Αδιανόητο θεωρεί το ενδεχόμενο η κυβέρνηση να έχει μπει στη λογική του «παζαριού» με την Άγκυρα και να συζητά ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, το πάγιο τουρκικό αίτημα για ανάδειξη Μουφτή στη Θράκη μέσω εκλογής, ο Άγγελος Συρίγος. Και επισημαίνει, μιλώντας στο Liberal.gr, ότι διαφορετικά θα διακινδυνεύουμε να γίνει σπορ η σύλληψη Ελλήνων στρατιωτικών.

«Το θέμα της κράτησης των δύο στρατιωτικών είναι καθαρά ανθρωπιστικής φύσεως. Αντίθετα το θέμα των Μουφτήδων είναι θέμα δικαστικών αρμοδιοτήτων», επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πάντειο. Και προσθέτει ότι δεν χωρούν πειραματισμοί σε ένα τέτοιο θέμα με την Τουρκία του Ερντογάν σε εθνικιστική και ισλαμιστική έξαρση.

Στη συνέντευξή του στο Liberal.gr, εξηγεί γιατί η Άγκυρα πιέζει την Αθήνα στο θέμα των Μουφτήδων, και εκφράζει την απορία του για το γεγονός ότι τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν την πληροφορία ότι ο Ερντογάν απέσπασε την υπόσχεση από τον Τσίπρα, πως θα δει θετικά το αίτημα της Τουρκίας, κάτι που δεν έχει διαψευστεί από την ελληνική πλευρά.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

– Σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης, ο Ερντογάν υποστήριξε μιλώντας σε τούρκους δημοσιογράφους, ότι κατά τη συνάντηση του με τον κ. Τσίπρα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ο Πρωθυπουργός, του είπε ότι η Ελλάδα εξετάζει να αλλάξει τον τρόπο τοποθέτησης του Μουφτή στη Δ.Θράκη, και ότι στο εξής αυτός, θα εκλέγεται, αντί να διορίζεται. Τι ακριβώς είναι ο θεσμός του Μουφτή;

Στην Ελλάδα έχουμε τρεις Μουφτείες: στην Ξάνθη, στην Κομοτηνή και στο Διδυμότειχο. Από την εποχή της Συνθήκης των Αθηνών το 1913 ο θεσμός του Μουφτή συνδυάζει τον ερμηνευτή του Ισλαμικού Νόμου και τον Δικαστή βάσει αυτού του νόμου. Η δικαστική αρμοδιότητά του περιορίζεται σε θέματα οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου για τους Έλληνες που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Ιδίως μετά την τελευταία αναθεώρηση της σχετικής νομοθεσίας με το Νόμο 4511/2018, η σχετική αρμοδιότητα είναι προαιρετική. Παρ’ όλα αυτά η θέση του Μουφτή έχει εξαιρετικά υψηλό κύρος μεταξύ των Μουσουλμάνων.

– Γιατί όμως η Άγκυρα πιέζει τόσο πολύ γύρω από το συγκεκριμένο θέμα;

Οι θάνατοι των δύο υπέργηρων μουφτήδων Κομοτηνής, το 1985, και Ξάνθης, το 1990, έδωσαν τη δυνατότητα στην Τουρκία να θέσει το θέμα του τρόπου επιλογής τους. Το 1990 οι δύο ανεξάρτητοι μουσουλμάνοι βουλευτές της Ροδόπης και της Ξάνθης μαζί με οπαδούς τους μετέβησαν σε ορισμένα τεμένη και προχώρησαν σε δια βοής ανακήρυξη ως Μουφτήδων, προσώπων φίλα προσκείμενων σε αυτούς και στην Τουρκία.

Οι παραπομπές αυτών των προσώπων σε δίκες για αντιποίηση αρχής οδήγησαν χρόνια αργότερα σε καταδίκη της Ελλάδος από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Σήμερα το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει τους νόμιμους μουφτήδες που ασκούν και καθήκοντα δικαστών. Ένα τμήμα της μειονότητας αναγνωρίζει ως μουφτήδες, χωρίς δικαστικές αρμοδιότητες όμως, τα πρόσωπα που έχουν επιλεγεί από την Τουρκία και αυτοπροσδιορίζονται ως «εκλεγμένοι Μουφτήδες». Το ελληνικό κράτος τους αποκαλεί «ψευδομουφτήδες».

– Πως να εκλάβει λοιπόν κανείς τα παραπάνω βλέποντας τον Ερντογάν να αναφέρει ότι ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα της Τουρκίας; Πολλώ δε μάλλον, όταν είχε ζητήσει δημοσίως κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα να αλλάξει ο τρόπος ανάδειξης του Μουφτή, ώστε αντί να διορίζεται από το ελληνικό κράτος, να εκλέγεται;

Είναι γεγονός ότι η Τουρκία ζητά την εκλογή και όχι τον διορισμό τους μετά από πρόταση της μειονότητας, όπως ισχύει σήμερα. Χωρίς να μπορούμε να το πούμε μετά βεβαιότητας, φαίνεται ότι ήταν ένα από τα αντικείμενα συζητήσεως στην περίεργη κατ’ ιδίαν συνάντηση του τούρκου αντιπροέδρου Χακάν Τσαβούσογλου με τον έλληνα υπουργό Παιδείας Γαβρόγλου το Νοέμβριο του 2017. Ακολούθησε και η σχετική δήλωση Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα. Η Τουρκία πιστεύει ότι μέσα από τους μηχανισμούς ασκήσεως πιέσεων προς τους ψηφοφόρους, θα μπορέσει να ελέγξει τη διαδικασία πλήρως.

– Στόχος δηλαδή της Αγκυρας είναι να περάσει αυτός ο σημαντικός θεσμός υπό τον έλεγχο του τουρκικού προξενείου;

Ακριβώς. Στις έντονα θρησκευόμενες μουσουλμανικές εθνοτικές ομάδες των Τουρκόφωνων και των Πομάκων, ο έλεγχος του Μουφτή προσφέρει τεράστιες δυνατότητες επιρροής. Ενδεικτικό του τι θα συμβεί είναι ότι σήμερα οι δύο ψευδομουφτήδες παράλληλα με τα θρησκευτικά μηνύματα που στέλνουν προς ανάγνωση στα μουσουλμανικά τεμένη κάθε Παρασκευή, έχουν σχεδόν κάθε φορά πολιτικές αναφορές κατά της Ελλάδος που καταπιέζει τη μειονότητα…

Επίσης καλό είναι να βλέπουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Στη Βουλγαρία που έχει θεσμοθετήσει την εκλογή Μουφτή από ένα σώμα θρησκευτικών λειτουργών, οι δύο βασικοί υποψήφιοι υποστηρίζονται από το βουλγαρικό και το τουρκικό κράτος αντίστοιχα και μπαινοβγαίνουν στις δικαστικές αίθουσες. Στην Αυστρία έδιωξαν τους ελεγχόμενους από την Τουρκία θρησκευτικούς λειτουργούς διότι έκαναν πολιτική προπαγάνδα. Δεν χωρούν πειραματισμοί σε ένα τέτοιο θέμα με την Τουρκία του Ερντογάν σε εθνικιστική και ισλαμιστική έξαρση.

– Εκτιμάτε ότι η Αθήνα αντιμετωπίζει το θέμα ως ένα “αντάλλαγμα” προς την Άγκυρα, στο ζήτημα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών που κρατούνται εδώ και τέσσερις μήνες στην Αδριανούπολη, δίχως να έχουν δικαστεί;

Ελπίζω πως όχι και το λέω κατηγορητικά. Το θέμα της κρατήσεως των δύο στρατιωτικών είναι καθαρά ανθρωπιστικής φύσεως. Αντιθέτως, το θέμα των Μουφτήδων είναι θέμα δικαστικών αρμοδιοτήτων, παρεμβάσεως ενός ξένου κράτους στα εσωτερικά της χώρας μας και κατ΄ουσίαν εθνικής κυριαρχίας. Επιπλέον, δεν μπορεί να μπει στη λογική συναλλαγής για την απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών διότι τότε διακινδυνεύουμε να γίνει σπορ η σύλληψη Ελλήνων στρατιωτικών για να αποτελούν αντικείμενο συναλλαγής.

– Έπειτα, ο μουφτής, δεν έχει και αρμοδιότητες δικαστή; Τι σημαίνει επομένως μια απόφαση για τυχόν αλλαγή της τοποθέτησής του, και καθιέρωση της εκλογής του;

Πράγματι, όπως προαναφέρθηκε, οι μουφτήδες στην Ελλάδα ασκούν και δικαστικά καθήκοντα. Στα ευρωπαϊκά συστήματα δεν είναι δυνατόν οι δικαστές να ψηφίζονται από κάποιο εκλογικό σώμα. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να καταργηθεί εντελώς η δικαστική τους αρμοδιότητα. Θεωρώ ότι κάτι τέτοιο θα έφερνε το ελληνικό κράτος σε σύγκρουση με σημαντικό τμήμα της μειονότητας, που καλώς ή κακώς θεωρεί ότι η δικαστική αρμοδιότητα των μουφτήδων είναι τμήμα των μειονοτικών του δικαιωμάτων.

– Πιστεύετε ότι τα παραπάνω συνδέονται με τους οκτώ Τούρκους στρατιωτικούς που παραμένουν στη χώρα μας, θέμα για το οποίο επίσης συνομίλησαν Τσίπρας και Ερντογάν; Το ρωτώ, με αφορμή και τις αιχμές κατά της Ελλάδας που εξαπέλυσε ο κ. Ερντογάν στην προ ημερών επέτειο του πραξικοπήματος, λέγοντας χαρακτηριστικά «δεν θα ξεχάσουμε ποτέ αυτούς που δέχτηκαν και προστάτευσαν όσους δραπέτευσαν από τη χώρα»…

Στη λογική του Ερντογάν όλα συνδεόνται με τους οκτώ. Πρέπει επίσης να θυμηθούμε ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν από τις πρώτες που είχε εκφρασθεί υπέρ του Ερντογάν μετά το πραξικόπημα. Την επόμενη ημέρα είχε μάλιστα τηλεφωνήσει ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος στον Έλληνα πρωθυπουργό για να τον ευχαριστήσει. Προφανώς, το θέμα των οκτώ βαρύνει περισσότερο σήμερα στις επιλογές του Τούρκου προέδρου.

– Έχετε υποστηρίξει πως με την επανεκλογή Ερντογάν, η ένταση σε Αιγαίο και Κύπρο θα επιστρέψει. Τι βλέπετε δηλαδή να έρχεται;

Προβλήματα στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ και ίσως και της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην ανατολική Μεσόγειο. Αυτό θα το δούμε να εξελίσσεται τις επόμενες εβδομάδες με σημείο αναφοράς τη σχεδιαζόμενη έρευνα από την αμερικανική εταιρεία EXXON/Mobil στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ τον Σεπτέμβριο του 2018.