Σε συνθήκες (αναμενόμενης) κατάπληξης η κοινωνία της Ροδόπης αλλά και πανελλαδικά η κοινή γνώμη παρακολουθούν την απίστευτη τραγωδία γύρω από την αποτρόπαιη εγκληματική ενέργεια που διέπραξε ένας 15χρονος μόλις ανήλικος σε βάρος ενός εξάχρονου παιδιού στην Κομοτηνή.

Η Κυριακή της 22/1/2017 βρήκε για άλλη μία φορά  την κοινωνία της Κομοτηνής αντιμέτωπη με την αλήθεια και το ψέμα καλώντας την να ξεπεράσει τα όρια ανοχής της υποκρισίας και της συγκάλυψης.

Αναμένοντας  την ανακοίνωση των αρμοδίων υπηρεσιών, παρακολουθούμε τις προσπάθειες της ΕΛ.ΑΣ. και της Ελληνικής Δικαιοσύνης να εξιχνιάσουν τα  πώς και τα γιατί ενός τόσο άγριου εγκλήματος, σταθμίζοντας στη ζυγαριά της, όχι μόνο τη βαρύτητα του αδικήματος, αλλά και το ευαίσθητο της ηλικίας του θύτη και του θύματος.

Τα τελευταία χρόνια , σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από τις Εισαγγελίες Ανηλίκων και τις ανακοινώσεις της ΕΛ.ΑΣ, καταγράφεται μια αυξητική τάση διαφόρων παραβατικών συμπεριφορών, που αναδεικνύουν όλο και εντονότερα στοιχεία βιαιότητας και αγριότητας.

Στο «μητρώο» της παραβατικής συμπεριφοράς ανηλίκων συγκαταλέγονται «βαριά» αδικήματα, ανάμεσά τους ανθρωποκτονίες, αλλά και βιασμοί, ληστείες, κλοπές, ναρκωτικά, βανδαλισμοί, οργανωμένες συμμορίες, ενδοσχολική και ρατσιστική βία (με κάθε μορφής bullying, από άσκηση σωματικής ή λεκτικής βίας, μέχρι εξευτελισμούς, απειλές, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, διαδικτυακές ή με τη διακίνηση από βίντεο και κινητά ερωτικών σκηνών που διαπομπεύουν συμμαθητές, φίλους, συντρόφους κ.λπ.), αν και η πλειονότητα των συνηθέστερων αδικημάτων συνεχίζει, ευτυχώς, να είναι μικρότερης βαρύτητας.

Οι ραγδαίες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ετών, ο κοινωνικός αποκλεισμός ορισμένων πληθυσμιακών  ομάδων, η συσσώρευση οικονομικών μεταναστών,  οι προσφυγικές ροές, λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές ισχύος της παραβατικότητας και της εγκληματικής δραστηριότητας.

Έρευνα του Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου της Αθήνας καταδεικνύει πως ένας στους δέκα μαθητές είναι μέλος παρέας που εμφανίζει παραβατική συμπεριφορά, ενώ σύμφωνα με την Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της ΕΛ.ΑΣ., το 2008 συνελήφθησαν μόνο στην Αττική 2.700 ανήλικοι, εκ των οποίων το 40% αφορούσε στην ομαδική παραβατικότητα.

Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία της διετίας 2011- 2012 (είναι τα πιο πρόσφατα και δημοσιεύθηκαν στον Τύπο πριν από περίπου τρία χρόνια) από τους 2.420 ανηλίκους που απασχόλησαν το Μονομελές Δικαστήριο Αθηνών εκείνη την περίοδο οι περισσότεροι (2.181) ήταν αγόρια.

Οι περισσότερες αφορούσαν κλοπές (818 άτομα, παρόντες και απόντες από δικαστήριο), ναρκωτικά προς ιδία χρήση (284), απόπειρα κλοπής ή συνέργεια (231), διακεκριμένη φθορά ξένης ιδιοκτησίας (121), επικίνδυνη σωματική βλάβη (115), διακεκριμένη κλοπή (89), απλή σωματική βλάβη (85), παραβάσεις του ΚΟΚ (60) κ.ά.

Για τα σοβαρά αδικήματα κακουργηματικού χαρακτήρα 253 ανήλικοι παραπέμφθηκαν στο Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων (70 Ελληνες, 41 Ρομά ελληνικής καταγωγής, 9 παλιννοστούντες, οι λοιποί αλλοδαποί). Οι 241 ήταν αγόρια. Πέντε άτομα ήταν ηλικίας 8 – 13 ετών, 40 άτομα 13 – 15 ετών και 208 άτομα 15 – 18 ετών. Για ληστεία δικάστηκαν 215 ανήλικοι, 114 άτομα για κατοχή και διακίνηση ναρκωτικών, 11 για βιασμό, απόπειρα ή συνέργεια σε βιασμό, 7 για αρπαγή, 6 για απόπειρα ανθρωποκτονίας, 2 για ανθρωποκτονία από πρόθεση.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στις περιπτώσεις παραμέλησης και βίας σε βάρος των παιδιών.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους, αφού την τελευταία τριετία, μόνο στην Εισαγγελία Ανηλίκων της Αθήνας, καταγράφεται αύξηση 30% στις υποθέσεις κακοποίησης και παραμέλησης ανηλίκων. Είναι χαρακτηριστικό πως από το 2009 έως και το 2012 είχαν φτάσει στην Εισαγγελία Ανηλίκων 2.620 υποθέσεις, δηλαδή περίπου 600 το χρόνο. Από το 2013 έως και το 2015 ο αριθμός των υποθέσεων εκτινάχθηκε καθώς αγγίζει τις 900 το χρόνο.

Το 2015, 102 παιδιά απομακρύνθηκαν από 74 οικογένειες που κρίθηκαν ακατάλληλες ενώ, ήδη, το 2016 απομακρύνθηκαν από 14 οικογένειες, 20 παιδιά.

Ο νόμος χωρίζει τους ανηλίκους σε  κατηγορίες και καθορίζει την ποινική ευθύνη των ανηλίκων ανάλογα με την ηλικία τους κατά την τέλεση του αδικήματος από αυτούς.

 Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, σημείο-κλειδί αναδεικνύεται η ηλικία του δράστη, που παίζει καθοριστικό ρόλο για την ποινική του μεταχείριση ή τα άλλου είδους μέτρα (αναμορφωτικά ή θεραπευτικά) που θα υποστεί από τη δικαιοσύνη, καθώς η νομοθετική εξέλιξη κινείται με κατεύθυνση την απεγκληματοποίηση, τον πιο περιορισμένο εγκλεισμό, την αποδικαστηριοποίηση, την αποϊδρυματοποίηση.

Στη λογική αυτή, υπήρξαν πέρσι δύο συνεχόμενες νομοθετικές παρεμβάσεις που άλλαξαν τον χάρτη της ποινικής μεταχείρισης των ανηλίκων, ανεβάζοντας κατά δύο χρόνια (από το 13ο στο 15ο έτος) τη δυνατότητα ποινικού καταλογισμού σε βάρος του ανήλικου δράστη εγκληματικής ενέργειας.

Οι πραγματικοί ένοχοι κυκλοφορούν , μάλλον , ελεύθεροι μέσα ή γύρω μας ενώ τα εγκλήματα μένουν χωρίς τιμωρία…