Γράφει η Ζαφειρούλα Δουδουλακάκη*

 Ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα για το οποίο επισκέπτονται οι ασθενείς τον ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο είναι και η δυσκολία τους να αναπνεύσουν επαρκώς από τη μύτη. Η δυσκολία στη ρινική αναπνοή συνήθως επιτείνεται κατά την κατάκλιση και τον ύπνο καθώς και κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας.

Η σωστή λειτουργία της μύτης είναι πολύ σημαντική τόσο για την υγεία ολόκληρου του αναπνευστικού συστήματος όσο και για το αίσθημα ευεξίας στην καθημερινή ζωή. Η μύτη εκτός από όργανο της αναπνοής και της όσφρησης λειτουργεί κι ως κλιματιστικό του εισπνεόμενου αέρα καθώς προετοιμάζει τον εισπνεόμενο αέρα πριν αυτός φτάσει στους πνεύμονες. Ο βλεννογόνος της μύτης λοιπόν φιλτράρει τον εισπνεόμενο αέρα κατακρατώντας ρύπους, μικροσωματίδια, αλλεργιογόνα κλπ, τον υγραίνει και τον θερμαίνει λειτουργώντας έτσι προστατευτικά για τους πνεύμονες μας.

Στα άτομα με χρόνια δυσχέρεια της ρινικής αναπνοής η προστατευτική αυτή λειτουργία της μύτης καταργείται. Επιπλέον η ποιότητα του ύπνου επηρεάζεται αρνητικά με αποτέλεσμα την εμφάνιση ροχαλητού, αισθήματος ξηρότητας στο λαιμό, πρωινού πονοκέφαλου, υπνηλίας, κακοκεφιάς κ.α.

Τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν χρόνια δυσχέρεια ρινικής αναπνοής είναι ποικίλα και η διάγνωση τους γίνεται με τον λεπτομερή ενδοσκοπικό έλεγχο της ρινικής κοιλότητας από τον ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο.

Η συνηθέστερη αιτία δυσκολίας στη ρινική αναπνοή στους ενήλικες είναι η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος. Το ρινικό διάφραγμα είναι το οστεοχόνδρινο πέταλο που χωρίζει σε δύο μέρη τη ρινική κοιλότητα. Το σκολιωτικό ρινικό διάφραγμα μπορεί να είναι συγγενές (δηλαδή να υπάρχει από τη γέννηση) ή να είναι αποτέλεσμα κάκωσης στην παιδική ηλικία. Η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος έχει σαν συνέπεια την απόφραξη της μίας ή και των δύο ρινικών θαλαμών με όλα τα επακόλουθα (ροχαλητό, υποτροπιάζουσες ιγμορίτιδες, κεφαλαλγία, χρόνια φαρυγγίτιδα κ.α.).

Η αντιμετώπιση της σκολίωσης είναι αποκλειστικά χειρουργική και συνίσταται στην πλαστική του ρινικού διαφράγματος. Η πλαστική ρινικού διαφράγματος γίνεται με γενική αναισθησία. Από μία πολύ μικρή τομή μέσα στη μύτη εισάγουμε ειδικά εργαλεία και αφαιρούμε όλα τα σκολιωτικά τμήματα του χόνδρινου και του οστέινου τμήματος του ρινικού διαφράγματος. Η τομή κλείνει με λεπτά ράμματα και η μύτη πωματίζεται με ειδικά σφουγγαράκια (ταμπόν). Η διάρκεια του χειρουργείου είναι 30-60 λεπτά και ο ασθενής ανανίπτει άμεσα χωρίς πόνο ή δυσφορία. Την επόμενη ημέρα αφαιρούμε τα ταμπόν και ο ασθενής πηγαίνει με απόλυτη ασφάλεια και με ανοιχτή μύτη στο σπίτι του. Ο ασθενής μπορεί να γυρίσει στις συνήθεις καθημερινές του δραστηριότητες μετά από 1-2 ημέρες. Κατά τη μετεγχειρητική περίοδο και για διάστημα περίπου δέκα ημερών δίνονται οδηγίες για την περιποίηση της μύτης με τακτικές ρινοπλύσεις και χρήση μαλακτικών αλοιφών έως ότου επουλωθεί πλήρως το εσωτερικό της μύτης. Ο ασθενής θα χρειαστεί να επισκεφτεί το γιατρό του 2-3 φορές για καθαρισμό και για την αφαίρεση των ραμμάτων. Το ευεργετικό αποτέλεσμα στη ρινική αναπνοή είναι άμεσο και δια βίου. Η μόνη περίπτωση υποτροπής της σκολίωσης του διαφράγματος είναι η εκ νέου σοβαρή κάκωση της μύτης.

Άλλες αιτίες δυσχέρειας ρινικής αναπνοής στους ενήλικες είναι η αλλεργική και η αγγειοκινητκή ρινίτιδα. Η αντίδραση του ρινικού βλεννογόνου στα αλλεργιογόνα που υπάρχουν στον εισπνεόμενο αέρα έχει σαν συνέπεια την ανάπτυξη οιδήματος (πήξιμο) στο εσωτερικό της μύτης και την απόφραξη της διόδου του αέρα από τις ρινικές θαλάμες. Η θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας είναι συντηρητική και συνίσταται στη λήψη αντιισταμινικών δισκίων και κορτιζόνης σε μορφή ρινικού σπρέι ή και σε μορφή δισκίου όταν η αλλεργική αντίδραση είναι έντονη. Η χρόνια αλλεργική ή αγγειοκινητική ρινίτιδα πολλές φορές συνοδεύεται από το σχηματισμό ρινικών πολυπόδων οι οποίοι μπορεί να μπλοκάρουν επιπλέον την αναπνοή ή ακόμη και να προκαλούν διαταραχή στον αερισμό των παραρρινίων αεροφόρων κοιλοτήτων (ιγμόρεια, μετωπιαίοι κόλποι, ηθμοειδείς κυψέλες) με αποτέλεσμα την εμφάνιση υποτροπιάζουσας ιγμορίτιδας, συχνών πονοκεφάλων, διαταραχής της όσφρησης, καταρροής, πταρμών κλπ. Η θεραπεία των ρινικών πολυπόδων είναι χειρουργική και συνίσταται στην αφαίρεση των πολυπόδων από τη ρινική κοιλότητα και τους παραρρίνιους κόλπους και στην αποκατάσταση της επικοινωνίας των παραρρινίων κοιλοτήτων με τη ρινική κοιλότητα. Η επέμβαση πλέον στις μέρες μας γίνεται ενδοσκοπικά και μπορεί να συνοδεύεται όπου είναι απαραίτητο με ευθειασμό του ρινικού διαφράγματος και καυτηρίαση των κάτω ρινικών κογχών ώστε το όφελος για τον ασθενή να είναι το μέγιστο δυνατό. Στο τέλος της επέμβασης τοποθετείται στη μύτη ελαφρύς πωματισμός (ταμπόν) ο οποίος αφαιρείται την επόμενη ημέρα και ο ασθενής γυρίζει σπίτι του και στις συνήθεις δραστηριότητες του χωρίς αίσθημα πόνου ή δυσφορίας. Επειδή οι ρινικοί πολύποδες έχουν την τάση να υποτροπιάζουν οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ενδοσκοπική αφαίρεση πολυπόδων ρινός να υποβάλλονται σε ενδοσκόπηση της μύτης ανά τακτά χρονικά διαστήματα και να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή με αντιαλλεργικά ώστε να προλαμβάνεται η εκ νέου εμφάνιση της πολυποδίασης.

Τέλος στα πλαίσια της διερεύνησης της χρόνιας δυσχέρειας ρινικής αναπνοής δε θα πρέπει να ξεχνάμε και τις σπάνιες περιπτώσεις ανάπτυξης καλοηθών και κακοηθών όγκων στη μύτη και στο ρινοφάρυγγα η διάγνωση των οποίων μπορεί εύκολα πλέον να γίνει από τον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο με τη χρήση ενδοσκοπίων.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η χρόνια δυσχέρεια ρινικής αναπνοής αποτελεί έναν από τους συνηθέστερους λόγους για τους οποίους οι ασθενείς απευθύνονται στον ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο. Η τεχνολογία σήμερα μας δίνει τη δυνατότητα λεπτομερούς εξέτασης της ρινικής κοιλότητας με τη χρήση ενδοσκοπίων ώστε να είμαστε σε θέση να δώσουμε αξιόπιστες απαντήσεις στους ασθενείς μας σχετικά με τα αίτια της ρινικής του απόφραξης και τις προοπτικές που υπάρχουν για τη θεραπεία της. Οι επεμβάσεις στη μύτη με την εξέλιξη των τεχνικών της ρινοχειρουργικής και με τη χρήση των ενδοσκοπίων είναι πλέον αναίμακτες και ατραυματικές, με άριστα και μόνιμα αποτελέσματα και με ελάχιστη νοσηλεία και μετεγχειρητική ταλαιπωρία για τον ασθενή μας. Από την άλλη μεριά η βελτίωση στην ποιότητα της καθημερινής ζωής όσο και του ύπνου σε ένας ασθενή που πλέον αναπνέει φυσιολογικά είναι ανεκτίμητη.

Η κα Ζαφειρούλα Δουδουλακάκη είναι Ιατρός ΩΡΛ – Χειρουργός (http://www.doudoulakaki.gr)