Σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα αλλά και οπουδήποτε εκτός από τη Γαλλία, ο χαµηλών τόνων Πατρίκ Μοντιανό έγινε από τον Οκτώβριο ο νέος κάτοχος του βραβείου Νοµπέλ Λογοτεχνίας, ο «Μαρσέλ Προυστ της εποχής µας» – σύµφωνα µε τη δήλωση της σουηδικής Ακαδηµίας. Μια καλή ευκαιρία να τον γνωρίσουµε µας δίνεται µέσα από τις επανεκδόσεις των µυθιστορηµάτων του· προτείνουμε να αφεθείτε στο ποιητικό παιχνίδισµα των αναµνήσεών του στο «Ηταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά» (εκδ. Πόλις), από το οποίο παραθέτουµε ένα πολύ σύντοµο απόσπασµα, ενδεικτικό της γραφής του: «Ο Κριστιάν είχε βγάλει από το ντουλάπι ένα µπουκάλι ουίσκι και µισογέµισε το ποτήρι όπου έβαζε την οδοντόβουρτσά του. Πίναµε µε τη σειρά ακούγοντας µουσική. Οι σκιές των περαστικών πάνω στον τοίχο, από τα φώτα της λεωφόρου, µας χάιδευαν».

Το βραβείο Νοµπέλ, λοιπόν, κατέληξε στον 69χρονο Γάλλο, προς µεγάλη απογοήτευση των εκατοµµυρίων φανατικών αναγνωστών του Ιάπωνα Χαρούκι Μουρακάµι. «Οι αναγνώστες περιµένουν τα βιβλία του µε τον τρόπο που η προηγούµενη γενιά σχηµάτιζε ουρές στα δισκοπωλεία για τα νέα άλµπουµ των Beatles ή του Μποµπ Ντίλαν», σχολίασαν οι New York Times µε αφορµή το νέο µυθιστόρηµα του Ιάπωνα συγγραφέα που φέρει τον ιδιαίτερο τίτλο «Ο άχρωµος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήµατός του» (εκδ. Ψυχογιός). Πρόκειται για την ιστορία ενός 36χρονου άντρα που αντιµετωπίζει το παρελθόν του για να περάσει τις πύλες της ωριµότητας.

Πάντως, ο συγγραφέας που ακούστηκε περισσότερο τον τελευταίο καιρό στη χώρα µας ήταν ο Πολ Οστερ, ο οποίος µάλιστα επισκέφτηκε την Αθήνα τον περασµένο µήνα ενώ παράλληλα κυκλοφόρησαν δύο βιβλία του από τις εκδόσεις Μεταίχµιο: το αυτοβιογραφικό «Ηµερολόγιο του χειµώνα» και το τελευταίο του µυθιστόρηµα, το «Σάνσετ Παρκ». Τέσσερις νεαροί, δύο αγόρια και δύο κορίτσια, όλοι τους σε κακή οικονοµική κατάσταση, συνυπάρχουν σε ένα εγκαταλελειµµένο σπίτι στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης µε φόντο την κρίση του 2008, τη χρεοκοπία, τη νέα εποχή. 

Λίγα χιλιόµετρα µακριά, στο Μανχάταν, διαδραµατίζεται το νέο µυθιστόρηµα του Τόµας Πίντσον, τα βιβλία του οποίου αποτελούν µία από τις µεγαλύτερες αναγνωστικές προκλήσεις της λογοτεχνίας της εποχής µας, ορίζοντας το µεταµοντέρνο µυθιστόρηµα.Η πιο πρόσφατη δουλειά του είναι η «Υπεραιχµή» (εκδ. Ψυχογιός), µια ιστορία συνωµοσίας για την αρχή της κυριαρχίας του Ιντερνετ και της υψηλής τεχνολογίας, για την Αµερική των ∆ίδυµων Πύργων, για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα.

Καινούργιο βιβλίο και από έναν άλλο πολυδιαβασµένο και πολυµεταφρασµένο συγγραφέα, τον Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε, τον Ισπανό ακαδηµαϊκό που συνεχίζει µε τους «Κουρσάρους της Ανατολής» (εκδ. Πατάκη) να µας ταξιδεύει στον 17ο αιώνα και στις περιπέτειες του κλασικού, πλέον, ήρωά του, του λοχαγού Αλατρίστε. 

Νέα γενιά από όλο τον κόσμο

Ενα από τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς το διαβάσαµε από έναν πρωτοεµφανιζόµενο στην ελληνική βιβλιοπαραγωγή αλλά ήδη σχετικά αναγνωρίσιμο σε διεθνές επίπεδο. Πρόκειται για τον 41χρονο Χουάν Γκαµπριέλ Βάσκες και το «Ο ήχος των πραγµάτων όταν πέφτουν»(εκδ. Ικαρος), ένα θαυµάσιο µυθιστόρηµα για την άγρια πραγµατικότητα της ζωής στην Κολοµβία, από το 1960 έως σήµερα. Οπως µας ενηµερώνει ο αφηγητής, ένας νεαρός καθηγητής Νοµικής: «Εγώ δεν θα αφηγηθώ τη ζωή µου· µόνο κάποια πράγµατα που συνέβησαν πριν από καιρό, και θα το κάνω µε πλήρη συνείδηση ότι αυτή η ιστορία, όπως λένε στα παραµύθια, συνέβη κάποτε και θα ξανασυµβεί. Το ότι έλαχε σ’ εµένα να την αφηγηθώ είναι το λιγότερο».

Από τη Νότια Αµερική στην Ευρώπη, µε τέσσερις ενδιαφέρουσες περιπτώσεις: τον Ιταλό Φάµπιο Βόλο, τη Βρετανίδα Ρέιτσελ Τζόις, τον Γάλλο Λοράν Μοβινέ και τη Γαλλίδα Σοφί Φοντέλ. Ο Βόλο, ελάχιστα γνωστός στη χώρα µας αλλά διάσηµος στη δική του, µε παρουσία στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, γράφει το «Ο χρόνος που θα ήθελα»(εκδ. Καστανιώτη), µια χειµαρρώδη κατάθεση ψυχής από έναν άνθρωπο που αγωνίζεται µε τα συναισθήµατά του. Η Τζόις, µετά το εντυπωσιακό της ντεµπούτο («Το απίστευτο προσκύνηµα του Χάρολντ Φράι»), επιστρέφει µε το «Για δυο δευτερόλεπτα» (εκδ. Κλειδάριθµος), µια ιστορία που μας μαθαίνει ότι κάποια πράγματα μένουν μαζί μας για πάντα· όπως σχολίασε ο Guardian, το βιβλίο είναι «φιλόδοξο, σκοτεινό και ειλικρινές».

Ο Μοβινέ γράφει το «Αυτό που εγώ ονοµάζω λήθη» (εκδ. Αγρα), ένα σύντοµο κείµενο που διαβάζεται µε µια ανάσα, εµπνευσµένο από τη σοκαριστική δολοφονία ενός νεαρού στη Λυών το 2009. Οσο για τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Σοφί Φοντέλ, επιλέγει στο«Μεγαλώνοντας» (εκδ. Στερέωμα) να ρίξει μια ουσιαστική, τρυφερή και αληθινή ματιά στις σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους – εν προκειμένω της ίδιας με τη μητέρα της.

Σε εντελώς διαφορετικό κλίµα, ο πρωτοεµφανιζόµενος Αντι Γουάιρ µάς µεταφέρει 300 εκατ. χιλιόµετρα µακριά από τη Γη µε τον «Ανθρωπο στον Αρη» (εκδ. Παπαδόπουλος). Ενας αστροναύτης γράφει το ηµερολόγιό του, ξεχασµένος στον κόκκινο πλανήτη – ο Ρίντλεϊ Σκοτ ήδη ετοιµάζει τη µεταφορά του στο σινεµά. Ακολουθούν δύο δυστοπικά µυθιστορήµατα: ο Αυστραλός Μαξ Μπάρι περιγράφει στο «Lexicon» (εκδ. Αλεξάνδρεια) µια σχολή που παράγει «ποιητές», ανθρώπους ικανούς στην κορυφαία τέχνη, αυτήν της πειθούς. Ενώ στον «Κύκλο» (εκδ. Κέδρος), ο Ντέιβ Εγκερς χτίζει μια ιστορία για να σχολιάσει τη γενιά του διαδικτύου, τη ζωή σε ένα ψηφιακό σύµπαν, την εικονική πραγµατικότητα.

Επόμενη στάση στη Σουηδία και τον Γιούνας Γιούνανσον, ο οποίος κατέκτησε τον κόσµο µε το «Ο εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε» (εκδ. Ψυχογιός). Τώρα, στο δεύτερο μυθιστόρημά του, «Η αναλφάβητη που ήξερε να µετράει» (εκδ. Ψυχογιός), ο Γιούνανσον περιγράφει σε χιουµοριστικό τόνο την αλλόκοτη ιστορία µιας νεαρής Νοτιοαφρικανής.

Ελληνικά διηγήματα και μυθιστορήματα

Το καλύτερο ίσως ελληνικό βιβλίο της χρονιάς το υπογράφει ο Χρήστος Οικονόµου, την καινούργια δουλειά του οποίου περιµέναµε ανυπόµονα, µετά το προ τετραετίας εξαιρετικό «Κάτι θα γίνει, θα δεις», που απέσπασε το Κρατικό Βραβείο ∆ιηγήµατος. Με τη νέα του συλλογή, «Το καλό θα ’ρθει από τη θάλασσα» (εκδ. Πόλις), ο Οικονόµου καταφέρνει να καθιερωθεί στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού ως µία από τις πιο πολύτιµες φωνές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Οι ήρωές του είναι εσωτερικοί µετανάστες που άφησαν τις πόλεις τους ψάχνοντας µια καλύτερη ζωή σε ένα νησί του Αιγαίου, εκεί όπου όµως τους περίµενε αφιλόξενος ο ντόπιος πληθυσµός. «Ξενοµπάτες» εναντίον «αρουραίων», όλοι άνθρωποι µε τσακισµένες ζωές, δίνουν έναν παράλογο πόλεµο µε φόντο την αιγαιοπελαγίτικη θάλασσα. 

Μένοντας στο χώρο του διηγήµατος, η Μαρία Μήτσορα επιστρέφει έπειτα από απουσία έξι ετών µε τη συλλογή «Από τη µέση και κάτω»(εκδ. Πατάκη).

Η ατµόσφαιρα που δηµιουργεί και η γραφή της, στα 15 αυτά διηγήµατα, είναι απολαυστικές. Καινούργιο βιβλίο και για έναν εκ των µετρ της µικρής φόρµας, τον βραβευµένο από την Ακαδηµία Αθηνών ∆ηµήτρη Πετσετίδη, που βρήκε νέα «στέγη» για τη συλλογή «Επί τέσσερα» στις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας. Τις δυνάµεις της στο διήγηµα δοκιµάζει για πρώτη φορά η µυθιστοριογράφος Νίκη Αναστασέα με τα«Αγρια περιστέρια» (εκδ. Καστανιώτη), εκεί όπου οι -κυρίως- γυναικείοι χαρακτήρες φτάνουν στο όριο, το ξεπερνούν ή όχι, βασανίζονται από τις ζωές, τις εµµονές, τις επιλογές ή τη µοίρα τους.

Επανεκδόθηκε επίσης, είκοσι χρόνια µετά, η συλλογή της Αµάντας Μιχαλοπούλου µε τίτλο «Εξω η ζωή είναι πολύχρωµη» (εκδ. Καστανιώτη) µε πέντε πρόσθετα διηγήµατα – η συγγραφέας πάντως είχε και καινούργιο µυθιστόρηµα φέτος, το «Η γυναίκα του Θεού» (εκδ. Καστανιώτη): ένα συζυγικό δράµα, κατά µια έννοια, µια αλληγορία µε φιλοσοφικές προεκτάσεις, µια διαφορετική «Θεία Κωµωδία». Με πολύ ενδιαφέρον υποδεχτήκαμε και το «Σώμα του Τιρθανκάρα» (εκδ. Νεφέλη), το ταξιδιωτικό μυθιστόρημα που «έφερε» από την περιπλάνησή του στην Ινδία ο Χρήστος Χρυσόπουλος.

Πρώτο µυθιστόρηµα έπειτα από δύο συλλογές διηγηµάτων για την Ευγενία Μπογιάνου, η οποία στο «Ακόµα φεύγει» (εκδ. Πόλις) χρησιµοποιεί µια πολυπρόσωπη αφήγηση για να περιγράψει ό,τι βιώνουν δύο γονείς που δεν γνωρίζουν πού βρίσκεται ο γιος τους, ο οποίος δικάστηκε για συµµετοχή σε τροµοκρατική οργάνωση, κατόπιν αθωώθηκε και έκτοτε αγνοείται. Επίκαιρο αλλά χωρίς ποµπώδεις διαπιστώσεις, διακριτικό και αληθινό. Ακολουθούν δύο συγγραφείς που αµφότεροι έχουν βραβευτεί µε το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεµφανιζόµενου, ο Χρήστος Αρµάντο Γκέζος (το 2013) και ο Μιχάλης Γεννάρης (δύο χρόνια νωρίτερα). Ο Γκέζος γράφει τη «Λάσπη»(εκδ. Μελάνι), µια παραληρηµατική εξοµολόγηση ενός νεαρού αποφασισµένου να αυτοκτονήσει. Ο Γεννάρης, µετά το πολύ ενδιαφέρον «Πρίγκιπες και δολοφόνοι» (εκδ. Ινδικτος), επιστρέφει µε τον«Σαξοφωνίστα» (εκδ. Μεταίχµιο), µε την πολύ πυκνή και περίτεχνη γραφή του που τον χαρακτηρίζει.

Τα αστυνομικά του χειμώνα

Καινούργια βιβλία για τους µπεστσελερίστες στο χώρο του αστυνοµικού βιβλίου µε τους κλασικούς πρωταγωνιστές τους: ο Φίλιπ Κερ δηµιουργεί µία ακόµη περιπέτεια για τον Μπέρνι Γκούντερ στην εποχή του Β΄ Παγκοσµίου στον «Ανθρωπο χωρίς ανάσα» (εκδ. Κέδρος) και ο Νίκι Φρεντς (ψευδώνυµο του ανδρόγυνου Νίκι Τζέραρντ και Σον Φρεντς) παρουσιάζει τη «Σηµαδεµένη Πέµπτη» (εκδ. ∆ιόπτρα), το νέο αγγλικό θρίλερ µε ηρωίδα την ψυχοθεραπεύτρια Φρίντα Κλάιν.

Παράλληλα, στο «βρώμικο» σύμπαν του Τζορτζ Πελεκάνος ξανασυναντάμε τον Σπίρο Λούκας που μπλέκει (πάλι) πολύ άσχημα στο«Δίδυμο» (εκδ. Πατάκη), ενώ ο Τζο Ρέµπους, ο µυθικός επιθεωρητής του Ιαν Ράνκιν, επιστρέφει στην αστυνοµία του Εδιµβούργου στο «Αγιος ή αµαρτωλός» (εκδ. Μεταίχµιο). Για όσους προτιµούν τη σκανδιναβική αστυνοµική λογοτεχνία, η νεότερη άφιξη είναι το «Πρελούδιο θανάτου»(εκδ. Μεταίχµιο) του Αρνε Νταλ, µε την Οµάδα Αλφα να αντιµετωπίζει µία ακόμη ιδιαίτερη πρόκληση. Τέλος, οι φανατικοί του Αντρέα Καμιλλέρι και ακόμη καλύτερα όσοι θέλουν να τον γνωρίσουν από την αρχή ας επιλέξουν τις «3 υποθέσεις για τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο» (εκδ. Πατάκη), μια έκδοση που περιλαμβάνει τα «Η φωνή του βιολιού», «Το άρωμα της νύχτας» και «Χάρτινο φεγγάρι».  

kathimerini.gr