Τώρα τα Χριστούγεννα η μάχη αναμένεται να φουντώσει. Οι πειρασμοί θα καραδοκούν παντού… κουραμπιέδες, μελομακάρονα, βασιλόπιτες, κουλουράκια. Κι εμείς να προσπαθούμε να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας στις θερμίδες που απειλούν να «στρογγυλέψουν» τα παιδιά μας.

Της Αννας Δαλλα

Με τη συνεργασία της Δρ Μαίρης Γιαννακούλια (λέκτορας Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών στο τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής), της Κατερίνας Αγγελή (κλινική ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια γνωσιακής-συμπεριφοριστικής προσέγγισης) και της Στύλιας Καραντζή (καθηγήτρια ζαχαροπλαστικής)

Χριστούγεννα χωρίς γλυκά γίνονται;

Δεν γίνονται. Τα γλυκά είναι συνυφασμένα με όλες τις ιδιαίτερες και χαρούμενες στιγμές μας. Γιατί; Επειδή είναι νόστιμα. Και γιατί μας φαίνονται τόσο νόστιμα; Επειδή έχει προνοήσει η φύση ώστε να έχουμε έμφυτη ροπή προς τη γλυκιά γεύση, τη γεύση των υδατανθράκων (π.χ. φρούτα), οι οποίοι είναι απαραίτητοι για να διατηρούμαστε στη ζωή. Είναι λοιπόν προφανές το γιατί μας αρέσουν τα γλυκά και, καθώς η προτίμησή μας αυτή είναι θέμα γονιδίων, τα γλυκά μας αρέσουν απ’ όταν ακόμα είμαστε παιδιά. Γι’ αυτό αρέσουν και στα παιδιά μας. Πρέπει όμως εμείς να τους δίνουμε γλυκά ή μήπως έχουν τελικά δίκιο όσοι λένε ότι τα παιδιά δεν πρέπει να τρώνε οτιδήποτε περιέχει ζάχαρη; Όπως μας διαβεβαίωσαν οι ειδικοί που συμβουλευτήκαμε «τα παιδιά –εφόσον είναι κινητικά και κανονικού βάρους– μπορούν να τρώνε γλυκά ακόμα και καθημερινά, αρκεί αυτά να μην υποκαθιστούν το κανονικό τους φαγητό».

Το παιδί μου ζητάει γλυκά. Είναι φυσιολογικό;

Σύμφωνα με μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε νεογνά στα οποία έδωσαν να δοκιμάσουν γλυκό και πικρό νερό, στο γλυκό παρατηρήθηκε στο πρόσωπό τους η ευχαρίστηση, ενώ στο πικρό η αποστροφή. Ο άνθρωπος λοιπόν είναι προορισμένος γονιδιακά ώστε να του αρέσουν τα γλυκά (υδατάνθρακες), που είναι απαραίτητα για την επιβίωσή του. Αντίθετα, αποστρέφεται –και πάλι λόγω γονιδίων– την πικρή γεύση, που είναι και συχνά εκείνη των δηλητηρίων. Αν και είναι εγγενής και άρα φυσιολογική η τάση μας προς τα γλυκά, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τα παιδιά στο να τα επιζητούν ακόμα περισσότερο.

Τέτοιοι είναι:

-Η γευστική τους ευαισθησία (αυτή της γλώσσας δηλαδή), που μπορεί να τα κάνει να χρειάζονται να φάνε κάτι πάρα πολύ γλυκό για να ευχαριστηθούν. Κάποιος άλλος του οποίου οι γευστικοί κάλυκες λειτουργούν διαφορετικά μπορεί να το βρίσκει υπερβολικά γλυκό και να μην μπορεί να το φάει.

-Το γεγονός ότι τα γλυκά υπάρχουν παντού και τα παιδιά μπορούν να έχουν πολύ εύκολη πρόσβαση σε αυτά.

-Το αν τρώνε πολλά γλυκά από μικρά ή αν όλα τα επιδόρπια στο σπίτι έχουν πολλή ζάχαρη. Σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανό να γίνουν πιο «γλυκατζήδες».

-Το ενδεχόμενο ο περίγυρος να καταναλώνει πολλά γλυκά. Τα παιδιά μιμούνται τους γονείς, τα αδέλφια, τους φίλους και τους συμμαθητές, κι αν όλοι αυτοί τρώνε πολλά γλυκά το ίδιο θα κάνουν και εκείνα.

-Το αίσθημα της πείνας. Αν, για παράδειγμα, τα παιδιά παραλείπουν το πρωινό ή το μεσημεριανό γεύμα, είναι αναμενόμενο το ότι θα αναζητήσουν μια λιχουδιά για να χορτάσουν.

-Η επιρροή που ασκούν οι διαφημίσεις που προβάλλουν λιχουδιές και κυρίως γλυκά και παγωτά, δημιουργώντας στο παιδί έντονα την επιθυμία να τα καταναλώσει όταν τα βρει.

-Να περνάνε τα παιδιά πολλές ώρες μόνα τους κι έτσι είτε από μοναξιά είτε από ανία να τρώνε –αντί για το φαγητό τους– γλυκά ή άλλα αλμυρά σνακ.

Κάνουν τελικά κακό στην υγεία;

Τα γλυκά μπορεί να είναι παχυντικά. Αυτό σημαίνει ότι αν ξεπερνάμε το όριο μπορεί να μας υπερφορτώσουν με θερμίδες. Ειδικά όταν είναι «πλούσια» (π.χ. με κρέμα γάλακτος, βούτυρο κ.λπ.) θα φορτώσουν τα παιδιά με θερμίδες, ζάχαρη (που προκαλεί, εκτός των άλλων, και τερηδόνα) και λιπαρά κατά κανόνα κακής ποιότητας.

Να δίνω γλυκά στο παιδί μου;

Θα μπορούσαμε να δίνουμε γλυκά στο παιδί μας ακόμα και καθημερινά, ειδικά αν πρόκειται για ένα παιδί κινητικό και αδύνατο. Το γλυκό όμως είναι σκόπιμο να καταναλώνεται:

Σε μικρή ποσότητα. Αν δηλαδή πρόκειται για κάτι συσκευασμένο (π.χ. σοκολάτα), είναι καλό να έχουμε αγοράσει τη μικρή συσκευασία, αλλιώς να δίνουμε στο παιδί μια μικρή μερίδα.

Ως απογευματινό σνακ και αφού το παιδί έχει φάει το μεσημεριανό του.

Σε ποικιλία. Να τρώει δηλαδή διαφορετικό γλυκό κάθε απόγευμα κι όχι συνέχεια το ίδιο (όχι δηλαδή κάθε μέρα σοκολάτα ή παγωτό, αλλά και ένα γιαούρτι ή ένα χυμό μια άλλη φορά).

Τα παραδοσιακά και τα σπιτικά είναι πάντα τα καλύτερα

Γι’ αυτό, ας προτιμήσουμε:

Τα γλυκά που φτιάχνουμε μόνοι μας, για των οποίων τα υλικά μπορούμε να είμαστε σίγουροι, σε αντίθεση με εκείνα του εμπορίου.

Τα παραδοσιακά γιαούρτια, που δρουν ευεργετικά για το έντερο, αντί για τα επιδόρπια γιαουρτιού, που ανήκουν περισσότερο στα γλυκά.

Τα σπιτικά μπισκότα και τα κουλουράκια ή τα απλά «παραδοσιακά» μπισκότα του εμπορίου αντί για τα πολύ παχυντικά, π.χ. με επικάλυψη σοκολάτας (συχνά πρόκειται για υποκατάστατο) ή με γέμιση κρέμας ή σοκολάτας (τύπου cookies). Τα δεύτερα είναι πιο επιβαρημένα από πλευράς θερμίδων, λίπους ή τρανς λιπαρών.

Τα σπιτικά παγωτά ή τα συσκευασμένα και χύμα παγωτά ευρωπαϊκού τύπου (αυτά που είναι ίδια εδώ και χρόνια), που περιλαμβάνουν πολύ λίγο λίπος (συχνά μόνο 5%), αντί για τα πολύ λιπαρά-εύληπτα, πιο μοντέρνα, αμερικάνικου τύπου παγωτά. Τα πρώτα είναι πολύ πιο ελαφριά από τα δεύτερα, που είναι εξαιρετικά λιπαρά γι’ αυτό και τόσο εύληπτα.

Για να μη γίνουν η παρηγοριά του

Τα γλυκά δεν τα καταναλώνουμε μόνο επειδή είναι νόστιμα· τα αναζητούμε συχνά κι όταν νιώθουμε άγχος, μοναξιά, ανία, στεναχώρια, οπότε καταφεύγουμε σε αυτά για… παρηγοριά («comfort food»). Οι ειδικοί εικάζουν ότι σε πολλούς από εμάς η πεποίθηση αυτή υπάρχει μέσα μας απ’ όταν ήμασταν παιδιά. Και εξηγούν ότι αυτό το φαινόμενο είναι συχνότερο όχι σε παιδιά που είχαν εύκολη πρόσβαση σε γλυκά, αλλά περισσότερο σε όσα τα στερούνταν και τους τα απαγόρευαν. Επίσης, τα παιδιά που ζουν με γονείς οι οποίοι αντιμετωπίζουν το φαγητό ή, ακόμα πιο συγκεκριμένα, τα γλυκά ως παρηγοριά –καθώς έχουν την τάση να τους μιμούνται– δεν είναι απίθανο μεγαλώνοντας να επαναλάβουν το πρότυπο που έχουν ζήσει, του γονέα που τρώει για να ξεχάσει τη στεναχώρια ή τα νεύρα του.

Γλυκά: οδηγίες χρήσης

Για να καταφέρουμε λοιπόν να μεγαλώσουμε παιδιά που θα έχουν υγιή και ισορροπημένη σχέση με το φαγητό και τα γλυκά, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι:

-Τα παιδιά έχουν την τάση να μας μιμούνται σε κάθε πεδίο της ζωής μας, άρα και όσον αφορά τις διατροφικές μας συνήθειες. Γι’ αυτό, πρέπει να είμαστε ένα θετικό παράδειγμα για εκείνα. Αν δηλαδή εμείς επιλέγουμε υγιεινά, θρεπτικά και όχι ιδιαίτερα επιβαρημένα από πλευράς θερμίδων και λιπαρών γλυκά, πιθανώς το ίδιο θα κάνουν κι εκείνα.

-Όσο πιο πολύ απαγορεύουμε κάτι στα παιδιά, τόσο πιο επιθυμητό γίνεται. Γι’ αυτό και τα γλυκά είναι σκόπιμο να τα έχουμε στο σπίτι όπως και όλα τα υπόλοιπα τρόφιμα, σνακ κ.λπ. Φυσικά, χρειάζεται να μάθουμε στα παιδιά ότι όπως όλα έτσι κι αυτά πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο.

-Έρευνες έχουν αποδείξει ότι αν πούμε στο παιδί «φάε το σπανακόρυζο και μετά θα σου δώσω τούρτα», το μόνο που θα καταφέρουμε —ακόμα κι αν μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν έχει καμιά προσωπική γνώμη ούτε για το σπανακόρυζο ούτε για την τούρτα— είναι να του δημιουργήσουμε την εντύπωση ότι το σπανακόρυζο είναι ένα απεχθές φαγητό και η τούρτα κάτι το ιδιαίτερο. Έτσι, τα γλυκά δεν πρέπει να λειτουργούν ως επιβράβευση για μια διατροφική συνήθεια που θέλουμε να αποκτήσει το παιδί.

-Ακόμα κι αν γνωρίζουμε καλά ότι με το να προσφέρουμε ένα γλυκό στο παιδί μας θα το ευχαριστήσουμε ή θα το επιβραβεύσουμε επαρκώς για κάτι, θα πρέπει να επιλέγουμε και άλλα «δώρα» και προσφορές. Για παράδειγμα, μπορούμε να του χαρίσουμε ένα κουκλάκι, ένα μπλοκ ζωγραφικής, ένα βιβλίο, ένα παζλ, αλλά και να εκφράσουμε με λόγια την αγάπη και την ευγνωμοσύνη ή το θαυμασμό μας.

Προτάσεις για να τα γλυκάνουμε

Όπως δίνουμε βάση στο τι θα φάει το παιδί μας το μεσημέρι, είναι σκόπιμο να προνοήσουμε και για το γλυκό του (που συνήθως θα το καταναλώσει το απόγευμα) και αν μπορούμε να το παρασκευάσουμε και μαζί με το παιδί. Ας έχουμε λοιπόν υπόψη μας μερικές υγιεινές και ενδιαφέρουσες προτάσεις:

Γιαούρτι στο οποίο μπορούμε αν θέλουμε να προσθέσουμε ξηρούς καρπούς, κομμάτια φρέσκων φρούτων, σπιτική μαρμελάδα, μέλι, γλυκό του κουταλιού ή τριμμένη φρυγανιά.

Φρουτοσαλάτα με φρούτα, μέλι, κανέλα και ξηρούς καρπούς.

Μια μικρή σοκολάτα ή ένα μικρό παγωτό (εναλλακτικά, μπορεί να είναι σορμπέ ή παγωτό γιαούρτι).

Μια μερίδα σιμιγδαλένιο χαλβά, που μπορούμε μάλιστα να τον παρασκευάσουμε εύκολα μόνοι μας, ή ένα κομμάτι σπιτικό κέικ ή δυο-τρία κουλουράκια ή μπισκότα ή ζελέ (π.χ. με κομμάτια φρέσκων φρούτων) ή ένα πιατάκι γλυκό του κουταλιού ή παστέλι ή φρουτοχυμό ή μιλκ σέικ ή σοκολάτα ρόφημα (κακάο με γάλα) ή ρυζόγαλο.

Μπανάνα ή φράουλες που θα τις έχουμε βουτήξει σε ζεστή σοκολάτα. Καθαρίζουμε την μπανάνα, την κόβουμε στη μέση και την πασπαλίζουμε με λίγο λεμόνι για να μη μαυρίσει. Πλένουμε τις φράουλες, τις κόβουμε σε σχήμα σταυρού (κόψιμο τριαντάφυλλο) ξεκινώντας από το κάτω μέρος και χωρίς να φτάσουμε μέχρι το κοτσάνι (ώστε να μοιάζουν με λουλούδια). Στη συνέχεια, τις βουτάμε σε κουβερτούρα που την έχουμε λιώσει σε μπεν μαρί (με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να βουτήξουμε στη λιωμένη σοκολάτα ξηρούς καρπούς). Έπειτα, τις ακουμπάμε σε αντικολλητική λαδόκολα και αφού κρυώσουν λίγο τις βάζουμε στο ψυγείο. Αν βάλουμε στην μπανάνα σοκολατένια καραμελάκια στο πάνω μέρος της (για μάτια, μύτη, στόμα), μπορούμε να φτιάξουμε ένα πρόσωπο.

Σπιτικά μπισκότα. Θα χρειαστούμε: 250γρ. βούτυρο, 125γρ. ζάχαρη άχνη, 2 αυγά, μία δόση/ πρέζα βανίλια, μισό κουταλάκι του γλυκού μπέικιν πάουντερ και περίπου 500γρ. αλεύρι (μαλακό ή για όλες τις χρήσεις). Χτυπάμε στο μίξερ το βούτυρο (αφού το έχουμε αφήσει προηγουμένως να μαλακώσει σε θερμοκρασία περιβάλλοντος) μαζί με τη βανίλια και την άχνη μέχρι το μείγμα να αφρατέψει. Έπειτα, προσθέτουμε στο μείγμα τα αυγά ένα ένα. Κοσκινίζουμε το μπέικιν πάουντερ μαζί με το αλεύρι, το προσθέτουμε στο μείγμα του βουτύρου και το ανακατεύουμε με το χέρι. Μια καλή ιδέα είναι να αγοράσουμε μικρές φόρμες με τη βοήθεια των οποίων θα κόψουμε τη ζύμη σε σχήμα δέντρου, καμπανούλας, μπαστουνιού ή αστεριού. Αυτά τα μπισκότα αφού ψηθούν μπορούμε να τα κάνουμε στολίδια και να τα κρεμάσουμε στο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Επίσης, μπορούμε να φτιάξουμε γλάσο και να αλείψουμε τα μπισκότα ως εξής: Σε ένα μπολ βάζουμε ζάχαρη άχνη και προσθέτουμε σιγά σιγά και ανακατεύοντας συνέχεια ασπράδι αυγού και χυμό λεμόνι, με στόχο να γίνει το μείγμα κολλώδες και σχεδόν στερεό (αν ρίξουμε πάρα πολύ ασπράδι, το μείγμα θα γίνει υδαρές). Μια άλλη ιδέα είναι να χρωματίσουμε το γλάσο με χρώματα ζαχαροπλαστικής που κυκλοφορούν στο εμπόριο ρίχνοντας μια-δυο σταγόνες από το καθένα στο γλάσο. Ένας άλλος τρόπος για να χρωματίσουμε –φυσικά αυτή τη φορά– το γλάσο (τις κρέμες ή τη σαντιγί) είναι να χρησιμοποιήσουμε το νερό που θα μείνει αν βράσουμε παντζάρια (λίγες σταγόνες είναι αρκετές για έντονο κόκκινο χρώμα) ή να προσθέσουμε μικρή ποσότητα κρόκου Κοζάνης σε βραστό νερό για έντονο κίτρινο χρώμα. Στη συνέχεια, θα αλείψουμε τα μπισκότα με λεπτό στρώμα γλάσου (που θα το ανακατεύουμε συνέχεια για να μη γίνει παχύρρευστο) ή με λεπτό στρώμα λιωμένης σοκολάτας. Μπορούμε να κολλήσουμε πολύχρωμη τρούφα ή μικρά σοκολατένια καραμελάκια για να φτιάξουμε, π.χ., μάτια, μύτη, στόμα, αλλά αμέσως αφού περάσουμε το γλάσο, γιατί παγώνει γρήγορα και δεν θα μπορούμε να παρέμβουμε.

Αθώα η ζάχαρη για την υπερκινητικότητα

Σύμφωνα με παλαιότερες επιστημονικές αναφορές, υπήρχε η πεποίθηση ότι η κατανάλωση ζάχαρης προκαλούσε στα παιδιά υπερδιέγερση κι έτσι την είχαν συνδέσει με το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Πρόσφατες μελέτες όμως έχουν δείξει ότι δεν υφίσταται τέτοια συσχέτιση.

Γλυκά και για τα παχουλά παιδιά

Ακόμα κι αν ένα παιδί είναι παχουλό, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τα γλυκά από τη διατροφή του, κυρίως επειδή στα παιδιά οι τροφές που είναι απαγορευτικές γίνονται ακόμα πιο επιθυμητές. Άλλωστε, και τα παχουλά παιδιά συμμετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις (π.χ. πάρτι, γιορτές κ.λπ.) και δεν μπορούν να στερούνται τα κεράσματα. Θα μπορούσαμε λοιπόν να επιτρέπουμε στο παχουλό μας παιδί να τρώει ένα γλυκό δύο με τρεις φορές την εβδομάδα.

http://kids.in.gr