησης θα πρέπει να υπηρετούν τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας το 2050 και με τους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου μέχρι το 2030.

1.074 δισεκατομμύρια ευρώ

Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός 2021-2027 περιλαμβάνει ειδικό ταμείο 5 δισεκατομμυρίων ευρώ για βοήθεια προς τις χώρες και τους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από το Brexit. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα ευελιξίας για την πολιτική της σύγκλισης (υποστήριξη στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές) και την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ώστε τα κράτη μέλη να έχουν την δυνατότητα να συνεισφέρουν στην χρηματοδότηση αυτών των δύο ιστορικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η πολιτική σύγκλισης διαθέτει 330,2 δισεκατομμύρια ευρώ και η ΚΑΠ 336,4 δισεκατομμύρια (258,6 δισεκατομμύρια απευθείας συνεισφοράς και 77,8 δισεκατομμυρίων για την αγροτική ανάπτυξη). Κονδύλια που προορίζονται για την πολιτική σύγκλισης και την ΚΑΠ περιλαμβάνονται και στο πακέτο της οικονομικής ανασυγκρότησης.

Νέοι ίδιοι πόροι

Για την αποπληρωμή του δανείου των 390 δισεκατομμυρίων ευρώ του ταμείου ανασυγκρότησης, η ΕΕ θα αποκτήσει νέες πηγές εσόδων.

Σε πρώτο στάδιο θα θεσπισθεί φόρος για τα μη ανακυκλώσιμα πλαστικά από τις αρχές του 2021.

Η Κομισιόν έχει επιφορτισθεί με την παρουσίαση πρότασης για θέσπιση μηχανισμού προσαρμογής στα σύνορα (ανατιμολόγησης προϊόντων που έχουν παραχθεί μέσω πολύ ρυπογόνων διαδικασιών), καθώς και για την θέσπιση φόρου επί των ψηφιακών κολοσσών. Και τα δύο μέτρα θα πρέπει να εφαρμοσθούν το αργότερον μέχρι τις αρχές του 2023.

Τέλος, ζητείται από την Κομισιόν να εξετάσει νέα μεταρρύθμιση της αγοράς του άνθρακα, χωρίς χρονικό περιορισμό.

Αύξηση των επιστροφών

Παρά την επιμονή πολλών χωρών, ανάμεσά τους και το Παρίσι, οι επιστροφές που χορηγούνται στις χώρες που κρίνουν ότι η συνεισφορά τους στην Ενωση είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με ό,τι λαμβάνουν διατηρούνται και αυξάνονται.

Ανάμεσα στις χώρες που θα επωφεληθούν από την αύξηση των επιστροφών οι τέσσερις που συνέπηξαν μέτωπο αντίστασης κατά του σχεδίου ανασυγκρότησης, η Δανία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Σουηδία.

Οι επιστροφές για την συνολική τους συμβολή στον προϋπολογισμό 2021-2027 ανέρχεται σε 377 εκατομμύρια (σταθερές τιμές 2020) για την Δανία (αύξηση 91%) 1,92 δισεκατομμύριο για την Ολλανδία (+22%), 565 εκατομμύρια για την Αυστρία (+138%) και 1,07 δισεκατομμύριο για την Σουηδία (+34%).

Η επιστροφή της Γερμανίας , ύψους 3,67 δισεκατομμυρίων ευρώ παρέμεινε σταθερή.

Μητσοτάκης: Επιστρέφουμε από τις Βρυξέλλες με ένα πακέτο άνω των 70 δισ.

Όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός η ελληνική αντιπροσωπεία φεύγει από τις Βρυξέλλες με ένα συνολικό πακέτο που ξεπερνά τα 70 δισ. ευρώ. Από αυτά, όπως είπε ο πρωθυπουργός, τα 19 δισ. αφορούν σε επιχορηγήσεις, τα 12,5 δισ. σε δάνεια και τα υπόλοιπα απο τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.

 «Πετύχαμε τελικά σήμερα να έχουμε δρομολογήσει μια πολύ φιλόδοξη αντίδραση, μια αντίδραση που απαντά στο συμμετρικό σοκ που προκαλεί σε όλες τις οικονομίες η πανδημία. Νομίζω ότι είναι μια αντίδραση που δείχνει ότι η Ευρώπη ακούει τη βοή των επικείμενων γεγονότων. Οι περιστάσεις μάς ορίζουν και οι επιλογές μας τελικά μάς καθορίζουν και σήμερα η Ευρώπη έδειξε ότι μπορεί να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Απαντά με ένα Ταμείο Ανάκαμψης 750 δισ. ευρώ και με ένα προϋπολογισμό για τα επόμενα 7 έτη ύψους 1,074 τρισ. ευρώ», δήλωσε ο πρωθυπουργός. 

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας κατά την ενημέρωση των πολιτικών ρωτήθηκε σχετικά με τον αν η Ελλάδα θα αποδεχτεί μια απόφαση που θα προβλέπει βέτο κρατών μελών της ΕΕ στην εκταμίευση χρημάτων (όπως είναι η θέση της Ολλανδίας και υιοθετήθηκε στη συμβιβαστική πρόταση Μισέλ) και γενικότερα όρους που παραπέμπουν σε μνημονιακές διαδικασίες.

Ο κ. Πέτσας απέφυγε να μιλήσει για μνημονιακές υποχρεώσεις και περιορίστηκε να χαρακτηρίσει ως δυσλειτουργικό το σχήμα που προτείνεται για τη λειτουργία του Ταμείου Ανάκαμψης.

«Δεν θα το βάφτιζα αυτό ως μια προσπάθεια εισόδου μνημονιακών υποχρεώσεων, αλλά ως μια πολύ περίπλοκη διαδικασία διακυβέρνησης του Ταμείου Ανάκαμψης, η οποία θα φέρει πολύ μεγάλες δυσκολίες στην υλοποίηση των δράσεων που θα προβλέπονται από τα κράτη-μέλη, για να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης» είπε ο κ. Πέτσας και πρόσθεσε:

«Πιστεύουμε ότι μέσα στη διάρκεια της ημέρας θα υπάρξουν τροποποιήσεις στο θέμα της διακυβέρνησης του Ταμείου Ανάκαμψης και θα τοποθετηθούμε συνολικά στο τέλος. Αυτή τη στιγμή, αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι είναι πολύ δυσλειτουργικό το σχήμα που προτείνεται».